Με ενημερωτικό σημείωμα, κάτι σαν τα non papers του Μεγάρου Μαξίμου, των υπουργείων και άλλων πολιτικών προσώπων, που υποδηλώνουν ανεπίσημη αυθεντικότητα των πληροφοριών και των απόψεων που μεταφέρονται, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης αποκαλύπτει ότι ανάμεσα στα συγχαρητήρια για την επανεκλογή του Μιχάλη Ζορπίδη στη θέση του προέδρου συμπεριλαμβάνεται και επιστολή που έστειλε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου της Σμύρνης Εκρέμ Ντεμίρτας και μάλιστα στα ελληνικά. Πέρα από τα συγχαρητήρια ο Τούρκος οικονομικός παράγων προσκαλεί τον πρόεδρο του ΕΕΘ να συζητήσουν για τη συνεργασία των δύο επιμελητηρίων, προοπτική που είχε εξεταστεί και παλαιότερα, αλλά δεν προχώρησε. Και το σημείωμα του ΕΕΘ προς τους δημοσιογράφους καταλήγει: «Για τους Έλληνες επιμελητηριακούς το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Σμύρνης αποτελεί ίνδαλμα! Απολαμβάνει πλήρους αυτονομίας, διαθέτει εκατοντάδες χιλιάδες μέλη, έχει ιδρύσει ιδιωτικό οικονομικό πανεπιστήμιο και ικανότητες να τρέχει μεγάλα projects».
Για να τα λέει αυτά ο κ. Ζορπίδης, ο οποίος τα τελευταία χρόνια εκτός από πρόεδρος του ΕΕΘ είναι και στη Διοικητική Επιτροπή της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, κάτι θα ξέρει. Στην Τουρκία ο επιμελητηριακός θεσμός είναι εξαιρετικά αναβαθμισμένος. Ειδικά τα μεγάλα επιμελητήρια της χώρας, κυρίως τα επιμελητήρια της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, έχουν δυνατότητες που ξεπερνούν πολλά υπουργεία. Γι’ αυτό η επιρροή τους στις εξελίξεις που αφορούν το πεδίο της ιδιωτικής οικονομίας είναι καθοριστική, ενώ οι πρόεδροι τους συνομιλούν άνετα και κατά το δοκούν με τον αρχηγό του κράτους και τον πρωθυπουργό.
Στην Ελλάδα ο επιμελητηριακός θεσμός είναι υποβαθμισμένος και γραφειοκρατικός. Ίσως γι’ αυτό το κράτος δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στις προτάσεις των Επιμελητηρίων, τα οποία με βάση τη νομοθεσία που τα διέπει είναι σύμβουλοι της πολιτείας. Το ομολογούν αυτό και οι ίδιοι οι επιμελητηριακοί παράγοντες. Και διαμαρτύρονται. Όπως συχνά διαμαρτύρονται –σιωπηλά δια της απουσίας τους- τα μέλη των Επιμελητηρίων, παρά το ότι καταγράφονται προσπάθειες στήριξης των επιχειρήσεων. Σίγουρα η υβριδική νομική τους υπόσταση είναι ένα πρόβλημα. Αν κι έχουν δικά τους έσοδα χωρίς να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό τα Επιμελητήρια είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τα οποία διοικούνται από εκλεγμένους ιδιώτες. Οι εργαζόμενοι είναι δημόσιοι υπάλληλοι και οι διαδικασίες που ισχύουν είναι αυτές του στενού δημόσιου τομέα. Όλα αυτά συχνά παγιδεύουν τους επιχειρηματίες και τους επαγγελματίες που μετέχουν στα Διοικητικά Συμβούλια, καθώς πολλές αποφάσεις προχωρούν εξαιρετικά αργά ή δεν υλοποιούνται καθόλου, επειδή δεν μπορούν να ξεπεραστούν προβλέψεις του νομικού πλαισίου.
