Ο 40χρονος σήμερα Γιάννης μέχρι πριν από λίγα χρόνια ζούσε στη Στουτγκάρδη, στην πόλη της Γερμανίας στην οποία «γεννήθηκε» και εδρεύει η Μερσεντές. Το σπίτι του βρισκόταν σε μια πολυκατοικία πάνω σε μια μικρή πλατεία, όπου μία φορά την εβδομάδα γινόταν υπαίθρια αγορά, κυρίως φρούτων, λαχανικών, τροφίμων γενικότερα, αλλά και άλλων ειδών. Η συγκεκριμένη ημέρα ήταν μια γιορτή για τη γειτονιά, οι ρυθμοί της οποίας δεν διαταράσσονταν, μόνο εμπλουτίζονταν. Με πολλούς από τους περίοικους να προγραμματίζουν τα ψώνια για την τροφοδοσία του νοικοκυριού με γνώμονα το πρόγραμμα αυτής της αγοράς.
Τα τελευταία χρόνια ο Γιάννης επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και διαμένει επί της οδού Καραϊσκάκη, στην περιοχή Σχολή Τυφλών, όπου κάθε Δευτέρα, εδώ και δεκαετίες, γίνεται λαϊκή αγορά. Ήδη κάθε Κυριακή το άγχος του Γιάννη κτυπάει… ταβάνι, αφού απαγορεύεται να ξεχάσει από βραδύς να μετακινήσει το αυτοκίνητο, αν θέλει να το ξαναβρεί την επομένη σώο και… αβλαβές. Επίσης, δυσκολεύεται το πρωί να ανοίξει καν την πόρτα της πολυκατοικίας για να βγει έξω, ενώ η περιοχή μέχρι το βράδυ και την επέμβαση των συνεργείων καθαρισμού του δήμου παραμένει στο κακό της χάλι. Για τη γειτονιά –σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στη Γερμανία- η λαϊκή αγορά της Δευτέρας δεν είναι γιορτή. Ακόμη κι αν δημιουργεί ευχαρίστηση σε κάποιους, υπάρχουν αρκετοί που δυσανασχετούν, αφού τυχαίνει να μένουν στο ίδιο σπίτι πολλές δεκαετίες και ζουν στο ίδιο «χύμα στο κύμα» και απροσπέλαστο σκηνικό κάθε Δευτέρα, όλο το χρόνο, επί πολλά χρόνια.
Η περίπτωση του 40χρονου Γιάννη είναι εξαιρετικά επίκαιρη, επειδή το τελευταίο διάστημα στη Θεσσαλονίκη γίνεται μεγάλη συζήτηση για τις λαϊκές αγορές. Έναν θεσμό που δημιουργήθηκε πριν από εννέα δεκαετίες για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες ανάγκες και τώρα επανέρχεται στο προσκήνιο επειδή βρισκόμαστε ενώπιον της λειτουργίας της πρώτης απογευματινής λαϊκής αγοράς, πιθανότατα εντός του καλοκαιριού, στη δυτική πλευρά της πόλης. Οι παράγοντες των λαϊκών αγορών εμφανίζονται σίγουροι ότι το πλάνο θα προχωρήσει, παρά το γεγονός ότι στο δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης δεν εξασφάλισαν την απαιτούμενη αυξημένη πλειοψηφία κι έτσι δεν υπάρχει θετική γνωμοδότηση του α΄ βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης προς τον β΄ βαθμό, δηλαδή την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, που εκδίδει τη σχετική άδεια. Όπως υπογραμμίζουν η «άρνηση» του δήμου Θεσσαλονίκης, που στην πραγματικότητα δεν είναι άρνηση, αλλά αδυναμία έγκρισης με αυξημένη πλειοψηφία, δεν αποτελεί τυπικά εμπόδιο, αφού έχει γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι σε έρευνα κοινής γνώμης την οποία πραγματοποιούν αυτή την περίοδο και τα αποτελέσματά της θα δημοσιοποιήσουν προσεχώς οι καταναλωτές της Θεσσαλονίκης εμφανίζονται να συμφωνούν κατά το συντριπτικό 98% με τη λειτουργία απογευματινών λαϊκών αγορών, καθώς θα εξυπηρετούν όσους για επαγγελματικούς λόγους δεν μπορούν να ψωνίσουν πρωινές ώρες. Ως εκ τούτου θεωρούν βέβαιο ότι λίγο καιρό μετά την πρώτη θα λειτουργήσει και δεύτερη απογευματινή λαϊκή αγορά στα ανατολικά της πόλης και συγκεκριμένα εντός των ορίων του δήμου Καλαμαριάς.
