Του Τάσου Τασιούλα
«Παγωμένος» παραμένει εδώ και περίπου ένα χρόνο ο νέος περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων στο νομό Θεσσαλονίκης. Παρά το γεγονός ότι πριν από ένα χρόνο είχε ξεκινήσει μια προσπάθεια να γίνει ένας ορθολογικότερος σχεδιασμός, προκειμένου να προχωρήσουν τα αναγκαία έργα για να αποκτήσει ο νομός ένα αξιοπρεπές πλέγμα διαχείρισης των σκουπιδιών, σήμερα πηγαίνουμε με τα παλιά σχέδια στο… άγνωστο.
Και την ίδια ώρα το μόνο σοβαρό έργο, ο ΧΥΤΑ της Μαυροράχης, απαξιώνεται διαρκώς και περιορίζεται ο χρόνος ζωής του δραματικά, αφού αντί να δέχεται τα σκουπίδια ενός μέρους του νομού, δέχεται όλα τα απορρίμματα της Θεσσαλονίκης.
Πρόθεση του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του νομού είναι να προχωρήσει τα τρία βασικά έργα, αφού το μόνο σημαντικό έργο που λειτουργεί είναι ο ΧΥΤΑ της Μαυροράχης. Απομένουν (σε επίπεδο μεγάλων παρεμβάσεων) ο ΧΥΤΥ στον Άγιο Αντώνιο και τα δυο εργοστάσια ενεργειακής αξιοποίησης σε Μαυροράχη και Άγιο Αντώνιο.
Τα έργα αυτά έχουν μείνει πολλά χρόνια πίσω και πλέον χαρακτηρίζονται ακόμη και ανεπίκαιρα, ενώ τίθενται εκ νέου ζητήματα χωροθέτησης, που σημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση θα υπάρξουν αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΧΥΤΥ και του εργοστασίου στον Άγιο Αντώνιο, όπου ο δήμαρχος Θέρμης, Θεόδωρος Παπαδόπουλος, θέτει εκ νέου θέμα χωροθέτησης.
Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης έλεγε την προηγούμενη Κυριακή ότι μπορεί να γίνει το ένα εργοστάσιο σε Σίνδο ή Λαχανόκηπους, αλλά όλα τα σχέδια αποτελούν επιθυμίες ή σκέψεις και τίποτα περισσότερο, από τη στιγμή που ουσιαστικά τα πάντα προχωρούν (αν προχωρούν) με βάση τον παλιό σχεδιασμό.
Στόχος του ΦΟΣΔΑ είναι να προχωρήσουν πολύ γρήγορα τα έργα, καθώς υπάρχει η απειλή νέου τσουχτερού προστίμου από την ΕΕ για τις τραγικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων, ορισμένες από τις οποίες είναι τόσο παλιές, που δε συμβαδίζουν καν με την επικαιροποιημένη κοινοτική και εθνική νομοθεσία. Οι δήμοι, εφόσον η απραξία συνεχιστεί, θα πρέπει να ετοιμάζονται για το «χαράτσι», δηλαδή το τέλος ταφής σκουπιδιών στο ΧΥΤΑ (αύξηση 35% ανά τόνο απορριμμάτων που καταλήγουν δίχως επεξεργασία στο ΧΥΤΑ), που αναμένεται να ισχύσει από τον ερχόμενο Ιανουάριο βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας…
Το πόσο δυσβάσταχτη είναι αυτή η αύξηση του τέλους μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα αν κάποιος υπολογίσει ότι σήμερα πληρώνουν 22 ευρώ τον τόνο και από τον Ιανουάριο θα κληθούν να πληρώσουν 57 ευρώ. Το επιπλέον κόστος θα περάσει στους πολίτες μέσω των δημοτικών τελών. Και σαν να μη φτάνει αυτό, κάθε χρόνο μετά το 2015 θα προστίθεται και επιπλέον καπέλο 5 ευρώ μέχρι να φτάσει το τέλος στα 62 ευρώ ανά τόνο.
