Σε βαθιά νερά θα πρέπει να κολυμπήσουν παλιοί και νέοι δήμαρχοι που θα αναλάβουν καθήκοντα από τις αρχές του 2024.
Η νέα χρονιά αναμένεται να είναι πολύ δύσκολη για τα οικονομικά των δήμων όλης της χώρας, καθώς η αύξηση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) που περιλαμβάνεται στο σχέδιο προϋπολογισμού της κυβέρνησης δεν καλύπτει τις αντίστοιχες αυξήσεις στα έξοδα των ΟΤΑ. Ταυτόχρονα, οι δήμαρχοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με μία σειρά αλλαγών που περιλήφθηκαν στον νέο νόμο για την αυτοδιοίκηση, για τις οποίες ακόμα δεν έχουν εκδοθεί οι εγκύκλιοι που απαιτούνται για την ομαλή μετάβαση. Όλα αυτά τα ζητήματα απασχόλησαν και την πρώτη συνεδρίαση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου.
Ο μεγαλύτερος βραχνάς είναι η επιβολή του τέλους ταφής απορριμμάτων, το οποίο έπειτα από δύο χρόνια αναστολής θα πρέπει να εφαρμοστεί από το 2024. Σύμφωνα με τον νόμο, από την 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται τέλος για τις ποσότητες ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής, καθώς και για τα υπολείμματα επεξεργασίας αστικών αποβλήτων που προκύπτουν από μονάδες επεξεργασίας αστικών αποβλήτων (Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, Μονάδες Επεξεργασίας Βιολογικών Αποβλήτων, Μονάδες Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας και μονάδες αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων). Υπόχρεοι καταβολής του τέλους ταφής είναι οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και οι ΟΤΑ α’ βαθμού ή τα νομικά πρόσωπα που ανήκουν σε αυτούς και ασκούν τις αρμοδιότητες διαχείρισης. Το τέλος ταφής αποδίδεται από τους υπόχρεους σε ειδικό λογαριασμό που τηρεί για τον σκοπό αυτόν ο Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).
Με τους υπολογισμούς του 2022 το κόστος για τους δήμους της χώρας ανερχόταν σε 80 εκατ. ευρώ, ωστόσο το επιπλέον ενεργειακό κόστος εκτιμάται ότι εκτινάσσει το σύνολο της επιβάρυνσης στα 200 εκατ. Για τους 38 δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας το κόστος τους τέλους είχε υπολογιστεί στα 13,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,5 εκατ. αφορούσαν τον δήμο Θεσσαλονίκης.
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Έδεσσας, Γιάννης Μουράτογλου, υπήρχε αναστολή είσπραξης του τέλους για δύο χρόνια, μέχρι το 2023. «Αυτό σημαίνει ότι το 2024 είμαστε υποχρεωμένοι να εισπράξουμε και τα τρία χρόνια μαζί», ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής κάποια ρύθμιση για την καταβολή τους. Οι δήμαρχοι επισήμαναν ότι για την κάλυψη του τέλους θα πρέπει εκ των πραγμάτων να γίνει αύξηση των ανταποδοτικών τελών, έτσι ώστε να συμπεριληφθεί στους προϋπολογισμούς του νέου έτους.
Το μισθολογικό κόστος
Μία ακόμα θηλιά για τα ταμεία των δήμων είναι η αύξηση του μισθολογικού κόστους κατά 10% από 1ης Ιανουαρίου, η οποία αναλογεί σε ποσό ύψους 210 εκατ. ευρώ. Η επιπλέον δαπάνη ουσιαστικά εξανεμίζει την αύξηση των ΚΑΠ για το 2024 που θα προϋπολογιστούν για το νέο έτος και οι οποίες είναι της τάξης των 203 εκατομμυρίων. Οι δήμαρχοι επισήμαναν ότι παρότι η οικονομία βρίσκεται σε ανάκαμψη, στην τοπική αυτοδιοίκηση εξακολουθούν να ισχύουν οι μνημονιακές δεσμεύσεις, ενώ οι δήμοι δεν παίρνουν μερίδιο από την αύξηση των εσόδων των τριών φόρων που χρηματοδοτούν τους ΚΑΠ.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν σκέψεις για μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων στους δήμους, όπως η ευθύνη συντήρησης και καθαριότητας των περιφερειακών οδών, ενώ σταθερό πονοκέφαλο αποτελούν το τελευταίο διάστημα τα συνεχώς αυξανόμενα λειτουργικά έξοδα, απόρροια της ενεργειακής κρίσης.
