Στο μπάσκετ και το ποδόσφαιρο, η άμυνα δίνει τη νίκη. Αυτό λένε όλοι οι προπονητές, σε αυτό το πεδίο πασχίζουν στις προπονήσεις. Πρόκειται για ένα δόγμα παλιό, σύμφωνα με το οποίο αν κρατήσω τον αντίπαλο –μιλάμε για την Ελλάδα- στους 60 – 65 πόντους στο μπάσκετ και στο ένα ή κανένα γκολ στο ποδόσφαιρο είναι πιθανό να βάλω 70 πόντους κι ένα γκολάκι στην αντεπίθεση και να πάρω τη νίκη. Στις μέρες μας το συγκεκριμένο δόγμα έχει ισχύ, με την προϋπόθεση ότι και η επίθεση λειτουργεί αρκετά καλά. Διότι με τις καλαθο-μηχανές και τους γκολτζήδες που υπάρχουν, η άμυνα από μόνη της δεν εξασφαλίζει και πολλά. Όταν υπάρχουν στο γήπεδο ταλαντούχοι σκόρερ θα βάλουν το καλάθι από 7,5 μέτρα ή θα την περάσουν από τα λίγα εκατοστά που δεν είναι καλυμμένα στην εστία. Γι’ αυτό στο μεν μπάσκετ σπανίως τα σκορ μένουν, πλέον, κοντά στους 70 πόντους, ενώ στο ποδόσφαιρο τα 0 – 0 και τα 1 – 0 είναι λιγότερα από ποτέ. Κυριολεκτικά σπανίζουν. Ο νόμος της εξέλιξης…
Αντίθετα στο εμπόριο η παλαιά κλασική αρχή θέλει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία, δηλαδή την ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών, σε συνδυασμό με τις καλές τιμές –ως γνωστόν η φτήνια τρώει τον παρά-, αλλά και κάποιες προσφορές και άλλα κίνητρα προς τους καταναλωτές, να αποτελούν διαβατήριο για την επιτυχία. Σήμερα η αρχή αυτή ισχύει, επίσης προσαρμοσμένη. Διότι οι αγορές έχουν εξελιχθεί σε εμπειρία και μια βόλτα στα μαγαζιά εκλαμβάνεται ως διασκέδαση και ψυχοθεραπεία. Οι καλές βιτρίνες, τα διευρυμένα ωράρια των καταστημάτων που λειτουργούν ακόμη και τις Κυριακές, η αίσθηση της ακόμη μεγαλύτερης ποικιλίας σε προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά και η προσπάθεια μέσω του μάρκετινγκ και της διαφήμισης να δημιουργηθεί η (ψευδ)αίσθηση νέων αναγκών είναι κινήσεις και πρακτικές που οδηγούν στην ενίσχυση της κατανάλωσης και του ταμείου μιας επιχείρησης ή μιας ολόκληρης αγοράς. Ο νόμος της εξέλιξης, επίσης…
Στους Θεσσαλονικείς τόσο ο αθλητισμός όσο και το εμπόριο έχουν απήχηση. Αλλά η αναλογία των δύο καταστάσεων τελειώνει κάπου εδώ. Διότι ενώ στα γήπεδα η προσπάθεια ομάδων, προπονητών και παικτών είναι να ακολουθήσουν συστήματα που δίνουν βαρύτητα στη σύγχρονη τάση της ισόρροπης απόδοσης σε άμυνα και επίθεση, το εγχώριο εμπόριο εδώ και χρόνια έχει εγκαταλείψει τις δημιουργικές πρακτικές και λύσεις. Εδώ και πολλά χρόνια παίζει «κατενάτσιο», μια ιταλική λέξη που σημαίνει «αμπαρωμένη πόρτα» και καθιερώθηκε πρώτα στην Ιταλία για να χαρακτηρίσει να ακραία αμυντικά συστήματα στο ποδόσφαιρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που έγινε τις τελευταίες ημέρες, με την πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου της πόλης να αλλάξει το ωράριο της αγοράς και το λιανεμπόριο συνολικά, από τα εμπορικά καταστήματα και τα εμπορικά κέντρα, μέχρι τα σούπερ μάρκετ να ανοίγουν στις 11 –περί τη μία ώρα αργότερα απ’ ότι σήμερα- και να κλείνουν δύο ώρες νωρίτερα, δηλαδή στις 7 το απόγευμα, ώστε να υπάρχει εξοικονόμηση ενέργειας. Επειδή, μάλιστα, στον ΕΣΘ ζουν ακόμη στην εποχή του σπαστού πρωί – απόγευμα ωραρίου, πρότειναν η ρύθμιση για το κλείσιμο στις 7 να ισχύει κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή, αφού (υποτίθεται ότι) κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο η αγορά κλείνει τα απογεύματα, κάτι βέβαια που δεν ισχύει για το μεγαλύτερο ποσοστό των εμπορικών καταστημάτων στη Θεσσαλονίκη.
