της Φωτεινής Στεφανοπούλου
Στην αύξηση του τσιγάρου κατέφυγαν οι Έλληνες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το στρες του εγκλεισμού στη διάρκεια της καραντίνας.
Μεγάλη διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποίησε η Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του ΑΠΘ στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου αποτύπωσε τον τρόπο που διαχειρίστηκαν οι Έλληνες το lockdown, αλλά και τις επιπτώσεις που έχει ήδη στον ψυχισμό τους η κρίση της πανδημίας.
Στην πολυπαραγοντική μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 3.000 πολίτες, διερευνήθηκε μεταξύ άλλων η τάση απέναντι στις εξαρτήσεις. Στο συγκεκριμένο κομμάτι της έρευνας που διενεργήθηκε στα τέλη Απριλίου σε δείγμα 1.365 ατόμων απ’ όλη τη χώρα, διαπιστώθηκε ότι από τους συνολικά 498 καπνιστές ποσοστό 11.6% αύξησαν το κάπνισμα για να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα που προκάλεσε η καραντίνα.
Αντιθέτως, σταθερή ήταν η εικόνα σε ό,τι αφορά την κάνναβη, το αλκοόλ, αλλά και τον τζόγο. Συγκεκριμένα, από τα συνολικά 212 άτομα που δήλωσαν χρήστες κάνναβης, οι μεν συστηματικοί αύξησαν την καθημερινή χρήση, ενώ οι περιστασιακοί τη διέκοψαν. Το 16,1% όσων αύξησαν τη χρήση δήλωσε ότι το έκανε για να διαχειριστεί την πίεση του εγκλεισμού.
Αντίστοιχα, παρουσιάστηκε μικρή αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ στις γυναίκες, η οποία όμως ισοσταθμίστηκε από τη μείωση που διαπιστώθηκε στους άνδρες. Από τα 705 άτομα που απάντησαν θετικά στη χρήση αλκοόλ, το 13% δήλωσε ότι έπινε για να διαχειριστεί το άγχος του εγκλεισμού.
«Στο κομμάτι των εξαρτήσεων διαπιστώσαμε μία αύξηση του καπνίσματος, αλλά σταθερή εικόνα στο αλκοόλ και στην κάνναβη. Αυτό έχει κάποια εξήγηση, καθώς μπορεί κάποιοι να μείωσαν τη χρήση, ώστε να μην είναι τόσο ευάλωτοι, αλλά έχει να κάνει και με τη διαθεσιμότητα. Αυτός ο παράγοντας ισχύει για όλες τις εξαρτήσεις, καθώς μειώνεται η πρόσβαση στις ουσίες», εξήγησε στη Voria.gr ο καθηγητής Ψυχιατρικής στο ΑΠΘ και επικεφαλής της έρευνας, Γιάννης Διακογιάννης.
Διαφοροποιήσεις δεν υπήρξαν ούτε στον τζόγο, καθώς, παρότι ήταν κλειστά τα πρακτορεία, όσοι δήλωσαν τζογαδόροι -συνολικά το 70% του δείγματος- στράφηκαν στα online τυχερά παιχνίδια.
Κατάθλιψη οι ηλικιωμένοι, πίεση οι έφηβοι, στρες οι επαγγελματίες
Όπως ανέφερε ο κ. Διακογιάννης, από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο εγκλεισμός προκάλεσε κυρίως θέματα άγχους, φόβου και ήπιας κατάθλιψης.
Ειδικότερα στους ηλικιωμένους διαπιστώθηκαν ζητήματα που είχαν να κάνουν με την αβεβαιότητα, αλλά και κατάθλιψη κυρίως στις γυναίκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 82% των συμμετεχόντων εμφάνισαν μέτρια ως σοβαρή καταθλιπτική συμπτωματολογία, το 85% αγχώδη συμπτωματολογία και το 38% προβλήματα αϋπνίας.
Στον αντίποδα, οι έφηβοι ανέφεραν ότι ένιωθαν πίεση από τους καθηγητές και ότι προτιμούσαν το δια ζώσης μάθημα από το διαδικτυακό, ιδιαίτερα όσοι ήταν στην προεξεταστική περίοδο. Παράλληλα, ανέφεραν ότι είχαν ανησυχία για τους δικούς τους, ενώ αντιμετώπισαν και κάποια προβλήματα ύπνου.
