του Φάνη Ουγγρίνη
Πολλή φασαρία γύρω από τις κυβερνητικές εξαγγελίες στη συζήτηση του προϋπολογισμού, για επιδότηση επί ένα εξάμηνο κατά 10% των αγορών τροφίμων σε νοικοκυριά με σχετικά χαμηλά εισοδήματα. Δεδομένου ότι το μηνιαίο ποσό δε θα υπερβαίνει τα 52 €, αρκετοί αντιμετώπισαν την ανακοίνωση Μητσοτάκη αρνητικά, εξ αριστερών μα και εκ δεξιών.
Οι αριστεροί επικριτές ξανά μιλούν για ψίχουλα και ελεημοσύνη, αν και σκοπός του μέτρου είναι η άμεση αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων στη διαβίωση των πιο ευάλωτων. Οι πιο ενδιαφέρουσες όμως ενστάσεις εντοπίζονται στην άλλη πλευρά.
Η ευρύτερη συζήτηση για το αν είναι προτιμότερες οι πολιτικές χρηματικών ενισχύσεων από τις οριζόντιες μειώσεις φορολογίας είναι ομολογουμένως αρκετά παλιά, και πολιτικοποιήθηκε από την κεντροδεξιά μετά τη δεκαετία του '70, καθώς οι πρώτες ταυτίστηκαν με τον «σοσιαλισμό». Η κριτική σίγουρα βασιζόταν σε εύλογο σκεπτικό οι ιδιώτες και οι επιχειρηματίες θεωρούνται κατά κοινή ομολογία ικανότεροι απ' ό, τι το κράτος να διαχειρίζονται τα χρήματα τους και να παράγουν πλούτο, άρα η μείωση της έμμεσης και άμεσης φορολογίας θα είναι αντίστοιχα ικανότερη να υποστηρίξει την ανάπτυξη. Αντίθετα, σύμφωνα με την ίδια αντίληψη, τα συστηματικά επιδόματα είθισται να υπονομεύουν κάθε αναπτυξιακή προοπτική, αυξάνοντας τον πληθωρισμό μέσω της διογκωμένης ζήτησης, αποδυναμώνοντας τη διάθεση για σχετικά χαμηλά αμειβόμενη εργασία και γενικά αποθαρρύνοντας όσους θα ήθελαν να ρισκάρουν σε επενδύσεις.
Έκτοτε όμως συνέβη μια τεκτονική αλλαγή, που ανέτρεψε τα δεδομένα: η Παγκοσμιοποίηση. Από τη στιγμή που η βασική παραγωγή βιομηχανικών αγαθών μεταφέρθηκε στον Αναπτυσσόμενο Κόσμο, κάθε μεγέθυνση της κατανάλωσης μη αναγκαίων ειδών συνεπάγεται και αύξηση των εμπορικών ελλειμμάτων του Ανεπτυγμένου, ενώ ακόμη και οι αποταμιεύσεις σε σκληρά νομίσματα έμμεσα καταλήγουν συχνότατα σε Ασία και Υποσαχάρια Αφρική, μέσω της διατραπεζικής αγοράς και ειδικών επενδυτικών προϊόντων, όπως πχ τα κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων. Συνεπώς, η ΕΕ μάλλον ορθά αποφεύγει τις οριζόντιες δράσεις και προτιμά την επιλεκτική χρηματική στήριξη κοινωνικών ομάδων και οικονομικών δραστηριοτήτων, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή απόδοση των επιχορηγήσεων στο εσωτερικό της Κοινής Αγοράς. Με απλά λόγια, οι ενωσιακές πρωτοβουλίες επιδιώκουν να στηρίζουν την κατανάλωση κυρίως εγχώριων αγαθών και τις επενδύσεις σε τομείς με προοπτικές εξαγωγών ή έστω αναπλήρωσης εισαγωγών.
Βέβαια η Ελλάδα χαρακτηρίζεται...περίπου Ευρώπη, λόγω της υπερβολικής φοροδιαφυγής και της διαχρονικής αποτυχίας της στην αντιμετώπιση της φτώχειας (τρίτη από το τέλος πανευρωπαϊκά). Ωστόσο, ταλανίζεται επίσης από διαχρονικά υψηλό έλλειμμα εμπορικών συναλλαγών, άρα δυστυχώς δεν έχει την πολυτέλεια να πλειοδοτεί σε οικονομικό φιλελευθερισμό, ειδικά στην τρέχουσα περίοδο των αλλεπάλληλων κρίσεων κάθε είδους. Μπορεί να ακούγεται κλισέ, όμως -μετά τα Μνημόνια και τον Κορωνοϊό- η νυν θεαματική αύξηση του τιμαρίθμου έρχεται να διακινδυνεύσει έτι περαιτέρω την ήδη προσχηματική κοινωνική συνοχή. Οι εκάστοτε κυβερνώντες οφείλουν να βλέπουν τη μεγάλη εικόνα και να ενεργούν ρεαλιστικά, ενώ μέσα στην ίδια λογική εντάσσονται οι προσπάθειες προστασίας των οφειλετών. Όχι συμπτωματικά, και αυτές μονίμως βάλλονται αριστερόθεν ως ανεπαρκείς και δεξιόθεν ως υπερβολικές.
Παρά λοιπόν τον κυνισμό που οπωσδήποτε χαρακτηρίζει τα κόμματα, φοβάμαι πως τα θεωρούμενα «σοσιαλιστικά» μέτρα λίγο σχετίζονται με τις επερχόμενες εκλογές και πως βραχυπρόθεσμα αποτελούν μονόδρομο. Θα πρέπει όμως να συνδυαστούν με καταπολέμηση των εμπορικών καρτέλ, με πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων και γενικά της μεγάλης φοροδιαφυγής, με επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό και φυσικά με περισσότερη ανταποδοτικότητα των υπερβολικά υψηλών φόρων, ώστε κάποτε να πάψουμε να χρυσοπληρώνουμε και από την τσέπη μας υπηρεσίες που θα έπρεπε να είναι δημοσία δαπάνη.
Ο Φάνης Ουγγρίνης είναι στέλεχος επιχειρήσεων