Ιατρείο χρόνιου πόνου και παρηγορική φροντίδα, όροι που έχουν μπει πλέον για τα καλά στη ζωή μας και μέθοδοι στις οποίες καταφεύγουν χιλιάδες συνάνθρωποί μας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν ζητήματα, στα οποία η «συμβατική» ιατρική δεν έδινε επαρκείς απαντήσεις.
Σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, εκατοντάδες πολίτες έχουν πρόσβαση σε λύσεις, που μπορεί να μετρούν πολλά χρόνια εφαρμογής, πλην όμως δεν ήταν επαρκώς προσιτές για διάφορους λόγους.
Ο επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Διαχείρισης Πόνου, ιατρός αναισθησιολόγος, εξειδικευμένος στον ιατρικό βελονισμό και ιατρός πόνου, επιστημονικός συνεργάτης του ΑΠΘ στο Γ. Ν. «Παπαγεωργίου», συνεργάτης του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου, Απόστολος Μητράγκας, εξηγεί στη Voria.gr τι προσφέρουν αυτές οι θεραπείες.
Η παρηγορική φροντίδα για παράδειγμα απευθύνεται σε ασθενείς τελικού σταδίου, αλλά και σε όσους πάσχουν από σοβαρά και προοδευτικά επιδεινούμενα νοσήματα ή καταστάσεις, καθώς και από καταστροφικές βλάβες, κάποιες από τις οποίες είναι δυνατόν να αποβούν απειλητικές για τη ζωή, όπως εξηγεί ο κ. Μητράγκας.
Τέτοιες είναι οι νεοπλασματικές νόσοι, σοβαρές διαταραχές των πνευμόνων, βαριά καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, HIV-AIDS, νευρολογικά και νευρομυικά νοσήματα (παραπληγία, τετραπληγία, σκλήρυνση κατά πλάκας, μυασθένεια), ρευματικές και αυτοάνοσες παθήσεις κ.ά.
«Η παρηγορική φροντίδα εστιάζει στην ανθρώπινη υπόσταση ως σύνολο και επιδιώκει να ανακουφίσει τον ασθενή από βασανιστικά συμπτώματα της ασθένειάς του, τις ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας του και τα συνοδά ψυχικά, κοινωνικά και πνευματικά προβλήματα που μπορεί αυτή να προκαλέσει. Απώτερος στόχος της είναι η βελτίωση –όσο αυτό είναι δυνατόν- της ποιότητας ζωής», εξηγεί ο κ. Μητράγκας.
Είναι σαφές ότι η παρηγορική φροντίδα δεν θεραπεύει την πάθηση, όμως όπως τονίζει ο κ. Μητράγκας, «πρόκειται για μια επιθετική, δραστική και ιδεατή ομαδική προσέγγιση στην προσπάθεια να προσφερθεί το καλύτερο δυνατόν στον ασθενή για το διάστημα που απομένει. Η ανακουφιστική φροντίδα συμπληρώνει και ακολουθεί την όποια θεραπεία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατόν να ενισχύσει τα αποτελέσματά της. Όμως, αν ο ασθενής φτάσει στο σημείο όπου η θεραπευτική αγωγή δεν μπορεί πια να προσφέρει οτιδήποτε άλλο, τότε η ομάδα παρηγορικής αγωγής αναλαμβάνει το σύνολο της φροντίδας του».
Επειδή μάλιστα η παρηγορική αγωγή δεν αποτελεί εναλλακτική της συμβατικής θεραπείας, αλλά συνυπάρχει με αυτή, ο ρόλος της σωστό είναι να αρχίζει από τα πρώιμα στάδια οποιασδήποτε πάθησης.
Ο κ. Μητράγκας αναφερόμενος στα σημαντικότερα συμπτώματα που αντιμετωπίζει η παρηγορική φροντίδα επισημαίνει τα εξής: χρόνιος πόνος (το συχνότερο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμο σύμπτωμα), ευερεθιστότητα, άγχος, κατάθλιψη, αϋπνίες, φόβος, ανορεξία, αφυδάτωση, δυσφαγία, δυσκοιλιότητα, διάρροιες, έντονος βήχας, δύσπνοια, ναυτία και έμετοι (συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια της χημειοθεραπείας), κατακλίσεις, κοινωνικά, οικονομικά, νομικά, εργασιακά και πνευματικά ζητήματα.
Ο ιατρός τονίζει μάλιστα ότι σήμερα η παρηγορική αγωγή επιτελείται από επιστημονικές ομάδες απαρτιζόμενες από διάφορες ειδικότητες. Από ιατρό πόνου και παρηγορικής φροντίδας, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές, διατροφολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, εργασιοθεραπευτές, ειδικούς συμπληρωματικών θεραπειών, ψυχιάτρους, ψυχολόγους, ακόμη και ιερείς και εθελοντές. «Όλοι αυτοί συνεργάζονται με τους θεράποντες ιατρούς και την οικογένεια, συντονίζοντας τις προσπάθειες για παροχή φροντίδας, ώστε να βελτιστοποιηθεί η άνεση του ασθενούς και να επιτευχθεί τελικά καλύτερη ποιότητα ζωής γι' αυτόν», υπογραμμίζει ο κ. Μητράγκας.
