Δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει μια «Τρίτη Ρώμη», υπάρχει μόνο η Πρεσβυτέρα και η Νέα Ρώμη-Κωνσταντινούπολη, είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αναφερόμενος στον πόλεμο της Ουκρανίας και την ενσάρκωση του εθνοφυλετισμού, όπως είπε, στη φονταμενταλιστική ιδεολογία του «Ρωσικού Κόσμου».
Οι δηλώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη έγιναν κατά την υποδοχή στο Φανάρι, χτες Τετάρτη, του γενικού γραμματέα του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, αιδεσιμότατου πάστορα δρα Jerry Pillay, μαζί με τους συμμετέχοντες στην Μόνιμη Επιτροπή Συναίνεσης και Συνεργασίας του διεθνούς αυτού διεκκλησιαστικού οργανισμού, η οποία συνεδριάζει τις ημέρες αυτές στην Κωνσταντινούπολη φιλοξενούμενη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Κατά την ομιλία του, ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανέφερε ότι «η παρούσα ουκρανική κρίση, λόγω της απρόκλητης ρωσικής επίθεσης τον Φεβρουάριο του 2022, είναι το επίκεντρο ενός γεωπολιτικού σεισμού και μιας πνευματικής απειλής». Επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι «η Ευρώπη έχει αφυπνιστεί από τη βαθιά ψευδαίσθηση, ότι ο πόλεμος στην ήπειρό της ήταν παρελθόν. Απροετοίμαστη υλικά και πνευματικά, η Ευρώπη προσαρμόστηκε γρήγορα σε αυτήν την απροσδόκητη κατάσταση, με πνευματική βοήθεια από τα νέα μέλη της. Από την έκβαση αυτού του πολέμου θα εξαρτηθεί αναμφίβολα η μελλοντική εξέλιξη τόσο της Ευρώπης όσο και του κόσμου».
Ο ίδιος αναφέρθηκε στους ιστορικούς και εκκλησιαστικούς δεσμούς τής Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως με τον γεωγραφικό χώρο γύρω από τον άξονα Κιέβου-Μόσχας, οι οποίοι ξεκινούν με τη βάπτιση, το 988, του ηγεμόνα των Ρως του Κιέβου Βλαδιμήρου, και υπενθύμισε ότι αργότερα, το 1589, η Εκκλησία της Ρωσίας έλαβε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την Πατριαρχική αξία.
«Ωστόσο, ήδη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, άρχισε να καλλιεργείται η αβάσιμη ιδεολογία ότι η Μόσχα θα μπορούσε να διαδεχθεί την Κωνσταντινούπολη ως πνευματικός ηγέτης του ορθόδοξου κόσμου. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, η Μόσχα θα γινόταν η "Τρίτη Ρώμη", μετά την πτώση της "Δεύτερης", της Κωνσταντινουπόλεως. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ "Πρώτη" και "Δεύτερη Ρώμη". Επομένως, δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει μια "Τρίτη Ρώμη". Υπάρχει μόνο η Πρεσβυτέρα και η Νέα Ρώμη-Κωνσταντινούπολη» είπε χαρακτηριστικά.
Συνεχίζοντας επισήμανε ότι η σημερινή ενσάρκωση του εθνοφυλετισμού είναι η φονταμενταλιστική ιδεολογία του «Ρωσικού Κόσμου» (Russkii mir). «Αυτή η έκφραση περιγράφει μια υποτιθέμενη σφαίρα πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, καθώς και των Ρώσων σε όλο τον κόσμο, με πολιτική και θρησκευτική καθοδήγηση από τη Μόσχα ως κέντρο» σημείωσε, για να προσθέσει ότι ο «Ρωσικός Κόσμος» παρουσιάζεται τώρα ως η απάντηση στη «διεφθαρμένη Δύση». «Αυτή η ιδεολογία είναι το κύριο όργανο για μια πνευματική νομιμοποίηση της εισβολής στην Ουκρανία» σχολίασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Αναφερόμενος στον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο κ. Βαρθολομαίος επεσήμανε ότι αυτός στον σημερινό κόσμο είναι ακόμη πιο σημαντικός, καθώς με το παράδειγμά του διαχρονικά επιθυμεί να καταδείξει ότι οι Εκκλησίες και οι θρησκευτικοί ηγέτες οφείλουν να προωθούν την ειρηνική συνύπαρξη, τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Για τον λόγο αυτό, όπως είπε, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως πρωτοστατεί στη διοργάνωση διεθνών διαχριστιανικών και διαθρησκειακών συνεδρίων, έχοντας επίγνωση ότι «ο γνήσιος διάλογος μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της τρομερής εκμετάλλευσης των θρησκειών από φανατικούς και εξτρεμιστές, και στην αντιμετώπιση της μισαλλοδοξίας και των προκαταλήψεων, και ακολουθώντας την προτροπή του Αποστόλου Παύλου: ει δυνατόν, το εξ υμών μετά πάντων ανθρώπων ειρηνεύοντες».
Ο κ. Βαρθολομαίος υπενθύμισε τη θέση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που συγκλήθηκε στην Κρήτη το 2016, ότι: «O ειλικρινής διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει εις την ανάπτυξιν αμοιβαίας εμπιστοσύνης, εις την προώθησιν της ειρήνης και της καταλλαγής. Η Εκκλησία αγωνίζεται διά να καταστήση αισθητοτέραν την "άνωθεν ειρήνην" επί της γης. Η αληθινή ειρήνη δεν επιτυγχάνεται με την δύναμιν των όπλων, αλλά μόνον διά μέσου της αγάπης, ήτις "ου ζητεί τα εαυτής"».
Όπως είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως κατανοεί τη δύναμη του διαλόγου για την ενίσχυση της ενότητας μεταξύ των Ορθοδόξων, για την προώθηση της συμφιλίωσης μεταξύ των Χριστιανών και για την οικοδόμηση γεφυρών ειρήνης μεταξύ των θρησκειών, και σημείωσε ότι αυτό το άνοιγμα στον διάλογο περιλαμβάνει επίσης κοινωνικά ζητήματα, ιδιαιτέρως την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.