Ο θάνατος του 16χρονου πρωταθλητή Ευρώπης στην πυγμαχία, Βασίλη Τόπαλου, εκτός από ανείπωτη θλίψη και ερωτήματα για το πώς και γιατί, έχει ανοίξει μία συζήτηση για τις συνθήκες υπό τις οποίες πραγματοποιούνται οι προπονήσεις των ιδιαίτερα απαιτητικών μαχητικών αθλημάτων, καθώς και για το αν λειτουργούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί.
Πρώτη ερώτηση, λοιπόν, που καλείται κανείς να απαντήσει είναι ποιο είναι το πλαίσιο λειτουργίας και στη συνέχεια ποια είναι τα αρμόδια όργανα που είναι επιφορτισμένα με τους ελέγχους.
Όπως αναφέρει στη Voria.gr ο πτυχιoύχος προπονητής της ΓΓΑ στο αθλημα του kick boxing και γενικός διευθυντής και υπεύθυνος προπονητών του Αθλητικού Σωματείου «Μπούντο Θεσσαλονίκης», με ειδική αθλητική αναγνώριση από τη ΓΓΑ στα μαχητικά αθλήματα -μεταξύ άλλων- του ολυμπιακού τάε κβο ντο, kick boxing και ταϊλανδέζικης πυγμαχίας, Νάσος Γλυκής, το 2021-22 δημιουργήθηκε μία πλατφόρμα από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού όπου διακρίνονται μόνο τα σωματεία με ειδική αθλητική αναγνώριση. Στην ιεραρχία, τους συλλόγους ακολουθούν προπονητές αναγνωρισμένοι του εκάστοτε αθλήματος είτε από ΤΕΕΦΑ με ειδικότητα όμως του αθλήματος είτε από σχολή προπονητών της ΓΓΑ, γ, β, α, κατηγορίας. Έπονται οι αθλητές σωματείων με έγκυρα αθλητικά δελτία και κάρτες υγείας αθλητή, ενώ μεγάλη σημασία έχει τήρηση βιβλίων σωματείου και φορολογικών στοιχείων.
Άλλωστε, το πλαίσιο λειτουργίας και στα μαχητικά αθλητικά σωματεία προβλέπει την ακόλουθη ιεραρχία: Υπουργείο Αθλητισμού και Πολιτισμού, Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, επίσημα αναγνωρισμένες ομοσπονδίες του εκάστοτε αθλήματος -για κάθε άθλημα υπάρχει μόνο μία αναγνωρισμενη και αρμόδια ομοσπονδία- και σωματεία μέλη της εκάστοτε αναγνωρισμένης ομοσπονδίας.
Οι προϋποθέσεις για τα σωματεία:
α) Άδεια λειτουργίας χώρου/καταλληλότητα των εγκαταστάσεων
β) πρέπει να υπόκεινται ως ενεργά μελή υπό τη σκέπη της αρμοδίας μοναδικής και αναγνωρισμένης ομοσπονδίας.
γ) να έχουν πτυχιούχους και αναγνωρισμένους αρμοδίους προπονητές
δ) να έχουν ενεργό αθλητική δράση με ελάχιστο αριθμό ενεργών αθλητών που λαμβάνουν μέρος σε επίσημες διοργανώσεις της οικίας αναγνωρισμένης ομοσπονδίας.
Εκπαίδευση προπονητών
Όμως, ποιες είναι οι προδιαγραφές που πρέπει να τηρούν τα σωματεία για να γίνουν δεκτά από την Ομοσπονδία και τι εκπαίδευση οφείλουν να έχουν οι προπονητές;
Ένας προπονητής, όπως εξηγεί ο κ. Γλυκής, πρέπει να κατέχει εκτός από τις τεχνικές γνώσεις του αθλήματος και επιστημονική κατάρτιση σε διάφορους τομείς, όπως προπονητική, ανατομία, εργοφυσιολογία, ψυχολογία, παιδαγωγική, πρώτες βοήθειες κτλ. Συνεπώς, εκτός από το τεχνικό κομμάτι επιβάλλεται και θέμα περαιτέρω επιμόρφωσης είτε από ΤΕΦΑΑ είτε από τις σχολές προπονητών της ΓΓΑ.
Απουσία ελέγχων
Σε τέτοιες περιπτώσεις ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει αφορά το εάν γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές. Όπως λέει ο ίδιος, παρότι το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των συλλόγων έχει γίνει πιο αυστηρό τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, δεν πραγματοποιούνται οι ανάλογοι έλεγχοι από τους αρμόδιους φορείς, με συνέπεια να υπάρχουν ακόμη σωματεία που λειτουργούν παράνομα χωρίς να πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις. «Έλεγχοι μπορούν να γίνουν από διάφορους φορείς, όπως κλιμάκια αστυνομίας, δήμου, περιφέρειας, τουλάχιστον για τα βασικά όπως η άδεια λειτουργίας και καταλληλότητας χώρου και ειδική αθλητική αναγνώριση του σωματείου από την επίσημη αρμόδια ομοσπονδία του αθλήματος. Έτσι, ελέγχεται και η παρουσία πιστοποιημένου προπονητή και η σωστή αθλητική και αγωνιστική δραστηριότητα του σωματείου», εξηγεί ο ίδιος.