Στη δεύτερη φάση, μετά τη λήξη της καραντίνας, πραγματοποιήθηκε έρευνα και στις επιπτώσεις στους επαγγελματίες υγείας, όπου υπήρξαν δεδομένα για μετατραυματικό στρες κυρίως σε γυναίκες σε ποσοστό 20%.
Ένας στους δέκα πιστεύει σε «θεωρίες συνωμοσίας»
Σε ό,τι αφορά τα αίτια της πανδημίας διαπιστώθηκε ότι οι μισοί το θεωρούν τυχαίο γεγονός, ενώ ένας στους δέκα είναι υπέρμαχος της θεωρίας του οργανωμένου σχεδίου. Αναλυτικά, οι ερωτώμενοι απάντησαν:
- Ήταν θέμα τύχης: 51 άτομα (9.5%)
- Ήταν αναμενόμενο ότι κάποτε θα συνέβαινε:268 άτομα (49.8%)
- Μπορούσε να αποφευχθεί: 93 άτομα (17.3%)
- Ήταν ανθρώπινο λάθος: 52 άτομα (9.7%)
- Ήταν οργανωμένο σχέδιο: 72 άτομα (13.4%)
Μάλιστα, η συντριπτική πλειονότητα όσων πιστεύουν στο οργανωμένο σχέδιο εμφανίζονται διστακτικοί στο να κάνουν το εμβόλιο του κορωνοϊού.
Ανησυχία για το δεύτερο κύμα
Αυτό που προβληματίζει τους επιστήμονες είναι οι πιθανές περαιτέρω επιπτώσεις που θα έχει το δεύτερο –και πιο επιθετικό- κύμα της πανδημίας που βρίσκεται σε εξέλιξη.
«Η κόπωση είναι ένας παράγοντας που παίζει ρόλο. Τώρα που έχουν αυξηθεί τα κρούσματα και διασωληνώσεις, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι περισσότερες. Βέβαια, από τη μια η μεγάλη διάρκεια μπορεί να κουράζει, από την άλλη όμως μπαίνει κανείς και σε μία συνήθεια, εντάσσεται σε μία κανονικότητα. Άρα θα δούμε τι ρόλο θα παίξει», τόνισε ο κ. Διακογιάννης.
Την ίδια εκτίμηση έκανε και ο Βασίλης Μποζίκας, καθηγητής Ψυχιατρικής, διευθυντής της Β' Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ και εκ των εθνικών συντονιστών της Παγκόσμιας Μελέτης Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων (COH-FIT), τα πρώτα αποτελέσματα της οποίας έχουν δείξει σημαντική αύξηση του στρες, του θυμού, της μοναξιάς, αλλά και της κοινωνικά επωφελούς συμπεριφοράς.
«Οι συνέπειες της πανδημίας θα είναι μία αλληλεπίδραση μεταξύ της συνεχούς πίεσης που δεχόμαστε και της ικανότητάς μας να αντεπεξέλθουμε με υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης. Όλα όμως δείχνουν ότι θα είναι αρνητικό το άθροισμα, ότι μάλλον θα επιβαρυνθούμε από αυτήν την ιστορία», ανέφερε στη Voria.gr ο καθηγητής και πρόσθεσε: «Το δεύτερο κύμα είναι χειρότερο. Στον πόλεμο κουράζεσαι. Υπάρχουν, άλλωστε, κάποιες μικρές ενδείξεις και στη δική μας έρευνα. Βλέπεις ότι ο θυμός είναι πιο έντονος στους ηλικιωμένους που είχαν μεγάλο φόβο θανάτου, φαίνεται όμως ότι είναι πιο αυξημένος και σε αυτούς που βρίσκονται στις πιο μικρές ηλικίες, μεταξύ 18 με 39, σε σχέση με τους ανθρώπους της μέσης ηλικίας. Και ήταν αυτοί που το τελευταίο διάστημα φαίνεται πως δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν».