«Η κάλπη είναι σαν την γκαστρωμένη γυναίκα. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα βγάλει», φέρεται να είπε κάποτε ο Χαρίλαος Φλωράκης (ή κατ' άλλους ο Κωνσταντίνος Καραμανλής), εννοώντας ότι οι εκλογές συχνά κρύβουν εκπλήξεις. Οι εκπλήξεις όμως δεν περιορίζονται στο αποτέλεσμα των εκλογών, αλλά πολλές φορές και στο ίδιο το περιεχόμενο των φακέλων που ρίχνονται στην κάλπη, τους οποίους χρησιμοποιούν κάποιοι ψηφοφόροι για να εκδηλώσουν την αντίδραση και τη δυσαρέσκειά τους στο πολιτικό σύστημα.
Υβριστικά συνθήματα, αλλά και… περίεργα αντικείμενα αντικρίζουν κατά το άνοιγμα των φακέλων οι δικαστικοί αντιπρόσωποι, οι οποίοι στην απαιτητική διαδικασία που καλούνται να διεκπεραιώσουν βρίσκονται αντιμέτωποι όχι μόνο με τέτοιου είδους εκπλήξεις, αλλά και με αφηρημένους, απρόσεκτους και νευρικούς ψηφοφόρους και εκπροσώπους κομμάτων. Δικηγόροι της Θεσσαλονίκης περιγράφουν στη Voria.gr τα απρόοπτα που έχουν αντιμετωπίσει, αλλά και τις δυσκολίες στην άσκηση των καθηκόντων τους.
«Το πιο συνηθισμένο είναι ψηφοφόροι να ρίχνουν το ψηφοδέλτιο στα σκουπίδια (σ.σ. στη σχισμή μέσα από το παραβάν) αντί στην κάλπη. Επίσης, να έρχονται με σταυρωμένα ψηφοδέλτια και να βάλουν άθελά τους δύο και τρία ψηφοδέλτια στον ίδιο φάκελο. Κάποιοι ξεχνάνε να έρθουν με ταυτότητα ή οποιοδήποτε άλλο έγγραφο που πιστοποιεί την ταυτότητά τους, με αποτέλεσμα μετά να διαμαρτύρονται γιατί τους στέλνουμε πίσω. Πολύ συχνό είναι το φαινόμενο, επειδή αλλάζουν τα εκλογικά τμήματα, να πάνε αλλού να ψηφίσουν και να τα βάζουν με τον δικαστικό αντιπρόσωπο. Επίσης, όταν τελειώνει η καταμέτρηση των ψήφων, συνήθως… εξαφανίζονται οι αντιπρόσωποι των κομμάτων, ενώ χρειάζεται να υπογράψουν τα πρακτικά», αναφέρει ο «βετεράνος» στις εκλογικές αναμετρήσεις, Φωκίων Δεληγιάννης.
Στις περίπου τέσσερις δεκαετίες που έχει θητεύσει ως δικαστικός αντιπρόσωπος έχει δει σχεδόν τα πάντα μέσα στους φακέλους, μέχρι κομμάτι… μορταδέλας, αγαπημένη πρακτική για όσους ήθελαν να σαμποτάρουν τις εκλογές, γιατί κάποια στιγμή με τη ζέστη το λίπος από το αλλαντικό άρχιζε να διαποτίζει και άλλους φακέλους και τους ακύρωνε. Μάλιστα ήταν επί σειρά ετών ήταν αντικείμενο συζήτησης στα σεμινάρια που κάνουν πριν από τις εκλογές οι δικηγορικοί σύλλογοι. «Μου έχει τύχει να βρω προφυλακτικό. Στις εκλογές του Ιουνίου του 1989, επειδή ήταν πάρα πολύ πολωμένο το κλίμα, βρήκαμε σε κάποιους φακέλους αποκόμματα από το πρωτοσέλιδο της Αυριανής με τη Δήμητρα Λιάνη γυμνή. Μια φορά, όταν είχαμε τη νόσο των πτηνών, σε ένα ψηφοδέλτιο είχαν βάλει μία κάρτα που έγραφε κότες ελεύθερης βοσκής», θυμάται.
