του Γιάννη Μαγκριώτη*
Οι νέες εξαγγελίες του Πρωθυπουργού για έργα στην Κεντρική Μακεδονία πόση αλήθεια έχουν;
Τα έργα αυτά έχουν εξαγγελθεί πολλές φορές, τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, την τελευταία δεκαετία.
Εξαγγέλθηκαν και χθες από τον πρωθυπουργό στη Θεσσαλονίκη σε ειδική εκδήλωση στο χώρο της Περιφέρειας.
Όλες οι εξαγγελίες μέχρι τώρα έμειναν χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, Όπως πάντα, είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα, τα κόμματα και οι εκπρόσωποι της Περιφέρειας και των κυβερνήσεων, έριχναν ο ένας την ευθύνη στον άλλο. Χαμένοι και απογοητευμένοι πάντα οι πολίτες.
Τι ακριβώς συμβαίνει όμως, γιατί μέχρι τώρα δεν έγιναν τα έργα αυτά, μάλιστα ούτε καν ξεκίνησαν. Να δούμε, όμως, ποιο μπορεί να είναι το πραγματικό αντίκρισμα της χθεσινής εξαγγελίας.
Για να βρούμε την αλήθεια των χθεσινών λόγων θα πρέπει να ξεκινήσουμε από κάποιο σημείο που θα συμφωνούμε όλοι.
Το πιο πρόσφατο και φαντάζομαι πιο αξιόπιστο για τον Πρωθυπουργό και τους άλλους αξιωματούχους που ήταν μαζί του χθες, είναι τα ίδια τα λόγια του Πρωθυπουργού στην ομιλία του στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2019.
Παραθέτω τις ακριβείς φράσεις του Πρωθυπουργού, όπως είναι ακόμη αναρτημένες στο διαδίκτυο:
«Στο μέτωπο των οδικών υποδομών βασικό στοίχημα εδώ είναι ολοκλήρωση των κάθετων συνδέσεων της Εγνατίας Οδού. Ο άξονας Δράμας-Αμφίπολης-Εγνατίας έχει ήδη μελετηθεί και δημοπρατείται εντός 18 μηνών. Ενώ για τον δρόμο Θεσσαλονίκης - Έδεσσας, έργο δυστυχώς τελείως ανώριμο, οι μελέτες ξεκινούν άμεσα απ’ το Υπουργείο Υποδομών».
Τι καταλαβαίνουμε από το απόσπασμα αυτό;
1. Ότι ο άξονας Δράμας-Αμφίπολης-Εγνατίας, είχε ολοκληρωμένες μελέτες και το αργότερο σε 18 μήνες θα είχε δημοπρατηθεί. Συνεπώς οι μελέτες είχαν γίνει από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, γιατί δεν φαντάζομαι να πιστεύει κανείς ότι έγιναν στους τρεις μήνες από τις εκλογές του Ιουλίου.
Ο πρωθυπουργός γιατί είπε σε 18 μήνες, αλλά δεν είπε από πού θα βρει τους πόρους;
Απλούστατα, σε 18 μήνες θα ξεκινούσε το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, και μπορεί να είχε στο μυαλό του να το εντάξει σε αυτό.
Όμως οι 18 μήνες πέρασαν και δεν το ενέταξε στο ΕΣΠΑ, και χθες ανακοίνωσε ότι θα γίνει με ΣΔΙΤ, δηλαδή με ιδιωτική χρηματοδότηση, για την οποία θα μιλήσω πιο κάτω, και ότι η πρόσκληση ενδιαφέροντος προς τους ιδιώτες, όχι η δημοπράτηση του έργου, θα γίνει το Φθινόπωρο του τρέχοντος έτους.
2. Για τον οδικό άξονα Σκύδρα- Νάουσα-Εγνατία, δεν έκαναν καν αναφορά.