Επιπλέον, παρά τη σύμφωνη γνώμη του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ακόμα δεν έχει γίνει ρύθμιση για την αποπληρωμή σε βάθος δεκαετίας των οφειλών που είχαν συσσωρευτεί.
Τα χρέη των ΔΕΥΑ
Ερωτηματικό παραμένει το πώς θα λειτουργήσουν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) που έχουν συσσωρευμένα χρέη κυρίως λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους. «Λέγεται ότι θα υπάρξει παρέμβαση στις ΔΕΥΑ προκειμένου να εξυγιανθούν με την έννοια το κράτος να επωμιστεί ένα μέρος του βάρος των οφειλών τους που είναι μόνο για τη ΔΕΗ 200 εκατ. ευρώ. Σκέφτονται διάφορα σχέδια, ωστόσο θα υπάρξει μελετημένη αποτίμηση του εγχειρήματος, δεν θα γίνει τίποτα αιφνιδιαστικά. Πιστεύω πως αν αναλάβει μεγάλο μέρος του βάρους του οικονομικού το κράτος, ειδικά του χρέους προς τη ΔΕΗ που είναι του Δημοσίου, τότε θα υπάρξει μία λύση στην κατεύθυνση της ρύθμισης των οφειλών σε βάθος πολλών ετών και ταυτόχρονης αναδιάταξης του δικτύου των ΔΕΥΑ σε όλη την Ελλάδα», ανέφερε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου, σημειώνοντας ότι η λύση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής.
Τα διοικητικά εμπόδια
Ένα από τα πρώτα ζητήματα που θα κληθούν να διαχειριστούν οι νέοι δήμαρχοι είναι η κατάργηση των περίπου 500 νομικών προσώπων και δημοτικών επιχειρήσεων στο τέλος του χρόνου και η μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους στους δήμους από την 1η Ιανουαρίου. Αυτό είναι κάτι που προβληματίζει και τις απερχόμενες διοικήσεις, οι οποίες θα πρέπει να συνυπολογίσουν τη μεταφορά αυτή στην κατάρτιση των προϋπολογισμών. Ωστόσο, όπως ανέφερε ο κ. Μουράτογλου, αυτή τη στιγμή ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί ποιους κωδικούς θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν οι διοικήσεις για τα σχετικά κονδύλια, ώστε να μην προκύψουν προβλήματα στη λειτουργία των δήμων από το νέο έτος.
Για το ζήτημα αυτό τόσο ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, όσο και ο δήμαρχος Νεάπολης – Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης, πρότειναν να μην τεθεί σε ισχύ το μέτρο από την 1η Ιανουαρίου, αλλά από την 1η Ιουλίου, όταν θα έχει προσδιοριστεί η κατάργηση και των σχολικών επιτροπών. Ο κ. Κωνσταντέλλος αιτιολόγησε την πρότασή του επισημαίνοντας ότι πολλά από τα νομικά πρόσωπα που καταργούνται επιτελούν κοινωνικό έργο, οπότε ενδέχεται θα υπάρξει κενό σε βοηθήματα που παρέχονται σε ευάλωτες ομάδες. Από την πλευρά του, ο κ. Δανιηλίδης ανέφερε πως είναι θέμα Δημοκρατίας να μεταφερθεί η ημερομηνία, ώστε να αναλάβουν σχετικές πρωτοβουλίες οι νέες διοικήσεις.