Σε μια περίοδο κατά την οποία οι επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με θηριώδεις λογαριασμούς ενέργειας, η συγκεκριμένη πρόταση ακούστηκε ενδιαφέρουσα και διατήρησε για μερικές ώρες τη λάμψη της, αλλά τελικά απορρίφθηκε μετ’ επαίνων, τόσο από την επίσημη πολιτεία όσο και από τους υπόλοιπους φορείς της αγοράς. Η μεν κυβέρνηση προφανώς δεν θέλησε να μπει σε συζητήσεις που θα οδηγούσαν σε αποφάσεις και νομοθετήματα, μέσω των οποίων θα υποχρεωνόταν σε αποζημιώσεις τύπου πανδημίας για επιχειρήσεις και εργαζομένους. Οι δε φορείς προέκριναν ότι είναι εντελώς αντιπαραγωγικό να ακυρώνει η εμπορική δραστηριότητα το πιο αποδοτικό δίωρο κάθε ημέρας και σε μια εποχή έλλειψης ρευστότητας να μειώνει οικειοθελώς τους κύκλους εργασιών των επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά ο πρόεδρος Παντελής Φιλιππίδης και οι συν αυτώ επιμένουν στην πρότασή τους και καλούν τα μαγαζιά να την εφαρμόσουν από Δευτέρα. Προφανώς σε εθελοντική βάση, αφού οι Εμπορικοί Σύλλογοι απλώς προτείνουν σε θέματα ωραρίου. Άρα η πράξη από την ερχόμενη εβδομάδα θα δείξει αν ο πρόεδρος Φιλιππίδης έχει δίκιο, αλλά αν περάσει η άποψη του σε αυτό το θέμα σε σημαντικό κομμάτι της αγοράς, τη δεδομένη στιγμή, θα αποτελέσει μεγάλη έκπληξη.
Για τη Θεσσαλονίκη η εμπορική δραστηριότητα, τόσο στη χονδρική λόγω του λιμανιού όσο και στις λιανικές πωλήσεις έχει μεγάλη παράδοση. Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον είναι σημαντικό, τόσο για τον πλούτο και τις υπεραξίες που παράγει το εμπόριο όσο και για την απασχόληση που δημιουργεί και προσφέρει. Η περιοχή, όμως, εδώ και δεκαετίες δεν βρίσκεται, πλέον, στην πρωτοπορία. Και αν το χονδρεμπόριο διατηρεί λόγω του λιμανιού μια δυναμική, το λιανικό εμπόριο έχει παραδοθεί –χωρίς ουσιαστική αντίσταση, όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι έμποροι- στις πολυεθνικές και τις μεγάλες αλυσίδες, που στον πιο εμπορικό δρόμο του κέντρου της πόλης, την οδό Τσιμισκή, κατέχουν το 80% - 85% της αγοράς.
Σε αυτό το περιβάλλον η προτροπή του Εμπορικού Συλλόγου για μείωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων μάλλον δίκαια απορρίφθηκε. Παρ’ όλα αυτά αποτελεί μία ιδέα, που αναλόγως των συνθηκών δεν αποκλείεται να επανέλθει στην επικαιρότητα, εάν το ενεργειακό πρόβλημα οξυνθεί περισσότερο μέσα στον χειμώνα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται για αμυντική πρόταση. Για κατενάτσιο, την έννοια του οποίου πολύ καλύτερα αντιλαμβάνεται ο ιταλομαθής και Μιλανο-σπουδαγμένος πρόεδρος Φιλιππίδης, που πιθανότατα οδηγεί σε αδιέξοδο. Για την ακρίβεια οδηγεί τους καταναλωτές του δίωρου 7 – 9 στα ταμεία πολυκαταστημάτων, πολυεθνικών και αλυσίδων. Κάνει λάθος ο πρόεδρος Φιλιππίδης να επιμένει ότι όπως ο κόσμος δεν κατεβαίνει για ψώνια τις Κυριακές έτσι δεν θα ψωνίζει και 7 – 9 το βράδυ. Του διαφεύγει ενδεχομένως ότι οι καταναλωτές δεν χρειάζεται να κατέβουν το επίμαχο δίωρο στην αγορά, επειδή θα βρίσκονται ήδη στην αγορά!
Το παράδοξο είναι ότι ο Εμπορικός Σύλλογος, που όλα τα προηγούμενα χρόνια της φτηνής ενέργειας δεν καταδέχθηκε να διοργανώσει ούτε μία «Λευκή Νύχτα» με ψώνια και διασκέδαση μέχρι τα μεσάνυχτα μιας Παρασκευής ή ενός Σαββάτου, αναλαμβάνει στα ξαφνικά να αλλάξει τη φυσιογνωμία του λιανεμπορίου και τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς! Φιλόδοξο, πολύ φιλόδοξο...