Θυμίζω ότι η μελέτη του έργου έχει δημοπρατηθεί το 2011, για το τμήμα Σκύδρα- Νάουσα, είναι έτοιμη από χρόνια και είναι σε εξέλιξη η μελέτη για την παράκαμψη της Βέροιας.
Θυμίζω επίσης, πόσες φορές, μέχρι και πριν μερικές ημέρες, ο Περιφερειάρχης δήλωνε ότι έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση και για το έργο αυτό, και είναι έτοιμο για να δημοπρατηθεί.
3. Για τον οδικό άξονα Θεσσαλονίκη-Έδεσσα, κάποιοι αντικειμενικά παγίδεψαν τον Πρωθυπουργό στην ΔΕΘ το 2019, και είπε ότι, δυστυχώς, είναι τελείως ανώριμο και ότι οι μελέτες ξεκινούν άμεσα από το Υπουργείο υποδομών;
Αλήθεια, τι ένιωσαν όλοι αυτοί που έλεγαν ότι οι μελέτες του έργου αυτού είναι έτοιμες από το 2009, αλλά φταίει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που δεν το δημοπράτησε, το 2010;
Υπάρχει όμως και η χθεσινή δήλωση του Περιφερειάρχη, την βάζω ακριβώς, όπως την είπε, η οποία ξέρω ότι θα στεναχωρήσει, και αυτή, τους φίλους βουλευτές της ΝΔ της Πέλλας: «Το 2013, όταν ανέλαβα την Περιφέρεια, το έργο απείχε πολύ από το να χαρακτηριστεί ώριμο, και ως εκ τούτου δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα, να ενταχθεί σε οποιαδήποτε χρηματοδοτικό μέσο. Ξεκινήσαμε τότε μια πολύ μεθοδική και προσεκτική προσπάθεια. Από την μια πλευρά δουλέψαμε γρήγορα και ολοκληρώσαμε τις μελέτες για τις δύο παρακάμψεις, Χαλκηδόνας και Γιαννιτσών. Ταυτόχρονα διεκδικήσαμε και εξασφαλίσαμε πόρους, με τους οποίους ολοκληρώσαμε τις απαλλοτριώσεις, που ήταν βασικό προαπαιτούμενο για το έργο. Με άλλα λόγια, αφαιρέσαμε κάθε εμπόδιο και σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο έχει αναλάβει να ολοκληρώσει την μελέτη για το τελευταίο τμήμα Μαυροβούνιο Έδεσσα, καταστίσαμε το έργο έτοιμο για να μπορεί να υλοποιηθεί ενιαία, από την Έδεσσα μέχρι την Θεσσαλονίκη».
Φυσικά ο Περιφερειάρχης λέει την μισή αλήθεια και εδώ και παίζει με τις λέξεις για να οικειοποιηθεί δουλειά άλλων, που δεν ήταν εκεί χθες, και ταυτόχρονα να καλύψει τις δικές του ευθύνες για την μη δημοπράτηση μέχρι τώρα του έργου.
Ειδικότερα: 1. Λέει αλήθεια ότι το 2013, δεν ήταν έτοιμη η μελέτη, κρύβει όμως ότι αυτή είχε δημοπρατηθεί το 2010 από το Υπουργείο Υποδομών και ήταν έτοιμη το 2014. Δηλαδή δεν είχε καμία συμμετοχή στην μελέτη η Περιφέρεια και φυσικά ο ίδιος.
Δεν λέει όμως, γιατί τόσο η Περιφέρεια, όσο και οι κυβερνήσεις, δεν το ενέταξαν στο ΕΣΠΑ 2014-2020.
2. Στις απαλλοτριώσεις η προηγούμενη κυβέρνηση έδωσε 10 εκ. ευρώ το 2018 στην Περιφέρεια, όμως αυτά γύρισαν πίσω, γιατί η Περιφέρεια δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει τις αναγκαίες διαδικασίες για την απαλλοτρίωση. Ελπίζω να τις κάνει σύντομα και η σημερινή κυβέρνηση να του εξασφαλίσει πάλι τα 10 εκ. Ευρώ.
