του Νίκου Σιαφάκα*
Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε στην κορυφή του τρίτου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού, με 141 εκατομμύρια κρούσματα και 3,01 εκατ. θανάτους στον πλανήτη. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 315.000 κρούσματα και 9.462 θάνατοι.
Εγινε επίσης σαφές ότι ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας είναι ο μαζικός εμβολιασμός – όπου ο εμβολιασμός έχει προχωρήσει σημαντικά, παρατηρήθηκε δραματική μείωση των κρουσμάτων (Ισραήλ, Αγγλία).
Είναι όμως ασφαλή τα εμβόλια, έχουν παρενέργειες;
Πριν απαντήσουμε, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο και με την καθοδήγηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπάρχει συνεχής επαγρύπνηση, όπου επιστήμονες παρακολουθούν, καταγράφουν και αναλύουν όλες τις πιθανές παρενέργειες των εμβολίων.
Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί 905 εκατ. δόσεις εμβολίων, κυρίως των Pfizer, Moderna, AstraZeneca, και έχουν καταγραφεί οι παρακάτω παρενέργειες.
Συχνές – ελαφρές
Πόνος στο σημείο της ένεσης, κούραση, πονοκέφαλος, μυαλγίες, πυρετός, αρθραλγίες. Τα συμπτώματα αυτά είναι πιο συχνά μετά τη δεύτερη δόση, διαρκούν λίγα 24ωρα και παρουσιάζονται στο 65%-75% των εμβολιασμένων. Μπορούν να αντιμετωπισθούν με κοινά παυσίπονα, όπως η παρακεταμόλη (Depon, Panadol).
Σπάνιες – σοβαρές
Στην κατηγορία αυτή έχουμε κυρίως δύο, την αναφυλακτική αντίδραση και το θρομβοεμβολικό επεισόδιο.
Α) Αναφυλακτική αντίδραση. Παρουσιάζεται σε ανθρώπους με ιστορικό σοβαρής αλλεργίας αμέσως μετά τον εμβολιασμό και γι’ αυτό όλοι θα πρέπει να παραμένουμε στο εμβολιαστικό κέντρο 15-30 λεπτά της ώρας, όπου αν χρειασθεί θα αντιμετωπιστεί με ασφάλεια. Η συχνότητα είναι πολύ μικρή, περίπου 1,3-2 περιστατικά σε ένα εκατομμύριο εμβολιασμούς.
Β) Θρομβοεμβολικό επεισόδιο. Η πιθανή αυτή παρενέργεια έχει συνδεθεί με το εμβόλιο της AstraZeneca και έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία, σύγχυση και αρκετή καθυστέρηση των εμβολιασμών.
Στην Αγγλία, όπου χρησιμοποιείται κυρίως αυτό το εμβόλιο και η παρακολούθηση – επαγρύπνηση παρενεργειών είναι υποδειγματική, αναφέρθηκαν μετά 30 εκατ. εμβολιασμούς, στις επόμενες εβδομάδες, 79 περιστατικά θρόμβωσης, τα 51 σε γυναίκες ηλικίας μικρότερης των 55 ετών και 28 σε άνδρες. Μεταξύ αυτών υπήρξαν και 19 θάνατοι (8-4-2021).
Οι αριθμοί αυτοί είναι πάρα πολύ μικροί, δηλαδή 2-3 περιστατικά στο ένα εκατ. εμβολιασμών, και κάνουν εξαιρετικά δύσκολο το έργο της επιστήμης να καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα στην παρούσα φάση. Ομως, για λόγους πρόληψης και ασφάλειας, οι διεθνείς οργανισμοί ανακοίνωσαν ότι υπάρχει μια υποψία πιθανής συσχέτισης των θρομβώσεων με το εμβόλιο, χωρίς να μπορεί να τεκμηριωθεί ο σαφής μηχανισμός. Ολοι οι διεθνείς εποπτικοί ιατρικοί οργανισμοί τονίζουν ότι τα οφέλη από το εμβόλιο της AstraZeneca είναι πολλαπλάσια σε σχέση με τον κίνδυνο των παρενεργειών και συνιστούν τη συνέχιση του εμβολιασμού.
Ας συζητήσουμε δύο παραδείγματα για να κατανοήσουμε τη σχέση οφέλους/κινδύνου αυτού του εμβολίου.
Υπάρχουν φάρμακα ευρείας κατανάλωσης που έχουν ως παρενέργεια τη θρόμβωση, όπως τα αντισυλληπτικά. Είναι γνωστό ότι 4 γυναίκες στις 100.000 που παίρνουν αντισυλληπτικά μπορούν να πάθουν θρομβοεμβολική νόσο, δηλαδή 40 στο ένα εκατομμύριο. Αν συγκριθεί αυτό το νούμερο με τα 2-3 στο εκατ. του εμβολίου, θα φανεί το μέγεθος του κινδύνου. Θα έπρεπε, λοιπόν, πρώτα να αποσύρουμε τα αντισυλληπτικά και μετά να σκεφθούμε για το εμβόλιο!
Αν υποθέσουμε ότι μολύνονται από τον ιό ένα εκατ. Ελληνες, τότε θα περιμέναμε και 30.000 θανάτους. Στην αντίθετη περίπτωση, αν εμβολιασθούν ένα εκατ. Ελληνες, η πιθανότητα κάποιου θανάτου από θρόμβωση είναι 0,6/στο εκατ. Αυτή είναι, λοιπόν, η σχέση οφέλους/κινδύνου του εμβολίου. Η διαφορά είναι τεράστια και πιστεύω ότι όλοι οι σώφρονες Ελληνες θα θέλουν να βρεθούν στη μεριά του εμβολίου και όχι στις 30.000 θανάτους της νόσου.
Τέλος, έχει προταθεί, σαν δικλίδα ασφαλείας, η ενημέρωση των εμβολιασμένων για τα συμπτώματα μιας πιθανής θρόμβωσης, όπως π.χ. πρήξιμο (οίδημα) και κοκκινίλα στα κάτω άκρα, απότομος πόνος στο στήθος, δύσπνοια, ζάλη, ούτως ώστε στην περίπτωση εμφάνισής τους να ζητήσουν άμεση ιατρική βοήθεια αντιμετώπισής τους, καθώς και η χρήση του εμβολίου στους άνω των 55 ετών.
Συμπερασματικά, οι αριθμοί, που λένε πάντα την αλήθεια, είναι σαφώς υπέρ του σημαντικού «ωφελέειν» και όχι του «βλάπτειν», όπως μας διδάσκει ο σοφός Ιπποκράτης, και τεκμηριώνουν την ορθότητα της συνέχισης των εμβολιασμών.
* Ο Νίκος Σιαφάκας είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή.