Στην κλασική θερινή μας επικαιρότητα στη Θεσσαλονίκη, τα Σαββατοκύριακα της ταλαιπωρίας προς τη Χαλκιδική. Τι κι αν έγιναν οι δρόμοι πιο μεγάλοι, πιο καλοί, πιο ασφαλείς; Τι κι αν βρήκαμε εναλλακτικές λύσεις για να μοιράσουμε την κυκλοφορία; Το αποτέλεσμα και φέτος είναι σχεδόν ίδιο με τα προηγούμενα χρόνια.
Η κατάσταση αυτή όμως δεν είναι για να γκρινιάζουμε, αλλά για να μαθαίνουμε. Να κατανοούμε το πρόβλημα και να ξέρουμε μέχρι πού μπορούμε να το λύσουμε. Ναι, η λύση περιλαμβάνει άπαντες. Υπεύθυνους και τάχα μου ανεύθυνους. Με γνώσεις ή με άγνοια.
Οι δρόμοι που οδηγούν στη Χαλκιδική είναι συγκεκριμένοι. Τι έγινε για να βελτιωθεί η κατάσταση στους δρόμους όπου βιώναμε μποτιλιαρίσματα επί δεκαετίες τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού; Πολλά. Πάρα πολλά. Ίσως περισσότερα από όσα περιμέναμε.
Το πρόβλημα όμως παραμένει. Κάθε Σαββατοκύριακο -και το καλοκαίρι του 2023- μποτιλιάρισμα και ταλαιπωρία στους δρόμους που οδηγούν στη Χαλκιδική. Λιγότερο σε εκείνους που οδηγούν στο δεύτερο και τρίτο πόδι, περισσότερο σε εκείνους που οδηγούν στο πρώτο πόδι. Μποτιλιάρισμα και προς τον δήμο Θερμαϊκού. Και χαμηλές ταχύτητες, δοκιμασία νεύρων και αντοχών υπομονής και προς τον δήμο Βόλβης και την Καβάλα.
Όχι μόνο δεν εξαφανίστηκε το μποτιλιάρισμα, αλλά έχουμε μποτιλιάρισμα σε ακόμα περισσότερους δρόμους από εκείνους που είχαμε στο παρελθόν.
Ο δρόμος προς την Κασσάνδρα, η εθνική οδός, δεν αναβαθμίστηκε απλά. Διαπλατύνθηκε και είναι ένας «ευρύχωρος» δρόμος από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Κασσανδρεία. Από εκεί και κάτω προφανώς μελλοντικά θα μπορούσε να γίνει μια αναβάθμιση, αλλά μέχρι την Βάλτα πάει το πρόβλημα προς το παρόν. Μετά βελτιώνεται έτσι κι αλλιώς.
Το θέμα μας όμως δεν είναι μόνον ο δρόμος και η χωρητικότητά του ή η φέρουσα ικανότητα στην εξυπηρέτηση των οχημάτων. Το πρόβλημα του κυκλοφοριακού, του μποτιλιαρίσματος είναι πολυπαραγοντικό. Δεν αρκεί να φτιάξεις τον δρόμο. Αυτό λύνει ένα μέρος του προβλήματος. Αποδείχτηκε στην πράξη. Επί πόσα χρόνια προσπαθούσαν όλοι να μας πείσουν ότι εφόσον παραδοθεί το «ορφανό» χιλιόμετρο από τη γέφυρα της Ποτίδαιας μέχρι τα Μουδανιά ο δρόμος θα κυκλοφορείται σαν λεωφόρος ταχείας κυκλοφορίας. Αμ δε. Το πρόβλημα παραμένει και επιμένει, παρότι πλέον δεν υπάρχει η τρισκατάρατη στένωση. Αν δεν ήταν εκεί λοιπόν το ζήτημα πού είναι; Μήπως στην έξοδο της Θεσσαλονίκης; Άντε και τη διορθώσαμε, που ήδη έχει δρομολογηθεί, πιστεύει κάποιος ότι θα γλιτώσουμε κάτι από το μποτιλιάρισμα; Άντε να πάμε και σε άλλα σημεία, που πιθανώς να είναι προβληματικά. Όπως ας πούμε το κομμάτι της Καρδίας, το οποίο κατασκευάστηκε πρώτο σε αυτή την εθνική οδό και έγιναν και κάποιες βελτιωτικές παρεμβάσεις, αλλά θεωρείται πια παρωχημένο και προβληματικό. Να βελτιωθεί η ασφάλειά του γίνεται. Να βελτιωθούν οι ταχύτητες και οι συνθήκες μετακίνησης όχι. Να μη γελιόμαστε.
