Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ο Μίκης Θεοδωράκης ζούσε –για τα δικά του μέτρα και σταθμά- μια ιδιότυπη απομόνωση. Η πολιτική του επιλογή να ενταχθεί από το 1990 στην δεξιά κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη είχε ως αποτέλεσμα πολλοί στην Ελλάδα να του γυρίζουν την πλάτη. Ακόμη και τα τραγούδια του πλήρωσαν τότε το σχετικό τίμημα. Ο ίδιος, χειμαρρώδης όπως πάντα κι έχοντας επίγνωση της σημαντικής απήχησης της μουσικής του στο εξωτερικό, είχε δηλώσει: «Αισθάνομαι τάνκερ στη λίμνη των Ιωαννίνων». Τότε, λοιπόν, ένας από τους αξιολογότερους επιγόνους του, ένας πολύ καλός Έλληνας συνθέτης της επόμενης από τον Μίκη γενιάς, του είχε απαντήσει μισοαστεία μισοσοβαρά: «Μίκη μου, καλύτερα τάνκερ στη λίμνη των Ιωαννίνων, παρά σταγόνα στον ωκεανό».
Η Θεσσαλονίκη και η Βόρεια Ελλάδα ασφαλώς απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστεί λίμνη. Ομοίως η όλη Ελλάς δεν είναι ωκεανός. Αντίστοιχα οι Σύνδεσμοι Βιομηχανιών και Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος δεν έχουν πολλές αναλογίες με τον Μίκη Θεοδωράκη, εκτός από μία. Ασφυκτιούν στο κουστούμι που φορούν και αφορά το κύριο πεδίο αναφοράς τους -την Μακεδονία, τη Θράκη και την Ήπειρο. Αισθάνονται μεγάλοι για να περιορίσουν τη δραστηριότητα τους στην περιοχή όπου παράγεται μόλις το 20% - 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Γι’ αυτό με διαφορά λίγων μηνών βάζουν επισήμως πλώρη για να «κατακτήσουν» το σύνολο της χώρας, ο καθένας στον τομέα του. Ο ΣΒΒΕ στη μεταποίηση, ο ΣΕΒΕ στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Προσπάθεια δύσκολη, μιας και η έδρα τους παραμένει στη Θεσσαλονίκη. Που γίνεται ακόμη δυσκολότερο εάν συνυπολογίσει κανείς την αντίδραση που εκδηλώνεται από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων (ΠΣΕ), που μέχρι τώρα κινούνται εξ ορισμού σε πανελλαδικό επίπεδο. Εγχείρημα που κινδυνεύει να χαρακτηριστεί μικρομεγαλισμός, αφού ως γνωστόν η Ελλάδα είναι μια συγκεντρωτική χώρα, στην οποία η συντριπτική πλειοψηφία θεσμών και φορέων που έχουν πανελλαδική αναφορά βρίσκονται στην Αθήνα. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε στον αιώνα της πληροφορικής και του Διαδικτύου που στην ουσία εκμηδενίζουν τις αποστάσεις δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτό –ίσως ούτε καν αντιληπτό- από το ελληνικό σύστημα. Βοηθούσης μάλιστα της κρίσης και της ύφεσης τα πράγματα είναι σε αυτό το επίπεδο ακόμη χειρότερα απ’ ότι μια δεκαετία πριν.
Τα επόμενα χρόνια θα γνωρίζουμε εάν η φιλοδοξία του ΣΒΒΕ και του ΣΕΒΕ θα ευοδωθεί και σε πιο βαθμό για τον καθένα. Το βέβαιο είναι ότι οι δύο Σύνδεσμοι που εδρεύουν στην πλατεία Μοριχόβου, στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης, ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες. Για να φτάσουν στην επιτυχία έχουν να ξεπεράσουν διαφορετικής τάξης και μεγέθους εμπόδια και προσκόμματα.
Κατ’ αρχήν ο ΣΕΒΕ, ο οποίος ξεκίνησε πρώτος την προσπάθεια αλλάζοντας την ονομασία και το καταστατικό του τον περασμένο Ιούνιο –σήμερα επισήμως ονομάζεται Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ)- υποστηρίζει ότι είναι ο πιο δραστήριος από τους συνολικά τρεις εξαγωγικούς Συνδέσμους της χώρας –οι άλλοι δύο είναι ο ΠΣΕ και ο ΣΕΚ στην Κρήτη. Το δεδομένο είναι ότι η εξωστρέφεια χαρακτηρίζει εδώ και δεκαετίες τη Θεσσαλονίκη, την Κεντρική Μακεδονία και την ευρύτερη Β. Ελλάδα για αντικειμενικούς λόγους, αφού οι επιχειρήσεις της περιοχής όντας αποκλεισμένες από το πάρτι των προμηθειών του Δημοσίου αναπτύχθηκαν εν πολλοίς χάρη στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Για να καλύψει τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των επιχειρήσεων δημιουργήθηκε το 1975 ο ΣΕΒΕ. Σήμερα αντιπροσωπεύει περισσότερες από 500 εταιρίες και επιχειρηματικούς ομίλους –στο μητρώο του υπάρχουν και μέλη από την Κεντρική και νότια Ελλάδα- που έχουν κύκλο εργασιών 15,3 δισ. ευρώ και 41.000 εργαζομένους, ενώ πραγματοποιούν εξαγωγές 8,5 δισ. ευρώ, δηλαδή το ένα τρίτο (33%) των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Όλα αυτά έχουν δώσει το δικαίωμα στους ανθρώπους του ΣΕΒΕ να πιστεύουν ότι μπορούν και δικαιούνται να παίξουν και τυπικά τον πανελλαδικό ρόλο, που στην ουσία ήδη επιτελεί ο Σύνδεσμος.
