Στη σύγχρονη εποχή η αξία του χρόνου είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Σε ένα κόσμο στον οποίο η παλαιότερη ρήση «το μεγάλο ψάρι, τρώει το μικρό» έχει μετεξελιχθεί ως «το γρήγορο ψάρι, τρώει το αργό» οι καθυστερήσεις έχουν συνήθως αρνητικές συνέπειες. Ταυτόχρονα, σε ένα πολύπλοκο κόσμο, όπως είναι ο σημερινός, ιδιαίτερα στα οικονομικά ζητήματα, η επιλογή του σωστού χρόνου –το περίφημο timing- είναι κεφαλαιώδους σημασίας και συχνά βαρύνει αποφασιστικά στο αποτέλεσμα. Με αυτά τα δεδομένα χώρες και οικονομίες σε χρονοκαθυστέρηση δεν μπορούν να έχουν μεγάλες προσδοκίες. Πολύ περισσότερο δεν δικαιούνται να διατυπώνουν σοβαρές απαιτήσεις.
Η Θεσσαλονίκη και η Βόρεια Ελλάδα, που ανήκουν σε μια χώρα πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, τις τελευταίες δεκαετίες πληρώνουν το πανάκριβο τίμημα των καθυστερήσεων. Από που να αρχίσει και που να τελειώσει κανείς! Η Εγνατία Οδός ολοκληρώθηκε με 40 χρόνια καθυστέρηση. Το μετρό της Θεσσαλονίκης κατασκευάζεται ακόμη, 33 χρόνια μετά την πρώτη του εξαγγελία. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης ιδιωτικοποιήθηκε 15 χρόνια από την πρώτη προσπάθεια, ενώ η επέκταση της 6ης προβλήτας που θα συμβάλλει στην ουσιαστική αναβάθμισή του λιμένα παραμένει ημιτελής –κάποια έργα έχουν γίνει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας- δύο δεκαετίες τώρα, ίσως και περισσότερο. Στην ιδιωτικοποίηση του αεροδρομίου η καθυστέρηση υπήρξε μεγαλύτερη από δέκα χρόνια, ενώ οι εκκρεμότητες στην Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης και στην Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων παραμένουν για πολλά χρόνια και είναι καταστροφικές και ισοπεδωτικές.
Όλα αυτά συμβαίνουν με ευθύνη του δημόσιου τομέα της χώρας, ο οποίος με «όπλο» την ανίκητη γραφειοκρατία και τον αδηφάγο κομματισμό παρεμβαίνει και στον ιδιωτικό τομέα. Το πρόσφατο –κυριολεκτικά αυτών των ημερών- παράδειγμα με την πώληση της Hellenic Steel είναι χαρακτηριστικό. Ο ένας ΕΦΚΑ της Θεσσαλονίκης λέει ότι δεν υπάρχουν οφειλές και η μεταβίβαση στο νέο ιδιοκτήτη μπορεί απρόσκοπτα να προχωρήσει. Αλλά ο άλλος ΕΦΚΑ, ο κάπου στην Αθήνα, ζητάει νέους ελέγχους από το 1992. Και το δικαστήριο στη μέση! Καλό; Σε κάθε περίπτωση τυπικά ελληνικό! Εξίσου εξοργιστικό είναι και το σίριαλ με την επένδυση χρυσού στη Βόρεια Χαλκιδική, που κρατάει δεκαετίες. Αν και στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Βουλή ψήφισε θετικά σε ποσοστό 95% -όλοι πλην ΚΚΕ- η επένδυση δεν έχει ολοκληρωθεί. Λόγω γραφειοκρατίας, λόγω καθυστερήσεων σε αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και λόγω κομματικών παρεμβάσεων. Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ, όσο και οι ΑΝΕΛ για δικούς τους λόγους που σχετίζονται με ψηφοθηρία ήταν αρνητικοί στην εξόρυξη και όταν έγιναν κυβέρνηση εγκλωβίστηκαν στον αντιπολιτευτικό αρνητισμό. Τώρα ο σταδιακός απεγκλωβισμός είναι νομοτελειακά αργός και… δαιδαλώδης. Πραγματικός μύλος! Μια υπόθεση που –για να μην ξεχνιόμαστε- έχει διασύρει την Ελλάδα διεθνώς πολλές φορές, επί πολλά χρόνια και επί διαφορετικών κυβερνήσεων.
Η Ελλάδα –τουλάχιστον ένα μεγάλο κομμάτι και της βορειοελλαδικής κοινωνίας- δηλώνει με υπερηφάνεια ότι ιστορικά και κοινωνικά ανήκει στην Ευρώπη, ενώ πολιτικά βρίσκεται στη Δύση της αστικής δημοκρατίας και της θεσμικής συγκρότησης του κράτους. Για την έννοια του χρόνου, όμως, δε μιλάει κανείς. Ίσως διότι όλοι γνωρίζουν ή υποψιάζονται ότι η χαλαρότητα της χώρας στο συγκεκριμένο πεδίο είναι σύμπτωμα της… βαθιάς Ανατολής. Σχετίζεται με την ψυχοσύνθεση και την κοσμοθεωρία μιας κοινωνίας, που ακόμη κι όταν καταφέρει να βρει έναν παραγωγικό και αποδοτικό ρυθμό, αδυνατεί να τον διατηρήσει σταθερό. Πέρα όμως από θεωρητικές προσεγγίσεις, που πάντα έχουν ενδιαφέρον, αλλά δεν είναι η ουσία, η Βόρεια Ελλάδα έχει πληρώσει πολύ ακριβά τις καθυστερήσεις σε πρακτικό επίπεδο. Σε έργα, επενδύσεις και γενικότερα δουλειές, που όλοι αναγνωρίζουν ότι πρέπει να γίνουν, αλλά τελικά προχωρούν με απελπιστικά αργούς ρυθμούς.
Ίσως διότι η περιοχή δεν είχε την τύχη να διοργανώσει Ολυμπιακούς αγώνες ή μια Παγκόσμια Έκθεση ΕΧΡΟ, οπότε η διεθνής πίεση ενδεχομένως θα πύκνωνε το χρόνο σε ορισμένες, τουλάχιστον, περιπτώσεις. Το τίμημα είναι βαρύ. Το ΑΕΠ της περιοχής θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερο, όπως, άλλωστε, και η απασχόληση. Όλα αυτά είναι μετρήσιμα και η συγκεκριμενοποίηση τους είναι εφικτό να επιτευχθεί αν αποτελέσει αντικείμενο μιας από τις δεκάδες –ή μήπως εκατοντάδες;- άχρηστες μελέτες που κάνουν κάθε χρόνο τα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης. Ίσως –λέμε τώρα!- οι αριθμοί με το βαρύ, αυθεντικό τους τραγούδι να αφυπνίσουν κάποιους, αν και λιγάκι δύσκολο στους καιρούς που ζούμε.