Ολοκληρώθηκε και ο δρόμος Θέρμης – Γαλάτιστας και πλέον με συνθήκες σχεδόν αυτοκινητοδρόμου μπορούμε να μεταβούμε στη Σιθωνία και το τρίτο πόδι (μετά τον Πολύγυρο θα γίνει επιπλέον βελτίωση αργότερα). Ο δρόμος παρέχει πια άνεση και ασφάλεια, όμως οι χαμηλές ταχύτητες, τα σημεία όπου τα οχήματα κολλάνε και η ταλαιπωρία επιμένουν.
Σε τέτοιο βαθμό δεν λύνεται το πρόβλημα, που πια ακόμη και οι πλέον ειδικοί σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Λογικό. Λύση δεν δίνεται αποκαθιστώντας μια παράμετρο ενός προβλήματος.
Η κυκλοφορία και οι ανάγκες της κοινωνίας δεν βρίσκουν απάντηση ούτε ακόμη και πέντε λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση να αποκτήσουν αυτοί οι δρόμοι. Θα γεμίσουν κι αυτές κι ακόμα περισσότερες πολύ σύντομα.
Καλύτεροι δρόμοι και βελτίωση της προσβασιμότητας συνεπάγεται προσέλκυση περισσότερων οχημάτων, αύξηση της επισκεψιμότητας και συνακόλουθα εκ νέου μποτιλιάρισμα. Το έχουμε δει ξανά και ξανά παντού, όχι μόνο στη Χαλκιδική ή τους τουριστικούς προορισμούς. Σωτηρία της Θεσσαλονίκης κάποτε η περιφερειακή οδός, γάγγραινα σήμερα. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για 30.000 οχήματα (ημερήσιος φόρτος) και καλείται να εξυπηρετήσει πλέον 120.000...
Θέλουμε έκρηξη τουρισμού στη Χαλκιδική, με κύριο τρόπο μετακίνησης το ΙΧ αυτοκίνητο. Ναι, αλλά πρέπει να επωμιστούμε τις συνέπειες. Το μποτιλιάρισμα και τις καθυστερήσεις.
Η ανάπτυξη (διότι οι δρόμοι είναι αναπτυξιακά έργα υποδομής) περνάει από τους καλύτερους δρόμους στον τουρισμό, από τον τουρισμό στις επενδύσεις, από τις επενδύσεις στα ακίνητα και όλα αυτά σε ένα πολυπαραγοντικό μπλέντερ, το οποίο όμως όσο καλό χυμό παράγει, τόσα κουκούτσια και υπολείμματα αφήνει. Όσα τα οφέλη, τόσες και οι αρνητικές επιπτώσεις.
Αφήνω εκτός τις άλλες περιοχές, επειδή κάθε περιοχή έχει και ιδιαιτερότητες, αλλά και ομοιότητες. Κάποια άλλη στιγμή θα αναφερθώ και στις άλλες δυο τουριστικές περιοχές της Θεσσαλονίκης (δήμοι Θερμαϊκού και Βόλβης), όπως και στη μετακίνηση από τη Θεσσαλονίκη προς την περιοχή της Καβάλας τους θερινούς μήνες.
Μένω στη Χαλκιδική, επειδή αυτή είναι που σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος της Θεσσαλονίκης των θερινών διακοπών και αποδράσεων.
Η εικόνα είναι γνωστή και δεν θα αλλάξει. Ούτε η κατάσταση, όταν έχουμε μαζικές εξόδους και εισόδους. Η λογική της αποφυγής της Χαλκιδικής δεν στέκει, δεν υπάρχει, δεν είναι καν λογική. Η Χαλκιδική είναι τόπος παραθεριστικής κατοικίας για χιλιάδες Θεσσαλονικείς. Ποια οικογένεια που έχει εξοχικό στη Χαλκιδική θα προτιμήσει τους τέσσερις τοίχους του σπιτιού της με τον υδράργυρο στους 40 βαθμούς Κελσίου για να αποφύγει το μποτιλιάρισμα και την ταλαιπωρία της μετακίνησης; Χίλιες φορές δυο και περισσότερες ώρες μέσα στο αυτοκίνητο, παρά ένα Σαββατοκύριακο στο... κλουβί. Το ίδιο ισχύει και για όσους έχουν αυτοκίνητο και θέλουν να κάνουν μια βουτιά, να βρεθούν κοντά στη θάλασσα έστω για μια μέρα.