Η αντίδραση του ΕΕΘ
Στην προοπτική των απογευματινών λαϊκών αγορών αντιδρά το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, που δοθείσης της ευκαιρίας βάζει στο τραπέζι συνολικά το θεσμό της λαϊκής αγοράς. Άλλωστε είναι σύμβουλος της πολιτείας για θέματα εμπορίου και αγοράς, αλλά για το συγκεκριμένο θέμα ενημερώθηκε μέσω των μέσων ενημέρωσης και στην ουσία επιδίωξε την παρέμβασή του στο Δημοτικό Συμβούλιο. Όπως υποστηρίζουν μέλη της διοίκησης του, εδώ και χρόνια ο συγκεκριμένος θεσμός της λαϊκής αγοράς έχει χάσει το χαρακτήρα του και λειτουργεί ανταγωνιστικά με το στεγασμένο εμπόριο, αφού τόσο μέσα στις λαϊκές όσο και στις παρυφές τους οι καταναλωτές μπορούν να βρουν μεγάλη ποικιλία ειδών και όχι μόνο τρόφιμα. Επίσης, καταγγέλλουν ότι ο ξεπερασμένος τρόπος της οργάνωσης τους στην ουσία οδηγεί στη δημιουργία… πληγών στο σώμα και την ευταξία της πόλης. Ακόμη, αφήνουν να εννοηθεί ότι πέριξ των λαϊκών αγορών έχουν αναπτυχθεί παράπλευρα συμφέροντα παραγόντων οι οποίοι κερδίζουν παρασιτικά, όπως –για παράδειγμα- νοικιάζοντας άδειες που διαθέτουν, κάτι που απαγορεύεται από το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο.
Από την πλευρά τους οι άνθρωποι των λαϊκών αγορών στη Θεσσαλονίκη απορρίπτουν αυτές τις καταγγελίες, επισημαίνοντας ότι στο σάιτ της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας υπάρχει πλήρης και διάφανη χαρτογράφηση των λαϊκών αγορών στην περιοχή. Επικαλούνται ακόμη τα οικονομικά οφέλη των καταναλωτών, που –όπως λένε- έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε εποχές ακρίβειας, όπως αυτή που διανύουμε. Όπως και να έχει το… ματσάκι μόλις αρχίζει, αναμένεται σκληρό και πιθανότατα δεν θα λείψουν οι προσωπικές καταγγελίες, αφού το θέμα έχει πολιτική διάσταση σε ότι αφορά την αυτοδιοίκηση, ενώ σε κάποιες εκφάνσεις του εμπλέκονται γνωστοί Θεσσαλονικείς.
Τι λένε οι περίοικοι
Μια ακόμη σκληρή αλήθεια είναι ότι στο θέμα των λαϊκών αγορών κανείς δεν ρωτάει τις γειτονιές που τις φιλοξενούν. Ακόμη και ο δήμος, που (υποτίθεται ότι) εκπροσωπεί το σύνολο των πολιτών δεν βάζει στην εξίσωση τους περίοικους, οι οποίοι σε σημαντικό βαθμό δηλώνουν αγανακτισμένοι επειδή –όπως λένε- μία φορά την εβδομάδα, όταν γίνεται λαϊκή, ουσιαστικά τα σπίτια τους… ακυρώνονται, οι μετακινήσεις τους δυσκολεύουν και η καθημερινότητά τους αναστατώνεται. Σε πολλές περιπτώσεις –επισημαίνουν- την ημέρα της λαϊκής δεν μπορούν να ανοίξουν καν τις πόρτες των πολυκατοικιών τους, ενώ έχουν παρατηρηθεί δραματικά περιστατικά με ασθενοφόρα που αδυνατούν να προσεγγίσουν, ενώ υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη. Ακόμη και νεκροφόρες έχει τύχει να αποκλειστούν. Το θέμα είναι σοβαρό, διότι τόσο τα γενικότερα, όσο και τα ειδικότερα προβλήματα –ακόμη κι αυτά που μπορεί να παρουσιαστούν μία φορά στα τόσα χρόνια- είναι από αυτά που κάποιος εύχεται να μη του συμβούν ποτέ. Οι άνθρωποι, λοιπόν, σαν τον φίλο μας τον Γιάννη στην αρχή της ιστορίας, που χωρίς να το θέλουν και χωρίς να κερδίζουν κάτι υφίστανται την ταλαιπωρία από τη λειτουργία μιας λαϊκής αγοράς, έχουν πρόταση για την άρση του αδιεξόδου. Ζητούν την οριοθέτηση πολλών σημείων στην πόλη και την εκ περιτροπής οργάνωση της κάθε λαϊκής αγοράς, ώστε το πρόβλημα τους, που σήμερα έχει συχνότητα μία φορά την εβδομάδα, να περιοριστεί σε μία φορά το μήνα ή τους δύο μήνες. Επίσης, προτείνουν την αξιοποίηση ανοιχτών χώρων, όπως είναι οι πλατείες και τα πάρκα, ώστε να μην παρεμποδίζεται η λειτουργία της πόλης, που σε ότι αφορά κυκλοφοριακό και οδικές μετακινήσεις είναι έτσι κι αλλιώς εξόχως προβληματική.