Παρά τις αντιξοότητες, ο κ. Δεληγιάννης τονίζει ότι λίγες φορές χρειάστηκε να διαπληκτιστεί με κάποιον. «Έχω μαλώσει μια - δυο φορές όταν κάποιοι έρχονταν με κονκάρδα ή αυτοκόλλητο κόμματος. Άλλη μία φορά το 2000 μάλωσα γιατί είχε γίνει ένα λάθος στη διαγραφή του ονόματος από τον εκλογικό κατάλογο και η ψηφοφόρος τσίριζε ότι κάναμε νοθεία. Μία φορά επίσης στον Πειραιά το 2004 ήρθε ένας άντρας που έκανε αλλαγή φύλου, αλλά δεν είχε αλλάξει ταυτότητα και υπήρχε θέμα ταυτοπροσωπίας», λέει.
Προφυλακτικό έχει βρει και ο Στέφανος Στεφανόπουλος στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαΐου του 2014 στη Χαλκιδική. Το προφυλακτικό μάλιστα ήταν στον φάκελο μαζί με τα ψηφοδέλτια των δύο μονομάχων του δεύτερου γύρου, επάνω στα οποία υπήρχε και το ίδιο υβριστικό σύνθημα.
«Έχουμε δει κατά καιρούς μούντζες, βρισιές και χυδαία σκίτσα. Συχνά, επίσης, οι συνοδοί των ηλικιωμένων θέλουν να μπουν στο παραβάν, για να βεβαιωθούν ότι θα ρίξουν τη… σωστή ψήφο, κάτι που φυσικά δεν επιτρέπεται. Μία φορά θυμάμαι ότι βγήκε μία ηλικιωμένη από το παραβάν και τη ρωτάω «πού είναι το ψηφοδέλτιο;». «Το έριξα», μου απαντά. Φυσικά το είχε ρίξει στη σχισμή που είναι τα σκουπίδια. Οπότε άρχισα να ψάχνω στη μαύρη σακούλα, γιατί δεν πρέπει να χαθεί σφραγισμένος φάκελος», περιγράφει.
Ως ανέκδοτο, εξάλλου, αναφέρεται στους δικηγορικούς κύκλους η περίπτωση μίας κυρίας, η οποία φορούσε πάντα το ίδιο παλτό στις εκλογές και έριξε στην κάλπη το σταυρωμένο ψηφοδέλτιο που της είχαν δώσει στην προηγούμενη αναμέτρηση.
Οι σούβλες και τα πεσκέσια
Παρά τις δυσκολίες οι εκλογές έχουν και τα… τυχερά τους, ειδικά στα χωριά όπου η διαδικασία είναι γιορτή και η φιλοξενία σαφώς πιο ζεστή. «Στις εθνικές εκλογές του 1996 διορίστηκα για πρώτη φορά στη Χρυσή Αλμωπίας. Ήταν η πρώτη φορά που ήμουν τακτικός δικαστικός αντιπρόσωπος, γιατί το 1993 ήμουν αναπληρωματικός. Εκείνη ήταν η τελευταία χρονιά που είχαν δύο φαντάρους ως φρουρά σε κάθε τμήμα. Στο χωριό είχαμε δύο τμήματα. Εγώ ήμουν στο ανδρών και στο γυναικών ένας άλλος συνάδελφος. Δεν είχα πού να μείνω, οπότε πήγα στον πρόεδρο μου είπε «θα σε βολέψουμε εμείς». Πράγματι έμεινα στο σπίτι ενός κατοίκου. Αρχίσαμε κανονικά τη διαδικασία, αλλά το μεσημέρι για 1,5 ώρα κλείσαμε το σχολείο, αφήσαμε μόνο τον έναν φαντάρο, πήγαμε στο σπίτι του προέδρου, μας τάισε και μετά γυρίσαμε. Ήξεραν, βέβαια, όλοι στο χωριό ότι το εκλογικό κέντρο θα ξανανοίξει στις 5 το απόγευμα. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στη Θεσσαλονίκη. Μία άλλη φορά, το 2000, στο χωριό Μέταλλα του δήμου Εμμανουήλ Παππά, έστησαν στην αυλή σούβλες. Μία ψηφοφόρος μας το 2002 στην Προσοτσάνη μας είχε μέχρι μία ολόκληρη κατσαρόλα με ντολμαδάκια, ενώ όταν πήγα στην Κάτω Βροντού μου έδωσαν πεσκέσι δύο 20κιλα σακιά πατάτες», λέει ο κ. Στεφανόπουλος.