3. Στο τμήμα Μαυροβούνι- Έδεσσα, επίσης δεν λένε την αλήθεια, η μελέτη δεν υπάρχει, υπάρχει μια δήλωση του Κώστα Καραμανλή, πριν δύο περίπου μήνες, ότι μέχρι το Καλοκαίρι θα προκηρύξει τον διαγωνισμό για να αναθέσει την εκπόνηση της μελέτης. Δηλαδή στην καλύτερη περίπτωση η μελέτη θα είναι έτοιμη μετά τρία τουλάχιστον χρόνια.
Φαντάζομαι, ότι ο Πρωθυπουργός δεν ενημερώθηκε γιαυτές τις εκνευριστικές λεπτομέρειες και πάλι, όπως στην ΔΕΘ το 2019, και υποσχέθηκε και πάλι πράγματα, χωρίς τις προϋποθέσεις να πραγματοποιηθούν, στα χρονικά όρια που δεσμεύτηκε.
Τώρα, γιατί μήνες τώρα, υπόσχονταν ότι θα το εντάσσανε στο Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ ξέρανε ότι αυτό ήταν αδύνατο, αφού δεν είναι επιλέξιμα τέτοια έργα, από το Ταμείο Ανάκαμψης;
Γιατί δεν εντάσσουν στο δημοσιονομικό ΕΣΠΑ 2021-2027, ύψους περίπου 20 δις ευρώ, τα δύο αυτά έργα, που είναι ώριμα και επιλέξιμα;
Γιατί θέλουν να τα κατασκευάσουν με ιδιωτική χρηματοδότηση, είναι πιο καλή, πιο έξυπνη και πιο φθηνή μέθοδος, από τα ευρωπαϊκά χρήματα του ΕΣΠΑ, που είναι δωρεάν για την χώρα μας;
Όχι φυσικά, ισχύουν τα ακριβώς αντίθετα.
Η επιλογή του ΣΔΙΤ δείχνει ότι δεν είναι στα έργα πρώτης επιλογής της κυβέρνησης, τα τρία αυτά έργα στην Κεντρική Μακεδονία.
Όμως ας δεχθούμε, ως υπόθεση εργασίας, ότι η κυβέρνηση θα υλοποιήσει την χθεσινή δέσμευσή της.
Σύμφωνα με την χθεσινή ομιλία του κ. Καραμανλή, το Φθινόπωρο θα είναι έτοιμο το υπουργείο να προχωρήσει στην πρόσκληση προς τις ιδιωτικές εταιρείες να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τα έργα αυτά, αναφέρομαι πάντα για τις δύο παρακάμψεις μόνο, και τον Οδικό άξονα Αμφίπολη-Δράμα, γιατί το τμήμα Μαυροβούνιο- Έδεσσα μέχρι το Φθινόπωρο, ούτε ανάδοχο για την μελέτη θα έχει.
Όπως ισχύει στις ανάλογες προσκλήσεις ο χρόνος εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τις εταιρείες είναι ένα με ενάμιση έτος, και αν όλα πάνε καλά χωρίς ενστάσεις που πάντα υπάρχουν, ειδικά για ΣΔΙΤ, τότε η οριστική επιλογή των εταιριών που θα επιλεγούν για να δώσουν προσφορά, θα γίνει το νωρίτερο σε δύο χρόνια από το Φθινόπωρο, δηλαδή εκεί κοντά στο τέλος του 2023, αρχές 2024.
Η επόμενη φάση του διαγωνισμού με τις οικονομικές προσφορές θα διαρκέσει άλλο ένα με ενάμιση χρόνο, και αν όλα πάνε καλά, και δεν υπάρχουν ενστάσεις, οι προσωρινοί ανάδοχοι θα υπάρχουν στο τέλος του 2025, αρχές 2026.
