Στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου στους δήμους της Θεσσαλονίκης είχαμε αποτελέσματα δύο ταχυτήτων. Σε επτά περιπτώσεις επανεξελέγησαν οι νυν δήμαρχοι, οι τέσσερις εκ των οποίων (Πυλαίας – Χορτιάτη, Θέρμης, Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Νεάπολης - Συκεών) είναι οι… ισόβιοι δήμαρχοι των έξι, επτά ή οκτώ θητειών, οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει έργο στις περιοχές τους, αλλά εκ των πραγμάτων έχουν δημιουργήσει παράλληλα και συνθήκες μονοπωλίου, που δεν μπορεί παρά να λαμβάνονται υπόψιν.
Στις συγκεκριμένες περιοχές τα πράγματα θα συνεχίσουν τη ροή τους, με ανθρώπους και καταστάσεις που έχουν επιβληθεί και είναι δύσκολο τόσο να ανανεωθούν, όσο και να αμφισβητηθούν. Στους υπόλοιπους δήμους της Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη, Καλαμαριά Παύλος Μελάς, Κορδελιό – Εύοσμος, Θερμαϊκός, Δέλτα και Λαγκαδάς) εξελέγησαν νέοι δήμαρχοι, με κοινό χαρακτηριστικό ότι οι χαμένοι, που παραδίδουν στις 31 Δεκεμβρίου, έκαναν όλη κι όλη μία θητεία, αφού οι πολίτες τους απέρριψαν πολύ γρήγορα.
Όπως είναι φυσικό το ενδιαφέρον -σε πρώτη φάση- στρέφεται σε αυτές τις πέντε περιπτώσεις. Οι προτεραιότητες που θα θέσουν και τα πρόσωπα που θα επιλέξουν για τις θέσεις – κλειδιά οι νεοεκλεγέντες θα αποτελέσουν δείγμα προθέσεων. Επειδή, όμως, οι προθέσεις όσων αναλαμβάνουν ένα δημόσιο αξίωμα είναι εξ ορισμού καλές και αγαθές σε όλες τι περιπτώσεις, η αλήθεια θα φανεί σε βάθος χρόνου. Εάν οι προθέσεις επιβεβαιωθούν ή διαψευσθούν θα κριθεί από το πρακτικό αποτέλεσμα σε κάθε τομέα δουλειάς. Το βασικό ερώτημα που θα απαντηθεί τόσο σε πρώτη φάση από τις επιλογές των προσώπων, όσο και εν συνεχεία από την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών είναι εάν οι νεοεκλεγέντες εκτός από τον δικό τους σχεδιασμό και προγραμματισμό έχουν λάβει υπόψιν τους και τους λόγους αποτυχίας των δημάρχων που αποκαθηλώθηκαν μετά την πρώτη θητεία. Τους λόγους δηλαδή που οι πολίτες απέρριψαν τους προηγούμενους. Διότι η εξήγηση περί ικανότητας και ανικανότητας, παρά το ότι έχει βάση, χρειάζεται τεκμήρια. Υπάρχει κάτι βαθύτερο, που συνδέεται τόσο με επιλογές, όσο και με προτεραιότητες, αλλά και αποτελέσματα.
Τα τελευταία 20 – 25 χρόνια η τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού στη χώρα μας έχει αναβαθμιστεί. Κυρίως έχουν πολλαπλασιαστεί οι υποχρεώσεις της -οι περίφημες αρμοδιότητες- σε πεδία πέραν των προφανών για έναν δήμο. Διότι εάν μέχρι το 1990 οι βασικές υποχρεώσεις ενός δήμου ήταν η αποκομιδή των απορριμμάτων, η περιποίηση των χώρων πρασίνου, η συντήρηση των παιδικών χαρών, η ευταξία σε πεζοδρόμια και πλατείες και η ευπρέπεια των κοιμητηρίων, σήμερα το ρεπερτόριο των ευθυνών έχει αυξηθεί. Έχουν προστεθεί -μεταξύ άλλων- ζητήματα ανάπτυξης, αδειοδοτήσεων, τουρισμού, εκπαίδευσης, κοινωνικής πολιτικής, κοινοτικών προγραμμάτων. Μια εξέλιξη που δεν συνοδεύτηκε ούτε με ουσιαστική αύξηση πόρων, ούτε με ενίσχυση με το κατάλληλο προσωπικό, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να μην έχει δημιουργηθεί μέχρι σήμερα η κατάλληλη κουλτούρα σε πολλούς από αυτούς τους… νέους τομείς δραστηριοποίησης.