Η περιποίηση των δικαστικών αντιπροσώπων στα χωριά είναι παράδοση, που, όμως, δεν τηρείται πάντα. «Μία φορά σε χωριό της Καστοριάς, ενώ στα μικρά μέρη μπορεί να… σκάσεις από το φαγητό, στο τέλος της διαδικασίας ήρθε ο καφετζής και μας είπε ότι δεν ήταν πληρωμένα, οπότε μας ζήτησε να πληρώσουμε ό,τι πήραμε. Επίσης, στον Σοχό στις ευρωεκλογές του 2009 ήταν να μας φέρουν φαγητό αλλά δεν έφεραν τίποτα. Ήρθε το απόγευμα ένας υποψήφιος δήμαρχος και μας ρώτησε «πώς σας φάνηκε το αρνί;». Του λέμε «ποιο αρνί;». Ο άνθρωπος ντράπηκε και εκνευρίστηκε», θυμάται ο κ. Δεληγιάννης.
Τα δεκάδες ψηφοδέλτια και η ανησυχία της μετα-covid εποχής
Για τους δικαστικούς αντιπροσώπους οι εθνικές εκλογές είναι πιο εύκολες, καθώς δεν έχουν διπλή κάλπη, όπως οι αυτοδιοικητικές, ενώ οι σταυροί που θα καταμετρηθούν είναι σαφώς λιγότεροι. Όμως, δεν πάει να είναι μία πολύωρη διαδικασία που απαιτεί να είσαι σε εγρήγορση.
«Είναι δουλειά 16 – 17 ώρες σερί κι έχεις ευθύνη, ενώ υπάρχουν και αντικειμενικές δυσκολίες. Ένα κομμάτι που μας δυσκολεύει είναι ότι μπορεί να διοριστείς πολύ μακριά από το σπίτι σου, σε δυσπρόσιτη περιοχή και μακριά από το κέντρο της πόλης, όπου είναι τα Δικαστήρια στα οποία πρέπει να παραδώσεις το υλικό. Ένα άλλο θέμα επί της διαδικασίας είναι αυτό με τις εφορευτικές επιτροπές, με τους πολίτες που δεν θέλουν να εμφανιστούν ή και αν εμφανιστούν, δεν θέλουν να επιτελέσουν τα καθήκοντά τους. Και βέβαια, είναι και τα πολλά κόμματα. Όταν ακούσαμε πόσοι έκαναν αίτηση, τρομάξαμε. Γιατί ακόμα και γι’ αυτούς που έχουν πάρει μηδέν σταυρούς πρέπει να γράψουμε στα βιβλία το όνομά τους και το 0 τέσσερις ή πέντε φορές», σημειώνει ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Φινοκαλιώτης.
Ένα άλλο ζήτημα που παλαιότερα αναφερόταν ως αστείο, αλλά στη μετα-covid εποχή φέρνει ανησυχία επισημαίνει ο κ. Φινοκαλιώτης. «Στο σεμινάριο που κάναμε για τις εκλογές λέγαμε ότι, όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντα θα βρίσκουμε φακέλους σαλιωμένους στην κάλπη. Όμως, είναι οι πρώτες εκλογές με τον covid, ο οποίος μας έχει δημιουργήσει υπερευαισθησία στην υγιεινή, οπότε είναι εύλογη η ανησυχία. Μάλιστα, συνάδελφος μου είπε ότι θα ανοίγει τους φακέλους με γάντια».