Δεν υπάγονται όλοι στην ίδια κατηγορία. Άλλοι, όπως για παράδειγμα αυτοί που πιστεύουν ότι ο νέος κορωνοϊός covid-19 μπορεί να καταπολεμηθεί με την πρόπολη, θα μπορούσαν να θεωρούν αφελείς ή απλώς ψεκασμένοι. Άλλοι πάλι, οι οποίοι κάνουν επίδειξη μέτρων ατομικής προστασίας, ψεκαζόμενοι με αγιασμό, είναι οι γνωστοί ακραιφνείς φονταμενταλιστές. Υπάρχουν, όμως και εκείνοι οι οποίοι εκμεταλλεύονται την περίσταση προκειμένου να τα κονομήσουν, πουλώντας κεραλοιφές και θαυματουργά ματζούνια, που θεραπεύουν πάσαν νόσον, φυσικά με το αζημίωτο.
Ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών είναι ότι εκθέτουν σε κίνδυνο δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, αφελείς ή απελπισμένους, που ψάχνουν να πιαστούν από κάπου. Η διαφορά τους είναι ότι κάποιοι επιδιώκουν να προσποριστούν κέρδη, διόλου μάλιστα ευκαταφρόνητα, όπως αποδεικνύουν και τα “πόθεν έσχες” τους. Οι τελευταίες δεκαετίες είναι γεμάτες από απόπειρες επιτήδειων ή και κοινών απατεώνων οι οποίοι επιχείρησαν να πλουτίσουν εξαπατώντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, πουλώντας διάφορα “μαγικά φίλτρα” σαν κι εκείνο που έδινε υπερφυσικές δυνάμεις στον Οβελίξ.
Ο Βελόπουλος και η “Βυζαντινόν”
Τελευταίας εσοδείας ανάλογο “θαυματουργό” φάρμακο υπήρξε η κρέμα ονόματι “Βυζαντινόν” την οποία εξέθεσε προς πώληση στους τηλεπάγκους του ο Κυριάκος Βελόπουλος. Ο αρχηγός της “Ελληνικής Λύσης”, ο οποίος κατά το παρελθόν είχε βγάλει στην τηλεβιτρίνα του προς πώληση τις “χειρόγραφες” επιστολές του Ιησού, άδραξε τώρα την ευκαιρία, με την πανδημία του covid-19, εμφανίζοντας περίπου σαν θαυματουργή μια κρέμα, ικανή να θωρακίσει κάθε οργανισμό, μέσω της απλής επάλειψης, τρεις φορές ημερησίως.
Χρειάστηκε η παρέμβαση του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής για να ενεργοποιηθεί ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλης Πλιώτας και να διατάξει τη διενέργεια σχετικής έρευνας, ενώ παρέμβαση υπήρξε και από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Έμποροι της ελπίδας, σαν και τον Βελόπουλο υπήρξαν πολλοί κατά το πρόσφατο παρελθόν.
Το νερό του Καματερού
Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1976, ο Γιώργος Καματερός, δικηγόρος από την Κω, αρχίζει να γίνεται γνωστός στο πανελλήνιο μετά τον ισχυρισμό του ότι ανακάλυψε το φάρμακο κατά του καρκίνου. Όπως έλεγε, σε μια από τις πηγές του νησιού ανακάλυψε ένα ραδιενεργό πέτρωμα, το οποίο το διέλυε σε νερό και με αυτό τον τρόπο παρασκεύαζε το “Ήλιον”, το νερό που θεράπευε από τις ανίατες ασθένειες με πρώτη και καλύτερη αυτήν του καρκίνου.
Ο 36χρονος- τότε- δικηγόρος εκμεταλλεύτηκε την απελπισία των ανθρώπων, που έπασχαν από την ανίατη ασθένεια, αλλά και των οικογενειών τους και άρχισε να μοιράζει, ακόμη και με βυτιοφόρα το “θαυματουργό” νερό. Αρχικά στην Αθήνα και λίγο αργότερα και στην επαρχία. Επειδή η ζήτηση ήταν μεγάλη, δεν αρκέστηκε στο μπουκαλάκι αλλά προμήθευε και «σκόνη πετρώματος Άλφα» σε σωληνάρια που όταν αναμειγνυόταν με απλό νερό προέκυπτε το «θαυματουργό» μείγμα.
