Σχήμα λόγου είναι βέβαια, αλλά σίγουρα η καθιέρωση της απλής αναλογικής επέτρεψε σε μεγάλο αριθμό πολιτών να εκδηλώσουν τον ενδιαφέρον τους υπηρετώντας τα κοινά στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Αλλά, σχήμα λόγου είναι και η "υπηρέτηση των κοινών", αφού, όπως έδειξε το παρελθόν, υπάρχουν περιπτώσεις που μόνον για τα κοινά δεν ενδιαφέρονταν κάποιοι υποψήφιοι. Μιλώ για περιπτώσεις όπου λίγο προ των εκλογών διαλύονταν συνδυασμοί, αφού άλλος ενδιαφερόμενος κάλυπτε τα έξοδα που είχε κάνει ο αποχωρών, έξοδα που δεν ανταποκρίνονταν πάντα στην πραγματικότητα, εμφανιζόμενα υπέρ διογκωμένα.
Αυτές είναι λίγες περιπτώσεις, και μακάρι να μη υπάρξουν παρόμοια φαινόμενα. Όμως, δεν είναι κρυφό, πως η εκλογή σε αυτοδιοικητική θέση αποτελεί εφαλτήριο για την μετάβαση στην κεντρική εξουσία. Δεν πρόκειται για αθέμιτη φιλοδοξία αρκεί ο εκλεγείς σύμβουλος ή δήμαρχος, να μη αποστασιοποιηθεί από τα τοπικά προβλήματα, προβάλλοντας εαυτόν ως πολιτικό ευρύτερου βεληνεκούς.
Αυτό θα έρθει μόνο του, αν ο αυτοδιοικητικός αποδείξει στους εκλογείς του, ότι άξιζε της τιμής που του έγινε. Για να συμβεί όμως, προϋποτίθεται ότι οι εκλογείς τον επέλεξαν για τις αποδεδειγμένες ικανότητες, και εντιμότητα να αντεπεξέλθει των δυσκολιών του ρόλου που του ανέθεσαν. Κι εδώ, τα πράγματα δυστυχώς έχουν δείξει ότι πολλές φορές οι επιλογές στρέφονται στους "αναγνωρίσιμους" και όχι πάντα κατάλληλους.
Δεν θα σταματήσω να αναφέρομαι, σε προεκλογικές περιόδους, στα απλά χαρακτηριστικά, τα οποία αναφέρει ο Σωκράτης, με τα οποία πρέπει να κοσμούνται οι υποψήφιοι. Και όταν κοσμούνται με αυτά, δεν θα είναι οι ίδιοι που θέτουν εαυτόν στην κρίση των εκλογέων για να αναλάβουν δημόσια αξιώματα, αλλά η ίδια η πολιτεία θα τους "επιστρατεύσει", υποχρεώνοντάς τους να υπηρετήσουν τον λαό.
Εν ολίγοις, όταν πολίτης αποδείξει ότι είναι καλός οικογενειάρχης, ανατρέφει σωστά τα παιδιά του, είναι έντιμος στην εργασία του, το περιβάλλον του τον περιβάλλει με σεβασμό και αναγνωρίζει την προσωπικότητά του, όταν δηλαδή στον μικρόκοσμο που ζει αποδείξει ότι κοσμείται από αρετές, τότε θέτει τις βάσεις για υψηλότερα αξιώματα.
Δεν ξέρω αν και πότε θα επιλέγουμε με αυτόν τον τρόπο τους εκπροσώπους μας. Ελπίζω, παρόλο που η κατάσταση δεν το επιτρέπει, πως θα έρθει η στιγμή, όπου θα αποφασίζουμε θέτοντας στο περιθώριο τα κομματικά πάθη, μη ρίχνοντας δαγκωτό το ψηφοδέλτιο στην κάλπη.
[Όταν παλαιότερα, αντί για χειρόγραφό ψηφοδέλτιο υπήρχε το "σφαιρίδιο", μια μικρή σφαίρα από μαλακό μολύβι, ο υποψήφιος υποχρέωνε τον πολίτη να το δαγκώσει σε συγκεκριμένο σημείο, πριν το ρίψει στην κάλπη, για να φανεί αν ήταν συνεπής στην υπόσχεσή του. Το χειρόγραφο ψηφοδέλτιο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές του 1834, αλλά καταργήθηκε 30 χρόνια μετά. Η αιτία ήταν η χειραγώγηση των αγράμματων ψηφοφόρων από τους υπεύθυνους των κομμάτων, που τους ξεγελούσαν δίνοντας τους λάθος ψηφοδέλτια].
Δυστυχώς, μιλάμε για αυτοδιοίκηση, ενώ αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές, αφού πλήθος αποφάσεων υπόκεινται στην διακριτική ευχέρεια της κεντρικής εξουσίας να τις νομιμοποιήσει. Πλην αυτού υπάρχει και πρόβλημα στην έλλειψη αυτοδύναμης λειτουργίας των Δήμων. Εννοώ, ότι ελάχιστοι δήμοι είναι σε θέση να παράσχουν όλες τις υπηρεσίες στους πολίτες τους.
Στην Θεσσαλονίκη φερ’ ειπείν, ο δημότης Καλαμαριάς, μπορεί να εργάζεται στον Δήμο Δέλτα, και να απαιτείται να εξυπηρετηθεί από δημόσιες Υπηρεσίες, που βρίσκονται στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Οι πρόγονοί μας, για να απαλείψουν αυτήν την αστοχία, είχαν βρει την λύση.
Ο Κλεισθένης θέσπισε την άμεση δημοκρατία: ισοπολιτεία, ισονομία και ισηγορία. 10 φυλές-διαμερίσματα, χωρίς απαραίτητα να διαθέτουν συνεχόμενο έδαφος. Το 1/3 του χώρου των κατοίκων έπρεπε να είναι άστυ, 1/3 μεσογαία, 1/3 παραλία, για να είναι αυτάρκης ο Δήμος. Η φυλή Ακαμαντίς, φερ’ ειπείν, είχε το 1/3 (ή τριττύα) των κατοίκων του Κεραμεικού (άστυ), την τριττύα του Θορικού (Λαύριο, παραλία), την τριττύα του Σφηττού.
Κάθε τριττύα έστελνε στον Θόλο (κυβερνητικό μέγαρο) από 16-17 πρυτάνεις = 50 (1/3 αστοί, 1/3 γεωργοκτηνοτρόφοι, 1/3 αλιείς-ναύτες) κάθε μήνα διαδοχικώς, και εξέλεγαν με κουκιά τον ημερήσιο "Πρόεδρο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας". Οι 50 πρυτάνεις-βουλευτές κάθε φυλής, επί 10, απάρτιζαν την Βουλή των 500 (επί Σόλωνος 400).