Για να περάσουν οι συμβάσεις από το Ελεγκτικό Συνέδριο και μετά από την βουλή, θα χρειαστεί το λιγότερο έξι μήνες.
Δηλαδή προς το τέλος του 2026 οι ανάδοχοι θα είναι έτοιμοι να ζητήσουν τα δάνεια από τις τράπεζες για να χρηματοδοτήσουν τα έργα, και είναι άγνωστο πότε θα πάρουν τις εγκρίσεις και πότε θα ξεκινήσουν τα έργα.
Η κατασκευή των έργων, ειδικά οι παρακάμψεις, θα απαιτήσουν τουλάχιστον πέντε χρόνια, αν όλα πάνε καλά, από αρχαία, και άλλους λόγους που καθυστερούν συνήθως τα έργα.
Δηλαδή, στην καλύτερη περίπτωση, θα ολοκληρωθούν στις αρχές τις επόμενης δεκαετίας.
Μπορεί μέχρι τότε, να τελειώσει και το τμήμα Μαυροβούνιο-Έδεσσα, αν οι κυβερνήσεις θα είναι συνεπείς.
Όπως φαίνεται εύκολα, τα έργα θα χρειαστούν πολύ χρόνο, λόγω της επιλογής χρηματοδότησης, θα κοστίσουν πολύ πιο ακριβά στον φορολογούμενο Έλληνα πολίτη, γιατί θα ενσωματώσουν το κόστος δανεισμού του εργολάβου και το κόστος συντήρησης και λειτουργίας για τα 27 χρόνια της παραχώρησης.
Οι εργολάβοι δεν θα έχουν κανένα ρίσκο, αφού η πληρωμή των έργων θα είναι εγγυημένη από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τέλος το κόστος των έργων θα φθάσει σε παρούσα αξία, περίπου στο 1.500.000.000 ευρώ και θα φορτωθεί στο δημόσιο χρέος.
Μάλιστα επειδή η κυβέρνηση σχεδιάζει να υλοποιήσει πολλά έργα με ΣΔΙΤ, αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος, που θα φθάσει το δημόσιο χρέος, τα επόμενα χρόνια, και ποιος θα το πληρώσει.
Η επιλογή αυτή χρειάζεται και την έγκριση των δανειστών, αφού επηρεάζει το δημόσιο χρέος, και είναι ένα ακόμη ερωτηματικό, εάν θα την έχει.
Να προσθέσω στο τέλος ότι, στον διαγωνισμό για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού σε ιδιώτες, που σύντομα ολοκληρώνεται από το ΤΑΙΠΕΔ, εκτός των άλλων εγκληματικών προβλέψεων, έργα όπως αυτά τα δύο, θεωρούνται ανταγωνιστικά της Εγνατίας Οδού, που θα γίνει κλειστός και πανάκριβος Αυτοκινητόδρομος με τα 64 διόδια, γιαυτό θα μπορούν να κατασκευαστούν μόνο με έγκριση του Παραχωρησιούχου της Εγνατίας Οδού και καταβολής αποζημίωσης από το Ελληνικό δημόσιο, για διαφυγόντα κέρδη.
Η άλλη επιλογή θα είναι η ενσωμάτωσή τους στην Παραχώρηση, όπως γίνεται με το τμήμα ΠΑΘΕ-Πολύκαστρο, και η επιβολή ακριβών διοδίων.
Θα πεις μαθημένοι είμαστε σε υποσχέσεις, όμως εδώ έχουν ξεπεραστεί τα όρια.
Καταλαβαίνουμε σε πόσες ακόμη εκλογές για την Περιφέρεια και την Βουλή θα εξαγγέλλονται τα έργα αυτά.
*Ο Γιάννης Μαγκριώτης είναι πρώην υφυπουργός ΠΑΣΟΚ