Ο Καματερός και οι συνεργάτες του ήταν τόσο αδίστακτοι που, προκειμένου να προωθήσουν το νερό, έφτασαν στο σημείο να διαδώσουν ότι, αν συνδυαζόταν με αντικαρκινικά φάρμακα που έδιναν οι γιατροί, δεν θα είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί καρκινοπαθείς αλλά και απελπισμένοι γονείς παιδιών που έπασχαν από την ανίατη ασθένεια να διακόψουν την θεραπεία με τραγικό απολογισμό το θάνατο ενός παιδιού και την επιδείνωση της υγείας πολλών ασθενών.
Η σκευωρία του Καματερού, εκτός από τα έσοδά του, εκτόξευσε και τις πωλήσεις των εφημερίδων της εποχής οι οποίες προέβαλαν το θέμα, με καθημερινά ρεπορτάζ από τους χώρους που μοιραζόταν το Ήλιον, αλλά και με μαρτυρίες ανθρώπων που ισχυρίζονταν ότι θεραπεύτηκαν.
Περίπου δύο μήνες μετά, στις 30 Μαρτίου, η Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών άσκησε δίωξη «κατά παντός υπευθύνου» για την παρασκευή και την διάθεση υλικού επικίνδυνου για τη δημόσια υγεία. Απαγορεύτηκε επισήμως η κατανάλωσή του, ο Καματερός συνελήφθη και οδηγήθηκε σε δίκη, η οποία άρχισε στις 14 Οκτωβρίου 1976 . Καταδικάστηκε για «αντιποίηση ιατρικού επαγγέλματος» σε ποινή φυλάκισης μόλις 8 μηνών με αναστολή. Μετά τις δικαστικές περιπέτειες, ο Kαματερός, έφυγε για ένα διάστημα στο εξωτερικό, αλλά στη συνέχεια επέστρεψε στην Κω, όπου στις 6 Μαΐου του 1998 αυτοκτόνησε.
Η Αγιά Αθανασία του Αιγάλεω
Πριν να γίνει “Αγία”, η Αθανασία Σάμαρη, γεννημένη το 1928, ήταν μία από τις κόρες μιας πολύτεκνης οικογένειας από τη Μανωλάδα Ηλείας. Όντας ακόμα έφηβη η βοσκοπούλα Αθανασία ισχυρίζεται πως την είχε επισκεφθεί η Παναγία και πως διαθέτει πάνω στο κορμί της αποδείξεις αυτής της θεϊκής επίσκεψης.
Αρχικά ισχυριζόταν ότι βλέπει οράματα, μέσω των οποίων η Θεομήτωρ της έστελνε τα μηνύματά της. Σύντομα, όμως, εμφάνισε πάνω στο κορμί της τα θεϊκά μηνύματα με εντολές ή υποδείξεις της Παναγίας. Σε όσους συγχωριανούς της τολμούσαν να αμφισβητήσουν την πραγματική προέλευση αυτών των μηνυμάτων, λόγω και της εξόφθαλμης ανορθογραφίας τους, εκείνη απαντούσε πως «και η Παναγία αγράμματη γυναίκα είναι...».
Πολύ σύντομα η φήμη της ξεπέρασε τα στενά όρια της Μανωλάδας. Η Αθανασία μετακομίζει στην Αμαλιάδα, φιλοξενούμενη ενός θείου της όπου ολοένα και περισσότερος κόσμος την επισκέπτεται για να την δει ή για να αγγίξει με τα ίδια τα χέρια του τα σημάδια της Παναγίας. Κάθε υποψία για απάτη θα σβήσει τη μέρα που ο μητροπολίτης Ηλείας, Γερμανός, επισκέπτεται την Αθανασία. Έπειτα από μια συνάντηση που κράτησε μόλις δέκα λεπτά, ο μητροπολίτης βγαίνει από το σπίτι και απευθυνόμενος στο συγκεντρωμένο πλήθος δηλώνει απολύτως πεπεισμένος για την αυθεντικότητα των ισχυρισμών της.
Ακολουθεί λιτανεία στους δρόμους της Αμαλιάδας με τη συμμετοχή των τοπικών αρχόντων και η πομπή σταματά όταν εμφανίζεται η Αθανασία. Είναι η πρώτη φορά που κάποιος την αποκαλεί «Αγία». Το πλήθος την κοιτά με δέος, άλλοι ξεσπούν σε δάκρυα και λυγμούς, ορισμένοι σπεύδουν να της φιλήσουν τα χέρια ή να την προσκυνήσουν. Με το σιγοντάρισμα των τοπικών (πολιτικών, εκκλησιαστικών και αστυνομικών) αρχών ο μύθος και η φήμη της «Αγίας» γιγαντώνεται.
Η Αθανασία είχε πλέον αλλάξει επίπεδο. Φτάνει μάλιστα σε σημείο να… πεθάνει, μόνο και μόνο για να αποδείξει ότι μπορεί να αναστηθεί. Το ανοιχτό φέρετρό της μετατρέπεται σε πόλο έλξης, αλλά όσοι σπεύδουν να την ασπαστούν ξέρουν πως σύντομα θα επιστρέψει από τον άλλο κόσμο. Όπως κι έγινε…
Μερικά χρόνια αργότερα η “Αγία Αθανασία” μετακομίζει στο Αιγάλεω, παντρεύεται και συνεχίζει τη “θαυματουργή” δράση της. Σταδιακά η «αγιοσύνη» της μετατρέπεται σε επιχείρηση. Χωράφια που καλλιεργούνται από πιστούς, γηροκομείο στο οποίο οι ηλικιωμένοι τρόφιμοι έμπαιναν αφού παρέδιδαν την ακίνητη περιουσία τους κ.ο.κ.
Με ορμητήριο το Αιγάλεω, αλλά και το ίδρυμα της Παναγίας της Φανερωμένης που διοικεί, στη Μάνδρα, γίνεται μια παραθρησκευτική ηγέτιδα, με μεγάλη δύναμη. Δικαστικοί, πολιτικοί και αστυνομικοί βρίσκονται διαρκώς στο πλευρό της.
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και μετά αρχίζνουν να εμφανίζονται τα πρώτα σύννεφα στην καριέρα της. Οι καταγγελίες για την κατάσταση των ηλικιωμένων στο ίδρυμά της πολλαπλασιάζονται. Οι φωνές συγγενών για αρπαγές περιουσιών, επίσης. Ωστόσο πάντα η «Αγία» καταφέρνει και ξεγλιστρά χωρίς δίκη. Εξετάζεται από γιατρούς που διαγιγνώσκουν πως δεν υπάρχει κανένα θαύμα, αλλά κλασική περίπτωση δερμογραφίας. Παράλληλα την χαρακτηρίζουν ως ψυχονευρωτικό άτομο.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 πια, το θέμα δείχνει να έχει φτάσει στο απροχώρητο. Ο Τύπος ασχολείται ολοένα και περισσότερο μαζί της και οι αποκαλύψεις την οδηγούν στο εδώλιο των δικαστηρίων περισσότερες από μία φορές. Παρά τις διαδοχικές αθωωτικές αποφάσεις με αστείες αιτιολογίες (μέχρι και για ομαδική βλακεία υπήρξε ετυμηγορία), ο κλοιός στενεύει. Εκτός από τις καταγγελίες για βασανισμούς γερόντων -ακόμη και για θάνατο ηλικιωμένου στο ίδρυμά της, ο Τύπος φέρνει στο φως την αμύθητη περιουσία που έχει αποκτήσει. Στην κατοχή της έχει δεκάδες ακίνητα, διασκορπισμένα στην ελληνική επικράτεια. Η συνολική αξία τους εκτιμάται στα 400.000.000 δραχμές.
Η τελευταία δίκη της θα ολοκληρωθεί το 1987 και η απόφαση θα είναι για άλλη μια φορά αθωωτική. Το 2013 από το Lamiareport δημοσιεύεται η τελευταία γνωστή φωτογραφία της. Η Αθανασία έπειτα από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια, μένει καθηλωμένη σε αναπηρικό καροτσάκι. Έχει χάσει κάθε δυνατότητα επικοινωνίας με το περιβάλλον, αλλά αυτό δεν εμποδίζει τους ελάχιστους -πια- υποστηρικτές της να την αντιμετωπίζουν ακόμη με το σεβασμό που αρμόζει σε μια «Αγία».
Η “Αγία Αθανασία του Αιγάλεω” πέθανε πριν από μερικές εβδομάδες, στις 20 Φεβρουαρίου. Η κηδεία της έγινε στο ίδρυμα-γηροκομείο «Παναγία Φανερωμένη» στην Μάνδρα και το «παρών» έδωσαν και αρκετοί ιερείς. Μάλιστα, αμέσως μετά η πομπή, που αποτελούνταν από άνδρες και γυναίκες με λευκά μαντίλια, κατευθύνθηκε κλαίγοντας και ψάλλοντας εκκλησιαστικούς ύμνους στο σημείο όπου βρισκόταν ο ολόλευκος μαρμάρινος τάφος που είχε φτιάξει η θανούσα ήδη από το 1985.