Οι ανήλικοι στις προπονήσεις
Οι ανήλικοι αθλητές, όπως και στην περίπτωση του Βασίλη, χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς η πιστοποίηση που οφείλει να λάβει ένας σύλλογος ή ένα γυμναστήριο που θα προπονεί ανήλικους απαιτεί περισσότερα σκαλοπάτια. Συγκεκριμένα, το νομοθετικό πλαίσιο είναι ακόμη πιο αυστηρό, καθώς ο υπεύθυνος προπονητής πρέπει να είναι πιστοποιημένος προπονητής είτε από τα ΤΕΕΦΑ με ειδικότητα του συγκεκριμένου αθλήματος είτε από σχόλες προπονητών της ΓΓΑ.
Επίσης οι αθλητές πρέπει να έχουν ενεργά δελτία αθλητή, καθώς και τις ανάλογες ετήσιες ιατρικές εξετάσεις, με σφραγισμένη από ειδικό γιατρό (καρδιολόγο) την κάρτα υγείας της οικίας πιστοποιημένης και αρμόδιας ομοσπονδίας. «Για παράδειγμα, ένα απόφοιτος γυμναστής από ΤΕΕΦΑ με ειδικότητα μπάσκετ δεν προβλέπεται να μπορεί να διδάξει πυγμαχία ή κάποιο άλλο άθλημα της ΓΓΑ, εκτός της ειδικότητάς του, ειδικά σε ανηλίκους αθλητές», εξηγεί ο ίδιος.
«Δυστυχώς, όμως, σε αρκετά μαχητικά αθλήματα πολλοί "προπονητές" δεν είναι ούτε καταρτισμένοι ούτε πιστοποιημένοι. Κάλο θα είναι, και ειδικά όταν πρόκειται για ανηλίκους, οι υποψήφιοι αθλητές ή/και οι γονείς τους να κάνουν καλή έρευνα των προδιαγραφών του σωματείου και των προπονητών. Για παράδειγμα, πολύ εύκολα μπορούν να επικοινωνούν με την αρμόδια ομοσπονδία ή την ιστοσελίδα της για να ελέγχουν αν το εκάστοτε σωματείο είναι μέλος αναγνωρισμένο, ενεργό και με ειδική αθλητική αναγνώριση (που σημαίνει ότι λειτουργεί και με πιστοποιημένο προπονητή)», υπογραμμίζει ο κ. Γλυκής.
Το «γκρι καθεστώς νομιμότητας» στην Ελλάδα
Όπως τονίζει, στην Ελλάδα ακόμη υπάρχουν αρκετοί χώροι που λειτουργούν χωρίς άδεια λειτουργίας ή χωρίς να πληρούν όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές. «Ο ελεγκτικός μηχανισμός σχεδόν σε όλα τα επιμέρους επίπεδα είναι σχεδόν ανύπαρκτος», τονίζει και προσθέτει. «Θα πρέπει να μπει ένα τέλος σε όλα τα παράνομα σωματεία που λειτουργούν χωρίς να πληρούν όλες αυτές τις προϋποθέσεις και ένα τέλος σε όλους αυτούς που παριστάνουν τους προπονητές χωρίς τις κατάλληλες γνώσεις και φυσικά πιστοποιήσεις. Όταν κάποιος ψάχνει ένα σωματείο να προπονηθεί σε ένα μαχητικό άθλημα θα πρέπει να κάνει σοβαρή έρευνα, ιδίως αν είναι να στείλει το παιδί του».
Συμπληρωματικά, καταγγέλει πως στον χώρο των μαχητικών αθλημάτων, εκτός της επίσημης ομοσπονδίας, υπάρχει και μία πλειάδα άλλων που λειτουργούν άτυπα και παράνομα. «Αυτές επικυρώνουν την ύπαρξη τους μόνο με τον αριθμό πρωτοκόλλου που έχουν λάβει από το Πρωτοδικείο, πράγμα που σημαίνει πως μόνο κατέθεσαν φάκελο για επικύρωση, και είναι υπό ένταξη και νομιμοποίηση. Μέσα σε αυτό το γκρι καθεστώς νομιμότητας διεξάγουν παράνομα αγώνες, πιστοποιούν παράνομα προπονητές, διαιτητές, μέχρι που κάνουν και σχολεία προπονητών παρόμοια με αυτά της ΓΓΑ. Εντός δύο ημερών χρίζουν προπονητές, διαιτητές, πιστοποιούν σωματεία και διεξάγουν αγώνες βαφτίζοντας τους "αγώνες επίδειξης" για να αποφύγουν νομικές συνέπειες», υπογραμμίζει.
Το σπάρινγκ
Πολύ συζήτηση έγινε επίσης και για το σπάρινγκ που, όπως είπε αναφερθεί αρχικά αλλά στη συνέχεια διαψεύστηκε, είχε προηγηθεί του λιποθυμικού επεισοδίου του 16χρονου.
Το σπάρινγκ είναι προσομοίωση αγώνα, μία αγωνιστική επαφή με χτυπήματα, με χαμηλή ένταση και φιλική διάθεση και προαίρεση των αντιμέτωπων αθλητών. Εντός των σχολών είναι κομμάτι της προπονητικής διαδικασίας και της εξοικείωσης των αθλητών με την αγωνιστική επαφή.
«Πρέπει όμως να τηρούνται τα ιατρικά πρωτόκολλα και φυσικά η διαδικασία να παρακολουθείται και να εποπτεύεται από τον αρμόδιο προπονητή που ελέγχει και καθορίζει το χαμηλό επίπεδο έντασης αλλά και πρέπει να έχει τη δυνατότητα να παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε έναν ενδεχόμενο τραυματισμό. Όταν πρόκειται για πιο υψηλής έντασης σπάρινγκ μεταξύ δυνατών αθλητών από διαφορετικές σχολές, με πρόσθετους παράγοντες, όπως ηλικία, κιλά, εμπειρία, πρέπει εκτός από τους αρμόδιους προπονητές, να είναι παρόντες διαιτητής και γιατρός», σημειώνει ο κ. Γλυκής.
Ο θάνατος του Βασίλη Τόπαλου
Σε ό,τι αφορά το εξαιρετικά δυσάρεστο γεγονός του θανάτου του 16χρονου Βασίλη Τόπαλου, ο κ. Γλυκής εκφράζει την ακόλουθη θέση: «Η νομοθεσία του ερασιτεχνικού αθλητισμού λέει πολύ σωστά ότι οι αθλητές πρέπει κάθε χρόνο να υποβάλλονται σε καρδιολογικές εξετάσεις και να θεωρείται η κάρτα υγείας αθλητή της οικίας ομοσπονδίας. Σε αθλήματα όμως πλήρους επαφής, και ειδικά στο υψηλό επίπεδο, θεωρώ ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Ένας αθλητής και πόσο μάλλον πρωταθλητής Ευρώπης έχει κάνει μια μακρά διαδρομή με πολλούς αγώνες μέσα στο έτος και έχει δεχτεί αρκετά χτυπήματα . Μπορεί να υπάρχουν τραυματισμοί που δεν έχουν αναγνωριστεί, δεν έχουν έκδηλα συμπτώματα ή αυτά είναι τέτοια που δεν αρχικά δεν δίνεται η δέουσα σημαία (πχ ένας πονοκέφαλος που μπορεί όμως να υποκρύπτει κάτι πιο σοβαρό). Όταν υπάρχουν χτυπήματα που δεν είναι έκδηλα, που δεν έχουν προκληθεί από ένα πολύ δυνατό χτύπημα όπως ένα νοκ άουτ (όπου το ιατρικό πρωτόκολλο προβλέπει αποχή από χτυπήματα για 6 μήνες και αξονική εγκεφάλου), και δεν έχει καταλάβει κάτι ο αθλητής, ο προπονητής ή οι συνοδοί, είναι δύσκολο να διαγνωστούν, ή ακόμη και αν διαγνωστούν, μπορεί να είναι αργά. Θα έπρεπε λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, στα υψηλά ερασιτεχνικά επίπεδα να επικρατεί το καθεστώς της επαγγελματικής πυγμαχίας, όπου προβλέπονται ετήσιες εξετάσεις εγκεφάλου είτε με αξονική είτε με μαγνητική τομογραφία, τις οποίες θα πρέπει και η πολιτεία να τις παρέχει δωρεάν στους αθλητές μαχητικών αθλημάτων, ή έστω με την ελάχιστη συμμετοχή. Έτσι, ένας έμπειρος, πιστοποιημένος και καταρτισμένος προπονητής, μαζί με αυτές τις ετήσιες εξετάσεις και τη σωστή και συνεχή παρακολούθηση, μπορούν να διασφαλίσουν την υγεία του αθλητή».
*Ο κ. Γλυκής είναι πτυχιούχος προπονητής ΓΓΑ στο άθλημα του kick boxing, 4o Dan από ΠΟΚ, 4ο Dan στο ολυμπιακό τάε κβο ντο από ΕΛΟΤ, 10 khan στην Ταϊλανδέζικη πυγμαχία από ΠΟΜ, γενικός διευθυντής και υπεύθυνος προπονητών του Αθλητικού Σωματείου Μπούντο Θεσσαλονίκης με ειδική αθλητική αναγνώριση από την ΓΓΑ στα μαχητικά αθλήματα του ολυμπιακού τάε κβο ντο, Κικ μπόξινγκ και Ταϊλανδέζικη πυγμαχίας, πρόεδρος τοπικής επιτροπής Βορείου Ελλάδος στο άθλημα της Ταϊλανδέζικη πυγμαχίας, διεθνής προπονητής του μεγαλύτερου οργανισμού αθλημάτων επαφής Κ1 China, από το 2015 έως σήμερα.