Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ξεκαθαρίσουν αρκετά από τα σημαντικά έργα της Θεσσαλονίκης ως προς την έναρξη υλοποίησής τους. Πρόκειται για μια λίστα μεγάλη από συσσωρευμένες εκκρεμότητες, από έργα που απαιτήθηκε πολύς χρόνος για να ωριμάσουν κι από έργα, για πολλά από τα οποία η τοπική κοινωνία διχάστηκε.
Πλέον με μια κυβέρνηση και τοπικές ηγεσίες πολιτικά και κοινωνικά νομιμοποιημένες υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο για να πιάσουν δουλειά τα εργοτάξια. Σε αυτό συνηγορεί και η ευνοϊκή χρηματοδοτική συγκυρία, αφού το νέο ΕΣΠΑ (από το οποίο αντλούνται τα περισσότερα κονδύλια) άνοιξε και πλέον πολλά από αυτά τα έργα θα βρουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για να ολοκληρωθούν τα επόμενα χρόνια. Το νέο ΕΣΠΑ διαρκεί μέχρι το 2030.
Παρά όμως τις κατάλληλες συνθήκες, στις οποίες πρέπει να προστεθεί μια «ανέφελη» πολιτικά και διοικητικά τετραετία - πενταετία, η εξέλιξη αυτών των έργων δεν είναι νομοτελειακά θετική. Αντιθέτως, υπάρχει ο κίνδυνος αυτή η ευκαιρία να αναλωθεί σε ατέρμονες αντεγκλήσεις και σε συγκρούσεις, οι οποίες είναι πιθανό να μας φέρουν στις επόμενες εκλογές με την ατζέντα ανοιχτή, τα εργοτάξια κλειστά και τα έργα ακόμα σε εκκρεμότητα. Για να μην πω ότι επειδή αρεσκόμαστε σε αυτό το σπορ μπορεί να συσσωρεύσει νέες εκκρεμότητες.
Τι πρέπει να έχεις για να γίνει ένα έργο; Ώριμες μελέτες, σαφές χρονοδιάγραμμα και το αναγκαίο χρήμα. Στη Θεσσαλονίκη όμως αυτό δεν ήταν και δεν είναι αρκετό. Οι διοικήσεις στους δήμους δεν έχουν συνέχεια και τις περισσότερες φορές έχουμε ουσιαστικές αλλαγές σε παραμέτρους των έργων της ατζέντας, οι οποίες οδηγούν σε επανασχεδιασμούς και σε μια ατέρμονη διαδικασία μελετών. Δηλαδή τα έργα μένουν στα χαρτιά.
Δεν αρκεί η συμφωνία σε ένα έργο. Πολλές φορές αμφισβητείται ακόμα και η χρησιμότητά του, παρότι και μελέτες σκοπιμότητας υπάρχουν και μελέτες βιωσιμότητας. Έτσι, μπορεί ένα έργο να βρίσκεται διαρκώς σε μια ατζέντα, όλοι να αναγνωρίζουν ότι πρέπει να υλοποιηθεί, όμως είτε να μετακινείται ως προτεραιότητα από την κορυφή στο τέλος της λίστας, είτε να μεταβάλλεται ο τρόπος υλοποίησης και οι παράμετροι, μένοντας έτσι απλώς ένα έργο στα χαρτιά.
Φυσικά κανείς δεν λογοδοτεί για όλα αυτά. Συνήθως φτηνές δικαιολογίες καλύπτουν ακυρώσεις, αναβολές, ματαιώσεις, καθυστερήσεις και τελικά παραμονή των εκκρεμοτήτων. Στο ταμείο (των εκλογών) βέβαια πληρώνονται όλα. Μέχρι τότε τα προβλήματα που έρχονται να λύσουν αυτά τα έργα παραμένουν, διογκώνονται και πνίγουν την καθημερινότητα της πόλης, ενώ τα ίδια τα έργα καθίστανται ανεπίκαιρα, παρωχημένα και αντί να δίνουν λύσεις, έχουν περιορισμένη επιρροή. Κάποια από αυτά χάνονται δια παντός και φυσικά υπάρχει ένας κόσμος που από όλη αυτή την κατάσταση κερδίζει. Εργολάβοι, μελετητές και πολλοί άλλοι, είτε ακούσια, είτε εκούσια, κερδίζουν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου και της πόλης. Είτε το επιδιώκουν, επαναλαμβάνω, είτε όχι. Μπορεί κάποιος να τους κατηγορήσει ή να τους στοχοποιήσει; Προφανώς όχι. Η ευθύνη γι' αυτά τα πίσω μπρος δεν είναι δική τους.
