Στη δημιουργία προληπτικού εμβολίου κατά διάφορων μορφών καρκίνου με τη χρήση γενετικά τροποποιημένου ιού του έρπη στρέφονται οι επιστημονικές έρευνες της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας.
Μελέτες δείχνουν ότι ο ερπητοϊός, που ήδη χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του μελανώματος και των γλοιωμάτων του εγκεφάλου, μπορεί να αξιοποιηθεί για τη παρασκευή προληπτικών εμβολίων σε ανθρώπους που έχουν γενετική προδιάθεση να εμφανίσουν καρκίνο.
Τέτοιου είδους μελέτες διενεργεί ο καθηγητής Γενετικής Μηχανικής στο κρατικό πανεπιστήμιο της Λουϊζιάνα των ΗΠΑ, Κωνσταντίνος Κούσουλας, ομιλητής στο 19ο Διεθνές Συνεδρίου Νανοεπιστημών και Νανοτεχνολογίας που πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη.
«Η βασική μου έρευνα είναι πάνω στα εμβόλια εναντίον των ιών και τη χρήση των ιών για την καταπολέμηση του καρκίνου με έμφαση στα μελανώματα και στον καρκίνο του στήθους. Βασική δουλειά είναι ότι ο ερπητοϊός και ένα εμβόλιο εναντίον του ερπητοϊού. Είμαι αντιπρόεδρος σε μία εταιρεία που λέγεται Rational Vaccines με έδρα τη Βοστώνη, η οποία προχωρά τώρα σε κλινικές μελέτες φάσης 2 – 3 στην Αγγλία για το εμβόλιο αυτό εναντίον. Όμως παρατηρήσαμε ότι ο συγκεκριμένος ιός, επειδή αναπτύσσει μία ανοσολογική κατάσταση πολύ ανεβασμένη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στον καρκίνο. Η δεύτερη φάση, λοιπόν, είναι η χρήση του ιού αυτού για την καταπολέμηση του καρκίνου. Μόλις έχουμε κάνει μία δημοσίευση που αποδεικνύει ότι ο ιός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση του καρκίνου, δηλαδή να γίνει μία ένεση κατευθείαν πάνω στον καρκίνο – ως επιτόπιο εμβόλιο- και να καταστρέψει τα κύτταρα, εξαλείφοντας καρκινώματα οπουδήποτε στο σώμα. Αποδείξαμε, όμως, ότι όχι μόνο μπορεί να καταπολεμήσει τον καρκίνο, αλλά επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως προληπτικό εμβόλιο. Με τη γονιδιακή γενετική μπορούμε να μάθουμε ακριβώς ποια αντιγόνα υπάρχουν στο σώμα και την προδιάθεση πχ μίας γυναίκας για εμφάνιση καρκίνου του στήθους. Αυτά τα γονίδια μπορούν να απομονωθούν, να μπουν μέσα στον ιό και να χρησιμοποιηθούν σε ένα προληπτικό εμβόλιο του καρκίνου του στήθους. Αποδείχτηκε στην μελέτη ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πρόληψη εναντίον του καρκίνου του δέρματος, αλλά και σε σχεδόν οποιαδήποτε μορφή καρκίνου», είπε ο καθηγητής, σημειώνοντας ανάλογη δράση έχει το εμβόλιο για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων.
Ο κ. Κούσουλας ανέφερε ότι το εμβόλιο εναντίον του έρπητα είναι σε φάση 2 και μόλις εγκριθεί θα δώσει το πράσινο φως και για αντικαρκινικές μελέτες. Ήδη, εξάλλου, έχει δημιουργήσει μια νέα εταιρεία, την Ios Biomedical Group, η οποία εστιάζει σε αντικαρκινικές μελέτες, που έχει κάνει έρευνες σε ποντίκια και πλέον ξεκινά τη διαδικασία να μπει σε κλινικές δοκιμές φάσης 1.