Στον αντίποδα, αυτά τα καινούρια θέματα έλκουν το ενδιαφέρον των δημοτικών αρχόντων, επειδή θεωρούνται αρκούντως σοβαρά και βαριά, έναντι των παραδοσιακών δραστηριοτήτων. Για ένα δήμαρχο -επί παραδείγματι- μάλλον φαντάζει πιο γοητευτικό να ασχολείται με την εξασφάλιση κοινοτικών κονδυλίων, από το να ελέγχει ενδελεχώς την αποκομιδή των απορριμμάτων, αλλά και πιο ενδιαφέρον η αναζήτηση στέγης για τους πιο ευάλωτους συμπολίτες, παρά η περιποίηση των κοιμητηρίων.
Μόνο που -όπως αποδεικνύει η ψήφος των πολιτών- η καθημερινότητα είναι το πεδίο, στο οποίο κρίνεται τελικά μια δημοτική αρχή. Καλές οι ιδέες, οι πρωτοβουλίες, οι ευαισθησίες και οι… πρωτοπορίες, αλλά ο πολύς κόσμος προτιμά έναν δήμο γειωμένο σταθερά στο έδαφος. Διότι στ’ αλήθεια, πόσο νόημα έχει για τους Θεσσαλονικείς να αναδεικνύεται η πόλη τους αθλητική πρωτεύουσα της Ευρώπης ή κάτι ανάλογα βαρύγδουπο, όταν -για παράδειγμα- η αποκομιδή των απορριμμάτων πραγματοποιείται πλημμελώς, το κυκλοφοριακό είναι ασφυκτικό, τα όρια των λαϊκών αγορών διευρυμένα, ενώ σε πολλά σημεία τα πεζοδρόμια είναι δύσβατα έως αδιάβατα λόγω των τραπεζικαθισμάτων; Προφανώς τα πάντα χρειάζονται σε αυτή τη ζωή, αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα που χρειάζονται… περισσότερο!
Οι δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου για τους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος απέδειξαν ότι όπου δεν έχει δημιουργηθεί ισχυρότατο κατεστημένο, δεν υπάρχει υπομονή. Ούτε πίστωση χρόνου. Καθώς μπαίνουμε στο «τελευταίο μίλι» για την ανάληψη καθηκόντων από τους νέους δημοτικούς άρχοντες, βρισκόμαστε στην ώρα των επιλογών. Προτεραιοτήτων και ανθρώπων που θα τις υπηρετήσουν. Είναι μία κρίσιμη, έως καθοριστική στιγμή προετοιμασίας. Ας ευχηθούμε οι νέοι δήμαρχοι να πάρουν το μήνυμα όχι από το πόσο κακοί ήταν οι προκάτοχοί τους, αλλά από τις λάθος προτεραιότητες που ιεράρχησαν.
Διότι -όπως λέει χαρακτηριστικά παλιός και έμπειρος αυτοδιοικητικός- «δεν υπάρχει περίπτωση ο δήμαρχος να κυνηγάει από το πρωί μέχρι το βράδυ την αποκομιδή απορριμμάτων και τα σκουπίδια να μη μαζευτούν». Μόνο που πρόκειται για… άχαρη -και ενδεχομένως χωρίς αρχικά ιδιαίτερη αναγνώριση- υποχρέωση, που γίνεται τις μεταμεσονύχτιες ώρες ή τα ξημερώματα, αλλά -όπως λένε και οι Αμερικάνοι που κάτι ξέρουν- «αυτή είναι η δουλειά». Και αν την κάνεις, συνήθως βγαίνεις ξανά δήμαρχος...