Για τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο ΣΒΒΕ «μετράει» πάνω από 100 χρόνια διαδρομής, αρχικά ως Σύνδεσμος Βιομηχάνων Μακεδονίας και αργότερα ως Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος. Το πρώτο δίμηνο του 2019 το «Βορείου» θα φύγει από τη μέση, καθώς η αναβάθμιση του σε θεσμικό Κοινωνικό Εταίρο προϋποθέτει πανεθνική εμβέλεια. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος –ή όπως αλλιώς θα ονομαστεί- έχει μπροστά του συγκεκριμένα θέματα να αντιμετωπίσει και προβλήματα να επιλύσει. Επειδή διακυβεύονται αρκετά χρήματα –οι θεσμικοί κοινωνικοί εταίροι μοιράζονται ένα ποσοστό από το ΛΑΕΚ, ώστε να έχουν τα μέσα για να ανταπεξέλθουν στην αποστολή τους- οι υπόλοιποι πέντε κοινωνικοί εταίροι αντιδρούν. Πρόκειται για τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τη Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ), την Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), το Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), που εκπροσωπεί τους εργαζομένους. Επισήμως οι αντιδράσεις των 5 αφορούν την πολυδιάσπαση της εκπροσώπησης, αλλά και το οικονομικό κομμάτι δεν είναι αμελητέο. Το ζήτημα είναι μεγαλύτερο για τη σχέση ΣΕΒ – ΣΒΕ, καθώς είναι προφανές ότι σε σημαντικό βαθμό οι ρόλοι τους συμπίπτουν. Απευθύνονται στα ίδια μέλη. Θα μπορέσει ο ΣΒΕ να πείσει ότι εκπροσωπεί αποκλειστικά τη μεταποίηση, ενώ στον ΣΕΒ εκτός από βιομηχανίες υπάρχουν μέλη με άλλες δραστηριότητες; Και αν συμβεί αυτό θα καταφέρει ο ΣΒΕ να προβάλλει πειστικά τα θέματα που αφορούν ειδικά τη Β. Ελλάδα; Και αν προχωρήσει το ζήτημα της πανελλαδικής εκπροσώπησης της βιομηχανίας, θα καταφέρει ο ΣΒΕ, που θα παραμείνει στη Θεσσαλονίκη, να διοικείται από βορειοελλαδίτες;
Εδώ και δεκαετίες –στην πραγματικότητα από το 1912 και την απελευθέρωση της Β. Ελλάδος και την ενσωμάτωση της περιοχής στον εθνικό κορμό- έχει εμπεδωθεί η πεποίθηση ότι τα προβλήματα των επιχειρήσεων της περιοχής σχετίζονται και με γεωγραφικά δεδομένα. Γι’ αυτό και η ανάγκη για τη δημιουργία τοπικών συνδέσμων, οι οποίοι πρόβαλαν αιτήματα κι έδιναν τη μάχη τους με λιγότερη ή περισσότερη επιτυχία κάθε φορά. Αυτό, δηλαδή, το Βορείου Ελλάδος στους τίτλους τόσο του ΣΒΒΕ, όσο και του ΣΕΒΕ, έχει ουσία. Δεν είναι τυπικό, ούτε απλώς συναισθηματικό, αν και προφανώς υπάρχει συναισθηματική φόρτιση. Το ζήτημα, λοιπόν, που τίθεται πρωτίστως είναι αν σε αυτή τη νέα περίοδο κατά την οποία οι δύο Σύνδεσμοι πραγματοποιούν «άνοιγμα» σε όλη τη χώρα θα εξακολουθήσει να υπηρετείται η αποστολή που προσδιορίζει το «Βορείου Ελλάδος» ή αν τα γενικότερα και ευρύτερα προβλήματα της επιχειρηματικότητας θα παραγκωνίσουν τα τοπικά. Φυσικά –θα σκεφτεί κάποιος- στην Ελλάδα βρισκόμαστε. Στον τόπο όπου συχνά η ουσία χάνεται προς όφελος των εντυπώσεων και το προσωπικό συμφέρον υπερισχύει του συλλογικού. Οπότε ενδέχεται –λέμε ενδέχεται- αυτοί οι προβληματισμοί να μην έχουν ιδιαίτερη σημασία, όταν αποτελούν παρακολουθήματα της σημερινής κατάστασης των επιχειρηματικών συλλογικοτήτων στη Θεσσαλονίκη.
ΥΓ. Σύμφωνα με πληροφορίες η κινητικότητα του ΣΒΒΕ έχει ήδη ξυπνήσει τα αντανακλαστικά του ΣΕΒ, ο οποίος σκοπεύει να αναβαθμίσει την παρουσία του στη Θεσσαλονίκη. Αυτό προφανώς θα εντείνει τον ανταγωνισμό. Τι διακυβεύεται; Ας ελπίσουμε να μην είναι ένα… πουκάμισο αδειανό!