Η φραπελιά
Το 2007 εμφανίστηκε αίφνης στα τηλεοπτικά παράθυρα η φραπελιά. Ένα πράσινο ρόφημα που παρασκευάζεται από αλεσμένα φύλλα ελιάς και νερό, η τιμή του οποίου έφτασε κοντά στα 40 ευρώ το κιλό. Είναι χαρακτηριστικό ότι εξ αιτία του δυο αδέρφια στη Μεσσηνία ήρθαν στα χέρια με αποτέλεσμα τη δολοφονία του ενός. Αιτία αποτέλεσε η διαφωνία τους για το αν ο τρίτος αδερφός, που έπασχε από την επάρατη νόσο, έπρεπε να λάβει το σωτήριο παρασκεύασμα ή όχι.
Ο σάλος που προκάλεσε η εμφάνιση αυτού του θαυματουργού προϊόντως υποχρέωσε την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, όπως και το ΕΣΡ να παρέμβουν. Έτσι, το μέχρι πρότινος θαυματουργό παρασκεύασμα μετονομάσθηκε σε μέσο εκμετάλλευσης του κόσμου από τσαρλατάνους και κομπογιαννίτες. Το θέμα εν τέλει πήρε τον δρόμο της δικαιοσύνης , όταν ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, Παναγιώτης Πούλιος, έδωσε εντολή για τη διενέργεια κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης, ώστε να διαπιστωθεί αν με τη συνεχή προβολή του θέματος υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία.
Στην υπόθεση παρενέβη και το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας το οποίο σε ανακοίνωσή του τόνιζε πως «δεν υπάρχει καμία μελέτη που να επιβεβαιώνει τη χρησιμότητα του εκχυλίσματος καρπών και φύλλων ελιάς, και ως εκ τούτου η κατανάλωσή τους δεν έχει αποδεδειγμένα θεραπευτικά αποτελέσματα». Επιπλέον, σημείωνε πως, το γεγονός ότι δεν έχει ελεγχθεί η τοξικότητα των προϊόντων αυτών, μπορεί να κρύβει κινδύνους για την υγεία των ασθενών.
Η θαυματουργή πικραγγουριά
Αρχές του 1952 ξεσπά η είδηση ότι ο ζωμός της πικραγγουριάς μπορούσε να θεραπεύσει την ασθένεια θρύλο, τον καρκίνο. Ολόκληρο το πανελλήνιο άρχισε να παραληρεί και να αναζητά μετά μανίας το μικρό αγκαθωτό φυτό σε οικόπεδα, χωράφια και πεζοδρόμια. Η είδηση απασχόλησε για καιρό την κοινή γνώμη. Ανέβηκε επιθεώρηση για το σχετικό θέμα με τίτλο «Πικραγγουριά» των Ασημακόπουλου, Σπυρόπουλου, Παπαδούκα με τους Νίκο Ρίζο, Σπεράντζα Βρανά, Ρένα Ντορ, Μπελίντα, Λειβαδίτη, Αυλωνίτη κ.ά.
Όπως ήταν αναμενόμενο ολόκληρη η ιατρική κοινότητα-πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- αντέδρασε απορρίπτοντας τις θαυματουργές ικανότητες του φυτού. Το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο και η Γενική Διεύθυνση Υγιεινής κατέστησαν σαφές ότι δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού και ότι θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί πρώτα εργαστηριακός και κλινικός έλεγχος. Το θέμα ύστερα από λίγο ξεφούσκωσε και ξεχάστηκε.
Το «φάρμακο Γεωργιάδη»
Λίγο καιρό μετά, στις αρχές του 1955 εμφανίζεται στη Θεσσαλονίκη ένας ποτοποιός, ο οποίος ισχυρίζεται ότι έχει παρασκευάσει ένα ρόφημα που μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο. Συρροή κόσμου παρατηρείται ξανά έξω από το ποτοποιείο του Γεωργιάδη με τους συνωστισμένους ανθρώπους κυριολεκτικά να τσαλαπατιούνται για να αποκτήσουν ελάχιστο από το θαυματουργό υγρό.
Η κρατική μηχανή κινητοποιήθηκε ύστερα από τον θάνατο δύο καρκινοπαθών ανθρώπων που είχαν καταναλώσει το σκεύασμα και η Γενική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ζήτησε από το ιατροδικαστικό και τοξικολογικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών να αποφανθεί για την εγκυρότητα των όσων υποστήριζε ο Γεωργιάδης. Το πόρισμα ήταν καταπέλτης. Το νέο φάρμακο δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μείγμα από ζωμό πικραγγουριάς, άρωμα φράουλας, οινόπνευμα και ζάχαρη.