Η παρηγορική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει διαχείριση του χρόνιου πόνου, διάγνωση και αντιμετώπιση των συνοδών σωματικών συμπτωμάτων και των ανεπιθύμητων ενεργειών της θεραπευτικής αγωγής, διατροφική, φυσιοθεραπευτική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη. Επίσης μπορεί να περιλαμβάνει συμπληρωματικές τεχνικές, όπως βελονισμός, βιοανάδραση, χειροπρακτική, μουσικοθεραπεία, μεσοθεραπεία κ.ά. Στην αγωγή εντάσσεται και η εκπαίδευση του ασθενούς και των οικείων του στη διαχείριση του πόνου, των λοιπών σωματικών συμπτωμάτων και των συναισθημάτων, η υποστήριξη στις ανησυχίες πνευματικής φύσης, η φροντίδα του ασθενούς στο σπίτι ή σε εξειδικευμένους ξενώνες και η παρηγορική καταστολή στο τελικό στάδιο της νόσου.
«Παρότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διακήρυξε από τη δεκαετία του 1980 ότι οι ασθενείς τελικού σταδίου, όπως και αυτοί με χρόνιο πόνο πρέπει να αντιμετωπίζονται σε εξειδικευμένα ιατρεία πόνου και παρηγορικής φροντίδας και παρά το γεγονός ότι είναι νομοθετημένη η παρηγορική φροντίδα, η οργάνωση κέντρων αντιμετώπισης χρόνιου πόνου και το σχέδιο δράσης για τον καρκίνο, η εξέλιξη είναι απογοητευτική και όποιο οργανωμένο έργο επιτελείται στηρίζεται κυρίως στις πρωτοβουλίες σχετικών συλλόγων. Αυτή τη στιγμή, αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου και παρηγορική αγωγή παρέχεται οργανωμένα –όσο αυτό είναι δυνατόν- από δημόσια και ιδιωτικά Κέντρα Αντιμετώπισης Χρόνιου Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας, τα οποία επιτελούν τιτάνιο έργο, δεδομένης της ελλιπούς στελέχωσης, του μεγάλου όγκου των ασθενών και της έλλειψης βασικών φαρμάκων», σημειώνει ο κ. Μητράγκας.
Χαρακτηριστικά είναι και τα δεδομένα που ο ίδιος παραθέτει:
-Στο 42% των χωρών παγκοσμίως η παροχή παρηγορικής φροντίδας είναι μηδενική.
-Μόνο 20 χώρες έχουν καλά οργανωμένο σύστημα παροχής παρηγορικής φροντίδας.
-Σαράντα εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως έχουν ανάγκη παρηγορικής αγωγής και οι μισοί από αυτούς είναι τελικού σταδίου, ενώ μόλις το 14% καταφέρνει να λάβει την απαραίτητη φροντίδα.
-Το προσωπικό και οικογενειακό οικονομικό κόστος των ασθενών σε χώρες που δεν υπάρχει δομημένη -ή δεν καλύπτεται από την ασφάλειά τους- παρηγορική φροντίδα είναι τεράστιο.
-Μεγάλο μέρος της ιατρικής κοινότητας και ακόμα μεγαλύτερο του κοινωνικού συνόλου δεν γνωρίζει το ρόλο και το σκοπό της παρηγορικής φροντίδας (ίσως ούτε την ύπαρξή της).
-Στην Ελλάδα είναι ελλιπής η προμήθεια συγκεκριμένων βασικών οπιοειδών φαρμάκων, τα οποία είναι απολύτως απαραίτητα στη διαχείριση του χρόνιου πόνου.
-Εξίσου δυσχερής και προβληματική είναι η ασφαλιστική κάλυψη των ασθενών που χρειάζονται παρηγορική φροντίδα.
-Όλες οι σχετικές νομοθετημένες αποφάσεις παραμένουν ανεφάρμοστες.
-Είναι απαραίτητη η ενημέρωση του κοινού σχετικά με το σημαντικό ρόλο της παρηγορικής φροντίδας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ώστε να μπορεί να την αναζητά και να την απαιτεί.
-Δεν μπορούμε να περιμένουμε πολιτικές λύσεις, πρέπει να τις απαιτούμε. Το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στην υγεία και την ποιότητα ζωής πρέπει να είναι αυτονόητο.
Στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν δημόσια και ιδιωτικά κέντρα διαχείρισης - ιατρεία χρόνιου πόνου, στα οποία μάλιστα η προσέλευση είναι σταθερά αυξανόμενη.