«Για τον καρκίνο του προστάτη με κάποια άλλα γονιδιώματα έχουν γίνει μελέτες για εμβόλια σε φάση 2 και θα βγουν πολύ γρήγορα στην αγορά. Η χρήση των ιών επίσης προχωρά με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Οι ερπητοϊοί, όμως, έχουν φτάσει πολύ μπροστά και ήδη για τα μελανώματα υπάρχουν στην αγορά. Βγήκε επίσης ένα εμβόλιο για τον καρκίνο του εγκεφάλου, το οποίο στην Ιαπωνία έχει έγκριση και για καρκίνο παιδιών, που με τοπική ένεση μέσα στον εγκέφαλο εξαλείφει τα γλοιώματα. Τώρα χρησιμοποιείται ο ιός που προκαλεί κάποια εκζέματα χρησιμοποιείται ως φορέας και για δερματικές παθήσεις. Το πλεονέκτημα που έχει είναι πως είναι αρκετά μεγάλος και μπορεί να μεταφέρει ένα μεγάλο ποσό γονιδίων. Μπορεί να βάλεις 10 με 15 διαφορετικές πρωτεΐνες και να φτιάξεις ένα εμβόλιο που αντιμετωπίζει διαφορετικές καταστάσεις. Και η μελέτη έδειξε ότι, άμα βάλεις κάποιο γονίδιο που θα ήθελες να χρησιμοποιηθεί σε κάποιο αντιγόνο του καρκίνου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προληπτικό εμβόλιο. Το μέλλον για τους περισσότερους καρκίνους είναι τα προληπτικά εμβόλια. Μπορεί να έχει μεγάλη επιτυχία για τον καρκίνο του προστάτη και του στήθους, όταν είναι γνωστή η προδιάθεση, για γαστρεντερικούς καρκίνους ή του παχέως εντέρου. Ανιχνεύει το λάθος στα γονίδια και καταστέλλει τα κύτταρα προτού δημιουργήσουν τον καρκίνο», τόνισε ο καθηγητής.
Εξατομικευμένα εμβόλια
Όπως ανέφερε ο κ. Κούσουλας, με τη χρήση της μοριακής βιολογίας οι επιστήμονες είναι πλέον σε θέση να γνωρίζουν σε ποια γονίδια υπάρχουν προβλήματα, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις εμφάνισης διάφορων νόσων. «Αυτά τα γονίδια μπορούν να απομονωθούν, να μπουν μέσα στον ιό και να γίνει ένα εξατομικευμένο εμβόλιο. Η έρευνα στρέφεται στα ποια αντιγόνα, ποιες πρωτεΐνες έχουν μεταλλαχθεί. Αυτό μπορεί να εξελιχθεί και να δημιουργηθούν εμβόλια για διάφορες παθήσεις», επισήμανε.
Τεράστια, εξάλλου, είναι η πρόοδος στην ανίχνευση του γονιδιώματος, αλλά και στον έλεγχο της λειτουργίας όλου του οργανισμού. «Ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, Μάικλ Σνάιντερ, έχει φτιάξει μία εταιρεία, την Q-BIO, που σου κάνει σκανάρισμα του οργανισμού. Γίνεται πρώτα εξειδικευμένη τομογραφία, ανάγνωση όλου του γονιδιώματος και του RNA και έλεγχος του μεταβολισμού. Όλα αυτά συνδυάζονται με αλγορίθμους και σου βγάζουν ακριβώς την κατάσταση του οργανισμού, δηλαδή που είναι οι μεταλλαγές, που έχει αδυναμίες, πώς δουλεύουν τα εσωτερικά όργανα. Μπορείς να δεις αν υπάρχει προδιάθεση για καρκίνο και να φτιάξεις εμβόλια που να πάρει ο ασθενής προληπτικά και να μπορέσει να αντιμετωπίσει μία κατάσταση που μπορεί να εμφανιστεί δέκα χρόνια αργότερα. Ή μπορεί να πάρει έναν συνδυασμό φαρμάκων για διάφορες παθήσεις. Επίσης, μπορείς κάθε χρόνο να βλέπεις τι μεταλλαγές υπάρχουν από επιγενετικούς παράγοντες, όπως το περιβάλλον και η διατροφή», ανέφερε, υπογραμμίζοντας ότι η εξατομικευμένη αυτή επιστημονική προσέγγιση είναι το μέλλον της Ιατρικής