Με τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί το ζητούμενο πια δεν είναι η λύση κανενός προβλήματος. Το ζητούμενο είναι η διαχείριση και πώς αυτό το πρόβλημα και οι σημερινές συνθήκες δεν θα επιδεινωθούν περαιτέρω. Διότι αυτό θα γίνει τα επόμενα λίγα χρόνια.
Όταν πριν από κάποιες δεκαετίες βλέπαμε τι πάει να γίνει στη Χαλκιδική όλοι κοιτούσαμε στο δρόμο, πριν από το δρόμο κοιτούσαμε στα χωράφια και χτίζαμε αυθαίρετα και μαζικά και μετά κοιτούσαμε στον μαζικό τουρισμό, στο χρήμα. Τώρα ας δούμε τα κατορθώματά μας. Αυτά που είναι απόρροια της ανυπαρξίας μιας συνολικής μελέτης για την ανάπτυξη κάθε τόπου. Αποτέλεσμα της κοντόφθαλμης λογικής και της λατρείας του πρόσκαιρου, του ευκαιριακού. Ανάπτυξη με κάθε κόστος. Κακώς εννοούμενη ανάπτυξη, που νομοτελειακά οδηγεί στην απαξίωση. Όχι τώρα, όχι για τους οπαδούς του ευκαιριακού κέρδους και του θησαυρισμού. Αυτοί θα προλάβουν να ικανοποιήσουν την απληστία τους. Οι επόμενες γενιές όμως, εφόσον συνεχίσουμε στους ίδιους ρυθμούς, θα γυρίσουν την πλάτη στη Χαλκιδική. Μακάρι να μην έχω δίκιο, αλλά νομίζω ότι αν κοιτάξουμε λίγο πιο πέρα από το καλοκαίρι του 2023 και τα καλοκαίρια των επόμενων λίγων ετών όλοι την ίδια διαπίστωση θα κάνουμε.
Χάσαμε έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό ανάπτυξης της Χαλκιδικής. Χάσαμε την ευκαιρία να κάνουμε βιώσιμη τη ναυαρχίδα του τουρισμού στη Βόρεια Ελλάδα. Δεν βάλαμε όρια, δεν σκεφτήκαμε το όφελος του τόπου και το συλλογικό συμφέρον. Η ισόρροπη ανάπτυξη, με παράλληλη προστασία του τόπου, χάθηκε στο ατομικό και επιχειρηματικό κέρδος. Πολύ απλά, διότι αυτό το κέρδος δεν βολεύει έναν και δυο, αλλά το σύνολο της τοπικής κοινωνίας της Χαλκιδικής, όσο το προϊόν της πουλάει. Όταν θα πάψει να πουλάει θα είναι πρόβλημα άλλων πια...
Βολεμένοι λοιπόν πίσω από αυτές τις λογικές θα υποστούμε όλοι και το μποτιλιάρισμα στο δρόμο και τις ακριβοπληρωμένες ξαπλώστρες και τα υπερτιμημένα εστιατόρια και τα χρυσοπληρωμένα δωμάτια και τις παραλίες που θυμίζουν boxing day...
Πλέον η μόνη λύση είναι η διαχείριση, αν και αμφιβάλω ότι κι αυτή τη θέλουν οι περισσότεροι. Προς το παρόν στη Χαλκιδική ζουν τον μύθο του θησαυρισμού και της θεαματικής αύξησης των επισκεπτών και στη Θεσσαλονίκη ζυγίζουν τη σχέση κόστους – οφέλους, που μάλλον γέρνει προς το όφελος (προς το παρόν). Διότι «σαν τη Χαλκιδική δεν έχει». Θα τα πούμε ζωή να έχουμε με τέτοια ζέστη σε κάποια λίγα χρόνια...