Και μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και η αδιαφορία, που αποτελεί ένδειξη για το ενδιαφέρον που δείχνουν στην τοπική αυτοδιοίκηση για ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του νομού, τη διαχείριση των σκουπιδιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι την προηγούμενη Παρασκευή επρόκειτο να συνεδριάσει (για πρώτη φορά έπειτα από περίπου εννέα μήνες) το διοικητικό συμβούλιο του ΦΟΣΔΑ και η συνεδρίαση δεν έγινε, διότι δεν υπήρχε απαρτία!
Ενώ έχει επιτευχθεί, σύμφωνα με τη διοίκηση του ΦΟΣΔΑ, «περιβαλλοντική συμφωνία» για να γίνουν οι μεγάλες παρεμβάσεις, μέλη του αντιδρούν τόσο στη χωροθέτηση, όσο και στη δυναμικότητα των μονάδων.
Ο πρόεδρος του ΦΟΣΔΑ, Μιχάλης Γεράνης, έχει επισημάνει ότι τα δυο νέα εργοστάσια ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων (προϋπολογισμός 250 εκ. ευρώ μόνο για το εργοστάσιο της Μαυροράχης) θα γίνουν μέσω ΣΔΙΤ και μάλιστα σχεδιάζεται μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους να γίνει ο διαγωνισμός για το εργοστάσιο της Μαυροράχης, ώστε να ακολουθήσει εντός του 2014 ο αντίστοιχος διαγωνισμός για το εργοστάσιο του Αγίου Αντωνίου.
Ο πρόεδρος του ΦΟΣΔΑ δεν είναι αρνητικός στο ενδεχόμενο περιορισμού της δυναμικότητας των δύο εργοστασίων, ώστε οι μονάδες να είναι πιο εύκολα αποδεκτές από όλους. Έτσι, γίνεται προσπάθεια περιορισμού της δυναμικότητας του εργοστασίου της Μαυροράχης στους 250.000 τόνους απορριμμάτων ετησίως (από 420.000 – 585.000) και του Αγίου Αντωνίου στους 150.000 τόνους ετησίως.
Τη σπουδαιότητα της κατασκευής των δυο εργοστασίων καταδεικνύουν τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο κ. Γεράνης, σύμφωνα με τα οποία, σήμερα οδεύει προς ταφή το 100% των σκουπιδιών, ενώ όταν γίνουν τα εργοστάσια θα γίνεται ταφή μόλις του 20% των απορριμμάτων, τα οποία μάλιστα θα έχουν μετατραπεί σε υπολείμματα…
Ακόμη κι έτσι όμως υπάρχουν αντιδράσεις. Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΦΟΣΔΑ και αντιδήμαρχος Θέρμης, Σωκράτης Φάμελλος, επισήμανε ότι «εξαιτίας της νομοθεσίας πρέπει να αλλάξουν όλα στον περιφερειακό σχεδιασμό. Ο νέος σχεδιασμός έχει παγώσει και προχωράμε με τα παλιά σχέδια. Ο ΧΥΤΥ στον Άγιο Αντώνιο θα είναι ένα αμελητέο έργο εφόσον προχωρήσουν τα εργοστάσια επεξεργασίας. Τα εργοστάσια αυτά όμως που προωθούνται έχουν πενταπλάσια δυναμικότητα από τις προβλέψεις της νέας ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας.
Ακόμη και οι μέχρι σήμερα περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις και χωροθετήσεις είναι ανεπίκαιρες. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι δυνατό να προχωρήσουμε σε σπατάλη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων για έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, που δεν έχουν ασφαλή σχεδιασμό και σκοπιμότητα και μάλιστα με ένα σύστημα δημοπράτησης, που θα δεσμεύσει για πολλά χρόνια τους πολίτες του νομού, έναντι ιδιωτικών εταιριών».
Ο κ. Φάμελλος υποστηρίζει την αλλαγή του σχεδιασμού και την προσαρμογή του στη νέα νομοθεσία, ώστε να περιοριστούν και οι όποιες κοινωνικές αντιδράσεις αναμένεται να υπάρξουν όταν οριστικοποιηθεί η κατασκευή τους.