Η είσοδος σε μια νέα κανονικότητα, με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, θα απαιτήσει προσαρμογή από όλους μας και δεν θα είναι εύκολη. Σήμερα βλέπουμε μπροστά μας την έξοδο από τους περιορισμούς. Μια κανονικότητα που μοιάζει με την προηγούμενη χωρίς όμως να είναι.
Η σημερινή κατάσταση αν σε κάτι μοιάζει με το παρελθόν είναι η περίοδος της εξόδου από τα μνημόνια. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, πιστεύει κάποιος πραγματικά ότι βγήκαμε από τα μνημόνια κι ότι η ζωή μας επέστρεψε στο επίπεδο του 2008 και του 2010; Καταφεύγω σε ταμπέλες της εποχής: μεσαία τάξη, αγοραστική δύναμη, βιοτικό επίπεδο, ποιότητα ζωής, ευημερία...
Οι επιπτώσεις που αφήνει πίσω της μια μεγάλη κρίση, είτε είναι οικονομική, είτε υγειονομική, είτε άλλης μορφής, απαιτούν προληπτικά μέτρα. Ένα σχέδιο αντιμετώπισής τους, που δεν υπήρχε για τη μεταμνημονιακή περίοδο και δεν φαίνεται να υπάρχει και για τη μεταπανδημική περίοδο.
Δεν βλέπω εγώ κάτι άλλο από αυτό που βλέπουν όλοι. Άλλωστε, όσοι έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες πολλάκις έχουν αναφερθεί στις επιπτώσεις της πανδημίας, αφού αυτή περάσει. Διαπιστώνουν, προειδοποιούν, αλλά τι πράττουν για να προλάβουν; Πολλές από αυτές τις επιπτώσεις τις βλέπουμε ήδη κι ας μην έχει φύγει η πανδημία. Σε όλα τα επίπεδα: κοινωνικό, οικονομικό, εργασιακό, ψυχολογικό, εκπαίδευσης, ανάπτυξης κτλ.
Όμως αυτό που βλέπουμε είναι μόνον η αρχή. Ίσως να έγινε πιο ευδιάκριτη η επίπτωση στο πορτοφόλι μας, διότι η «ουρά» της πανδημίας συνοδεύτηκε κι από τη νέα ενεργειακή κρίση, την κρίση ακρίβειας.
Γι' αυτό και πλέον τόσο η κυβέρνηση, όσο και η κοινωνία αναγνωρίζει ότι το μείζον πρόβλημα που έχει μπροστά της να αντιμετωπίσει είναι η ακρίβεια. Το κακό σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην περίπτωση των μνημονίων, όπως και στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού, είναι ότι λίγα περνούν από το χέρι μιας κυβέρνησης και συνολικά της Πολιτείας, προκειμένου να προλάβει τις επώδυνες καταστάσεις που συνεπάγονται αυτές οι κρίσεις. Κι αυτά τα λίγα όμως μπορούν να αποδειχθούν αρκετά για την κοινωνία.
Μέσα στην αφέλειά μου θεωρώ ότι όλοι –μα όλοι- έχουν κοινό στόχο σε πολιτικό επίπεδο στη χώρα και πως αυτά που έχουν να χωρίσουν είναι ήσσονος σημασίας μπροστά σε αυτό που τους ενώνει και είναι η πρόοδος, η ανάπτυξη, η αντιμετώπιση των προβλημάτων και η εξεύρεση λύσεων, ώστε να πάμε όλοι μαζί ως κοινωνία μπροστά.
Θα έπρεπε να το βλέπουν έτσι όλοι. Αφελώς. Δεν το βλέπουν; Το πρόβλημα δεν είναι δικό μου είναι δικό τους.
Δυστυχώς, έχουμε περάσει σε εποχές που οποιαδήποτε σύγκλιση πολιτική, ακόμη και κοινωνική, αντιμετωπίζεται με καχυποψία και δημιουργεί ανασφάλειες. Βρίσκει αμέσως εχθρούς και πρόθυμους να την αποδομήσουν. Όλοι μας ψάχνουμε τι κρύβεται πίσω από ένα βλέμμα ή μια πρόταση, από μια πολιτική πράξη ή από μια εξαγγελία, από ένα μέτρο ή από μια υποχρέωση. Όλοι μας έχουμε δικαιώματα και πολύ θα θέλαμε να μην έχουμε υποχρεώσεις. Αδύνατο. Αναζητούμε την αλήθεια. Ποια αλήθεια άραγε; Ματαιοπονούμε ομαδικώς.
Πάθαμε και μάθαμε; Πιθανώς να συμβαίνει κι αυτό. Αν το πάρουμε όμως ανάποδα; Μήπως χάσαμε πολλά θετικά μόνο και μόνο για να παριστάνουμε τους έξυπνους, τους ξερόλες και να κάνουμε αυτό για το οποίο επικρίνουμε τους «άλλους»; Να υπηρετούμε καθένας το ατομικό και το ομαδικό μικροσυμφέρον του σε βάρος του συλλογικού;
Σε μια κοινωνία που η χειραψία και ο λόγος τιμής κάποτε είχαν νόημα, ουσία και πρακτικό αποτέλεσμα και πλέον αυτό που έπεται της χειραψίας είναι η υπονόμευση, η καχυποψία και ένα βλέμμα στο χέρι μην τυχόν και λείπει κάτι, να ψάχνει κάποιος να βρει κοινούς κώδικες συμπεριφοράς, ομόνοια, σύμπνοια, κοινούς στόχους και επιδιώξεις, συλλογικό συμφέρον κτλ. όντως μοιάζει αφελές.
Αν δεν επιστρέψουμε όμως στην «αφέλεια», η επόμενη μέρα ποια θα είναι; Το αναλογίζεται αυτό κάποιος που έχει ένα μίνιμουμ συνείδησης και μπορεί να δει τη μεγάλη εικόνα, πέρα από όσα πιάνει το βλέμμα του;
Σε όλα υπάρχει μια ιεράρχηση (όχι αναγκαστικά και ιεραρχία). Το συλλογικό συμφέρον, το συμφέρον του τόπου είναι αυτό που πρέπει να εξασφαλίζεται με κάθε πράξη όλων μας, προκειμένου να βρει γόνιμο έδαφος για να ικανοποιηθεί και όποιο άλλο συμφέρον θεμιτά υπάρχει. Το αντίθετο δεν γίνεται. Δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα. Είναι σαν να θέλεις να αποκτήσεις Μερσεντές και να μην έχεις τα χρήματα να της βάλεις βενζίνη.
Τις επιπτώσεις από την πανδημία έχουμε αρχίσει ήδη να τις βιώνουμε. Θα επιδεινωθούν το επόμενο διάστημα, όταν ο κορωνοϊός δεν θα είναι το κύριο θέμα συζήτησης. Τότε η νέα κανονικότητα θα απλωθεί μπροστά μας και θα κληθούμε όλοι να αναμετρηθούμε με όσα μας άφησε η κρίση.
Προτεραιότητα της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης είναι να διαβάσει τα μηνύματα της επόμενης μέρας και να σχεδιάσει. Με τρόπο αναλυτικό και πρακτικό, με αποτελεσματικές και στοχευμένες προτάσεις, που θα γίνουν άμεσα παρεμβάσεις σε πολύ συγκεκριμένους τομείς πολιτικής, όπου οι πληγές θα είναι πολύ μεγάλες.
Τα πεδία της ανάπτυξης και της οικονομίας, καθώς και εκείνο της κοινωνικής προστασίας, πρέπει να είναι πρώτα στην ιεράρχηση, με παράλληλη ενίσχυση της υγείας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Τα δυο τελευταία άλλωστε δεν θα πάψουν ως τομείς να απαιτούν τη διαρκή προσοχή της Πολιτείας και τον διαρκή αγώνα για να θωρακιστούν. Η πανδημία και η κλιματική αλλαγή άφησαν μια παρακαταθήκη, έδωσαν ένα μοιραίο μάθημα όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε όλο τον κόσμο. Ένα μάθημα προτεραιοτήτων.
Στα υπόλοιπα όμως, η ακρίβεια, που μόνο προσωρινή δεν φαίνεται να είναι, πρέπει να συνοδευτεί πέρα από τα επιδόματα και τις ενισχύσεις, τα οποία προσφέρουν μια ανακούφιση, από μέτρα που θα στηρίξουν το οικονομικό και αναπτυξιακό οικοδόμημα. Εξάλλου, το κύμα ακρίβειας μπορεί να είναι σχετικά προσωρινό με τη μορφή της αύξησης των τιμών στην ενέργεια ως ρίζα σήμερα, όμως δεν είναι καθόλου άσχετο στη χώρα μας με τις μεταμνημονιακές επιπτώσεις.
Αυτές δυστυχώς δεν αντιμετωπίστηκαν και φροντίζουν να μας επαναλαμβάνουν τακτικά ότι να κρύβουμε κάτω από το χαλί όσα άφησαν πίσω τους τα μνημόνια δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση. Χωρίς την αντιμετώπιση των πληγών από τις μνημονιακές υποχρεώσεις στον κόσμο του επιχειρείν και της εργασίας, νομίζουμε ότι πηγαίνουμε μπροστά, αλλά έχουμε μείνει στάσιμοι. Κολλημένοι στη χειρότερη δεκαετία για τα έσοδα των πολιτών και για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Εκεί ένα σοβαρό και υλοποιήσιμο σχέδιο, μια πολιτική πρόταση για τη νέα κανονικότητα θα είχε τύχη στην κοινωνία. Ποιος θα το διατυπώσει με συγκεκριμένα επιχειρήματα, πολιτικές και προτάσεις είναι αυτό που θα κρίνει πώς θα αξιολογηθεί το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών και πώς θα πορευτεί η κοινωνία μας και ο τόπος μας τα επόμενα χρόνια. Απαραίτητη προϋπόθεση για να εφαρμοστεί ένα τέτοιο σχέδιο είναι η πολιτική, η κυβερνητική σταθερότητα. Το επισημαίνω, διότι μέχρι τις εκλογές, όποτε κι αν αυτές γίνουν, η σταθερότητα θα είναι το ζητούμενο και η αναγκαία συνθήκη για να εφαρμοστεί οποιοδήποτε σχέδιο.