Ένα δεύτερο –ενδεχομένως πιο καθοριστικό- πρόβλημα για την πρόοδο του επιμελητηριακού θεσμού στην Ελλάδα είναι ο πολυκερματισμός. Στους 51 νομούς της χώρας λειτουργούν 59 επιμελητήρια, με 59 Διοικητικά Συμβούλια, 59 Διοικητικές Επιτροπές και 59 προέδρους, ορισμένοι εκ των οποίων είναι έμμισθοι. Έχει ακουστεί, μάλιστα, ότι κάποιο από τα Επιμελητήρια της περιφέρειας στεγάζεται σε ακίνητο ιδιοκτησίας της οικογενείας του προέδρου, έναντι ασφαλώς του αναλογούντος ενοικίου! Όλα αυτά αποτελούν την επιτομή της τοπικής μικροδιαπλοκής και συνιστούν λειτουργικά και ποιοτικά προβλήματα, που καθορίζουν την εμβέλεια και την αποτελεσματικότητα κάθε επιμελητηρίου.
Το 2010, όταν ακόμη στο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας «χωρούσαν» ζητήματα πέραν των μνημονίων, της ύφεσης, της ανεργίας και των συνεπειών τους στην καθημερινή λειτουργία της κοινωνίας, η τότε υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Λούκα Κατσέλη είχε προτείνει έναν «Καλλικράτη των Επιμελητηρίων». Δηλαδή τη συνένωσή τους με γεωγραφικό κριτήριο τις Περιφέρειες της χώρας, ώστε να φτάσουμε στην ύπαρξη 13 Επιμελητηρίων, με πολλές χιλιάδες μέλη το καθένα και αντίστοιχη δύναμη και επιρροή. Μόνο που τότε η αύξηση της δύναμης και της επιρροής ηττήθηκε κατά κράτος από τη μείωση των θέσεων και στο σχέδιο παρέμεινε αρχικά στα συρτάρια και μετά πετάχτηκε στην ανακύκλωση.
Τώρα η κυβέρνηση επαναφέρει την προοπτική των συνενώσεων, οι οποίες προβλέπονται για τα επόμενα χρόνια. Αν και οι εμπειρότεροι επιμένουν ότι και πάλι «η αριθμητική των προέδρων και των Διοικητικών Συμβουλίων» θα επικρατήσει και τίποτε δεν θα γίνει, η συνένωση δυνάμεων ασφαλώς αποτελεί λύση – μάλλον είναι μονόδρομος. Εάν όσοι αντιλαμβάνονται τη δυναμική του επιμελητηριακού θεσμού θέλουν να την αναπτύξουν. Διότι, όπως και να το κάνουμε κι από όποια οπτική γωνία και να δει κανείς το θέμα, στο συγκεκριμένο πεδίο το… μέγεθος μετράει. Αλλιώς μιλάει κάποιος εν ονόματι μερικών εκατοντάδων επιχειρήσεων και διαφορετικά εάν εκπροσωπεί αρκετές χιλιάδες και μια ολόκληρη περιοχή. Για το επόμενο βήμα της ελληνικής οικονομίας δεν αρκεί η διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου στη χώρα. Η εικόνα πρέπει να συμπληρωθεί με ενδυνάμωση θεσμών, που θα συμβάλλουν αφενός στη διαμόρφωση και την υλοποίηση αυτού του μοντέλου και αφετέρου στην ένταξη και αφομοίωση των παραγωγικών δυνάμεων στο νέο σκηνικό.
Επίσης, διαφορετικές είναι οι δυνατότητες ενός μεγάλου οργανισμού να στηρίξει το μέλη του και την τοπική και εθνική οικονομία και πολύ ηπιότερες οι πρωτοβουλίες, που έχουν την οικονομική και οργανωτική επάρκεια να αναλάβουν μεμονωμένα τα επιμελητήρια στη σημερινή τους μορφή. Το σενάριο των 13 εύρωστων και δημιουργικών Επιμελητηρίων –όπως ο καθένας που ζει σ’ αυτή τη χώρα αντιλαμβάνεται- είναι πολύ καλό για να βγει αληθινό. Μακάρι! Μέχρι τότε τα καλά λόγια των προέδρων ισχυρών φορέων όπως είναι το Επιμελητήριο της Σμύρνης προς τους δικούς μας –εν προκειμένω προς τον κ. Ζορπίδη- θα είναι καλοδεχούμενα, αλλά είναι προφανές ότι οφείλονται στην εκτίμηση του προσώπου και δεν μπορούν επ’ ουδενί να στηρίξουν μια συνεργασία με μεγάλα αποτελέσματα.