Ένα ταξίδι στον Πόντο και η παρότρυνση ενός φίλου ήταν αρκετά για να μεταφραστεί η Μήδεια του Ευρυπίδη στα ποντιακά από τον Χρήστο Αντωνιάδη, διακεκριμένο νευροχειρούργο στη Θεσσαλονίκη, στιχουργό πασίγνωστων ποντιακών τραγουδιών -έγραψε, μεταξύ άλλων, τον σπαρακτικό και διάσημο σήμερα στίχο «Σα ξένα είμαι Έλληνας και σην Ελλάδαν ξένος» που ανέδειξε ο Στέλιος Καζαντζίδης- και υπέρμαχο της διατήρησης της ποντιακής διαλέκτου, ο οποίος έφυγε από το ζωή το 2013.
Μπορεί η ποντιακή διάλεκτος να μην είναι εύκολα κατανοητή από πολλούς ανθρώπους -ειδικά από αυτούς που δεν έχουν καμία επαφή με Πόντιους-, ωστόσο το να διαβάσει κάποιος μια αρχαία τραγωδία στα ποντιακά είναι πρόκληση, πολλώ δε μάλλον να κάνει τη μετάφραση.
«Κάπως ας έτον κι Αργώ το φτεροτόν καράβιν ασά συμπληγολίθαρα καμίαν μ' εδεβένεν, μ' έσκιζεν πέραν περού τα γερανέα κάσα», γράφει ο Χρήστος Αντωνιάδης στο βιβλίο του «Μήδεια - Η Τραγωδία του Ευριπίδη στην Ποντιακή Διάλεκτο», το οποίο εκδόθηκε μετά από απόφαση της οικογένειάς του περίπου εννέα χρόνια μετά τον θάνατό του.
Έχοντας ήδη το γλωσσολογικό υπόβαθρο στα ποντιακά, καθώς έγραφε ήδη επί δέκα χρόνια στίχους, ο Χρήστος Αντωνιάδης δέχθηκε την πρόκληση από τον φίλο του Ιεροκλή Μιχαηλίδη, σε ένα ταξίδι τους στον Πόντο και συγκεκριμένα στην περιοχή της Τραπεζούντας. Στο ταξίδι εκείνο ήταν παρούσα και η μεγάλη κόρη του, Ιωάννα Αντωνιάδου, η οποία μίλησε στη Voria.gr για το εγχείρημα του πατέρα της να γράψει στα ποντιακά μια αρχαία τραγωδία. «Επιλέχθηκε αυτή η αρχαία τραγωδία καθότι η Μήδεια είχε καταγωγή από τον Πόντο, όπως του είχαν πει», εξηγεί η κ. Αντωνιάδου.
Η μετάφραση της αρχαίας τραγωδίας του Ευρυπίδη διήρκεσε πέντε καλοκαίρια. Ήταν η περίοδος που ξεκουραζόταν από την εργασία του στο κτήμα του στην Κοζάνη και εκεί έγραφε. «Ήταν μεγάλη του αγάπη το να γράφει. Για τον ίδιο τα ποντιακά ήταν μητρική γλώσσα, τα μιλούσε με τους γονείς του και τους ανθρώπους στο χωριό. Ο ίδιος έλεγε ότι είναι ότι είναι κυνηγός λέξεων και όχι ποιητής και συγγραφέας», περιγράφει η κόρη του Ιωάννα Αντωνιάδου.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης, ιδιαίτερα αγαπητός στον ποντιακό κόσμο, έφυγε από τη ζωή το 2013 πριν προλάβει να εκδώσει το βιβλίο του για το οποίο μάλιστα συμβουλευόταν και έναν φίλο του φιλόλογο, για την ορθογραφία και τη σύνταξη στα ποντιακά. Μετά από χρόνια τα τρία του παιδιά πήραν την απόφαση να κυκλοφορήσει το βιβλίο από τις εκδόσεις iwrite, καθώς, όπως αναφέρει η κόρη του Ιωάννα, «αυτό το σύγγραμμα από γλωσσολογική άποψη έχει μεγάλη αξία. Αλλά είχε μεγάλη αξία και για τον ίδιο τον πατέρα μου».
Η έκδοση συνιστά μία πολιτισμική κατάθεση του Χρήστου Αντωνιάδη, συμβάλλοντας ουσιαστικά όχι μόνο στην επιβίωση αλλά τη διάχυση και διαχρονία της ποντιακής διαλέκτου.
Ποιος ήταν ο Χρήστος Αντωνιάδης
Ο Χρήστος Αντωνιάδης (1950-2013) γεννήθηκε στην Ξηρολίμνη Κοζάνης, καταγόμενος από προσφυγική οικογένεια της Ματσούκας του Πόντου. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ και το 1976 μετέβη στη Γερμανία. Το 1982 αναγορεύτηκε Διδάκτορας της Νευροχειρουργικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ουλμ. Εργάστηκε ως επιμελητής και ειδικός Νευροχειρουργός στη Νευροχειρουργική Κλινική στο Μπίλεφελντ Γερμανίας και το 1986 επέστρεψε στην Ελλάδα. Διετέλεσε Επιμελητής Β’ του Ε.Σ.Υ. στην Πανεπιστημιακή Νευροχειρουργική Κλινική του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και έπειτα εργάστηκε στο Νευροχειρουργικό Τμήμα της Κλινικής του Αγίου Λουκά Θεσσαλονίκης (1992-1999) και του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης (2000-2013).
Το 1998 εξελέγη Επίκουρος Καθηγητής στη Νευροχειρουργική του ΑΠΘ, ενώ αναπτύσσει καινοτόμα μέθοδο στην αντιμετώπιση των χρόνιων υποσκληριδίων αιματωμάτων με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των υποτροπών και τον μηδενισμό της θνητότητας. Το ερευνητικό του έργο περιλαμβάνει περισσότερες από 150 εργασίες που έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά.
Στον ελεύθερό του χρόνο ασχολείτο με τη στιχουργική στην ποντιακή διάλεκτο, η οποία μελοποιείται και δισκογραφείται (Το Συναπάντεμαν 1994, Πατρίδα μ’ αραεύω σε 1997, Μαυροθάλασσα 1999, Meliris 2011, Πισάγκωνα δεμένος 2012). Οι στίχοι του μελοποιήθηκαν και ερμηνεύθηκαν από καταξιωμένους Πόντιους καλλιτέχνες, όπως οι Στέλιος Καζαντζίδης, Χρύσανθος Θεοδωρίδης και Στάθης Νικολαΐδης. Η μετάφραση της Μήδειας στην ποντιακή αποτελεί το μοναδικό πεζό συγγραφικό του έργο.