Πολλή συζήτηση, λίγες πράξεις
Παραδείγματα έχουμε πάρα πολλά. Σχεδόν όλα τα σημαντικά έργα της πόλης. Από τα παλιά και κατασκευασμένα, που ξεχάσαμε πόσο μας ταλαιπώρησαν (νέα παραλία, δημαρχείο), από τα παλιά και ακυρωμένα, που ξεχάσαμε πόσο μας κόστισαν (υποθαλάσσια, εξωτερικός περιφερειακός δακτύλιος), μέχρι τα «νέα». Στα «νέα» τι να πρωτοβάλουμε; Από το μετρό και τις πλατείες Ελευθερίας και Διοικητηρίου, την ανάπλαση της ΔΕΘ και τον άξονα Αριστοτέλους, μέχρι το FlyOver και το ντεκ στην παλιά παραλία. Για να μην αναφερθώ στις παλινωδίες που τις βλέπουμε σε όλο το νομό Θεσσαλονίκης (αξιοποίηση στρατοπέδων, παραλιακά ακίνητα κτλ.).
Μια πόλη που συζητά πολύ κι αυτό είναι θετικό και συνάμα μια πόλη που αρέσκεται μόνο στα λόγια κι όχι στις πράξεις κι αυτό είναι εξαιρετικά αρνητικό. Τόσο, που κρατάει πίσω τη Θεσσαλονίκη, η οποία δεν καταφέρνει να αποκτήσει ταυτότητα, δεν καταφέρνει να εκσυγχρονιστεί, δεν καταφέρνει να απαλλαχτεί από τις παθογένειές της. Παραμένει στάσιμη, επειδή τίποτα που αρχίζει όπως αρχίζει δεν ολοκληρώνεται όπως σχεδιάστηκε και όλοι παριστάνουν τους φωστήρες, αμφισβητώντας τα πάντα. Αυτή την παθογένεια που είναι κυρίαρχη στην περιοχή δεν την καταπολέμησε μέχρι σήμερα κανένας. Διότι κανένας δεν έδειξε την αποφασιστικότητα που χρειάζεται για να υλοποιήσει έναν συγκεκριμένο σχεδιασμό, που δεν θα τον αλλάζει τρεις την ώρα και θα δεσμεύει και τους επόμενους, είτε συμφωνούν, είτε διαφωνούν.
Το μάρμαρο το πληρώνουμε πανάκριβα. Όλη η κοινωνία της Θεσσαλονίκης, όλη η πόλη, η οποία στο τέλος απαξιώνει τους πάντες και τα πάντα, τσουβαλιάζοντας. Έχει άδικο;
Ανάπλαση ΔΕΘ και Fly Over
Αν θέλουμε να ακυρωθεί η ανάπλαση της ΔΕΘ ας το πούμε ευθαρσώς. Μητροπολιτικό Πάρκο στη ΔΕΘ, η ΔΕΘ εκτός Θεσσαλονίκης και πάμε να δούμε πώς υλοποιείται κάτι τέτοιο. Ανάπλαση της ΔΕΘ με τους όρους που σχεδιάστηκε και συμφωνήθηκε και προχώρησε; Υλοποίηση άμεσα.
FlyOver στην περιφερειακή οδό; Έναρξη έργων άμεσα, χωρίς χρονοτριβές, έναρξη ταυτόχρονα και των μέτρων για την εύρυθμη λειτουργία της περιοχής όσο εξελίσσονται τα έργα. Αλλιώς, ακύρωση και κάποια εναλλακτική λύση αν υπάρχει ή παραμονή σε όσα έχουμε σήμερα με μια ανεπαρκή περιφερειακή οδό. Κι αν θέλουν οι αρμόδιοι, ακόμα και επαναφορά του εξωτερικού περιφερειακού δακτυλίου είτε ως άλλο ένα ανέκδοτο, είτε ως ένα έργο με συγκεκριμένες μελέτες, χρονοδιάγραμμα και χρηματοδότηση.
Ορόσημα στα χαρτιά
Η Θεσσαλονίκη του 2030 κινδυνεύει να γίνει η Θεσσαλονίκη του 2000, του 2004, του 2010, του 2012, του 2020. Δηλαδή η Θεσσαλονίκη του προηγούμενου αιώνα. Οι χρονιές που αναφέρω αντιστοιχούν σε μεγαλόπνοα σχέδια για το μέλλον της πόλης. Ορόσημα που υπήρξαν μόνο στα χαρτιά και στη φαντασία όσων τα εξήγγειλαν. Χρονιές που φόρτωσαν την πόλη με εκκρεμότητες και ανεκπλήρωτα όνειρα.
Στη Θεσσαλονίκη η πολλή κουβέντα κούρασε. Κάποιος να κλείσει εκκρεμότητες χρειάζεται κι όχι να ανοίξει νέες. Οι πολίτες μίλησαν πολύ πρόσφατα. Τους άκουσε άραγε κανείς;