Τέσσερις εφικτές και γρήγορα υλοποιήσιμες (αφού δεν απαιτούν πολύ χρήμα) προτάσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οστρακοκαλλιέργειας κατέθεσε στη σημερινή ημερίδα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, ο αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστας Γιουτίκας.
Ο κ. Γιουτίκας ως αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης και με βαθειά γνώση του θέματος, καθώς βιώνει από πρώτο χέρι τα ζητήματα των μυδοκαλλιεργητών, στην καρδιά της οστρακοκαλλιέργειας, τον δήμο Δέλτα, έχει διαμορφώσει τις συγκεκριμένες θέσεις για τον κλάδο από το 2014 ακόμα, όμως αυτές ακόμα δεν έχουν υιοθετηθεί και εφαρμοστεί, με αποτέλεσμα το εθνικής σημασίας αυτό προϊόν (λόγω των μεγάλων εξαγωγών) και όσοι ασχολούνται επαγγελματικά να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα.
Οι τέσσερις προτάσεις του κ. Γιουτίκα, που κατατέθηκαν στη σημερινή μερίδα είναι οι εξής:
1.Να εφαρμοσθεί το εγκεκριμένο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις υδατοκαλλιέργειες του Θερμαϊκού κόλπου σύμφωνα με την ΚΥΑ 31722/2011 (ΦΕΚ 25/τ. Β'/4.11.2011). Υπάρχει άμεση ανάγκη τακτοποίησης της περιοχής λόγω της διαρκώς αναπτυσσόμενης παράνομης υδατοκαλλιέργειας την τελευταία 20ετία. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η άμεση ρύθμιση, μίσθωση και αδειοδότηση των νέων μονάδων από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης (ΑΔΜΘ), σε εφαρμογή του εν λόγω χωροταξικού πλαισίου, δηλαδή, τη μετακίνηση όλων των μονάδων στις απολύτως καθορισμένες κι εγκεκριμένες συντεταγμένες θέσεώς τους, όπως προβλέπει η σχετική μελέτη. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την άμεση αποξήλωση και τακτοποίηση των παράνομων μυδοτροφείων και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των μυδοκαλλιεργητών.
2.Βελτίωση κι εκσυγχρονισμός των λιμενικών εγκαταστάσεων στις εκβολές του Λουδία και του Αξιού για την εύρυθμη λειτουργία των μυδοκαλλιεργειών και τη διευκόλυνση της εμπορικής δραστηριότητας, καθώς τα μύδια είναι εξαγώγιμο προϊόν σε ποσοστό 90% και η παραγωγή του Θερμαϊκού κόλπου συνιστά το 85% της συνολικής ελληνικής παραγωγής μυδιών.
3.Ενίσχυση του κρατικού εργαστηρίου ελέγχου των βιοτοξινών με υλικοτεχνικό εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό για τη θωράκιση του προϊόντος και την εκπλήρωση του στόχου της βιοιχνηλασιμότητάς του.
4.Λόγω της κλιματικής αλλαγής παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας. Είναι πλέον αναγκαίο να ενταχθεί το φαινόμενο αυτό στις φυσικές καταστροφές, το μέγεθος του οποίου έχει τη δυνατότητα η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να αποτιμά με τους πλωτήρες που λειτουργεί στο Θερμαϊκό κόλπο.
Ευοίωνο υπό προϋποθέσεις το μέλλον
Κρίσιμο, ελπιδοφόρο και δυναμικό κλάδο της αγροτικής οικονομίας και της υδατοκαλλιέργειας χαρακτήρισαν την οστρακοκαλλιέργεια οι υφυπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σταύρος Κελέτσης και Ανάπτυξης Άννα Μάνη Παπαδημητρίου, σε επιστημονική ημερίδα που διοργάνωσε, σήμερα, στο Πολιτιστικό Κέντρο Ν. Μαλγάρων - Δήμου Δέλτα η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης, με θέμα: «Βέλτιστες πρακτικές και νέες μέθοδοι ανάπτυξης της οστρακοκαλλιέργειας στη Βόρεια Ελλάδα». Υπογράμμισαν, δε, τις τεράστιες και ευοίωνες προοπτικές του συγκεκριμένου κλάδου στο πλαίσιο των αυξημένων κοινοτικών κονδυλίων ώς το 2027 και της τεχνολογικής εξέλιξης.
«Η μυδοκαλλιέργεια είναι ένας από τους πιο κρίσιμους και ελπιδοφόρους κλάδους της αγροτικής οικονομίας και της υδατοκαλλιέργειας» τόνισε ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σταύρος Κελέτσης επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγωγών υδατοκαλλιέργειας στη λεκάνη της Μεσογείου και πως η χώρα μας διαθέτει έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους στην Ευρώπη, την οποία και τροφοδοτεί κυρίως με τα προϊόντα της, που ξεχωρίζουν για την ποιότητά τους.
Η οστρακοκαλλιέργεια, που αποτελεί την πρώτη μορφή υδατοκαλλιέργειας που εμφανίστηκε στη χώρα μας το 1955, ξεκίνησε ουσιαστικά να λειτουργεί από το 1970 «και από τότε έχουν γίνει τεράστια άλματα» υπογράμμισε ο κ. Κελέτσης και σημείωσε ότι σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 441 νόμιμες μονάδες, με συνολική παραγωγή 18.000 τόνους οστρακοειδή, αξίας 7 εκατ. ευρώ.
Αναφερόμενος στα προβλήματα του κλάδου, προέταξε τα θεσμικά ζητήματα που πλήττουν το χώρο, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η ίδια η πολιτεία έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης, αφού με τους ρυθμούς που ακολουθούσε σε ορισμένα πεδία, δεν βοήθησε την ανάπτυξή του κλάδου».
Στο πλαίσιο αυτό, εκτίμησε πως «για να αναπτυχθεί ο κλάδος της οστρακοκαλλιέργειας, χρειάζεται η χωροθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ), ένα πεδίο όπου, όπως είπε χαρακτηριστικά, «έχουμε καθυστερήσει αρκετά». Σημείωσε, ωστόσο, πως για το θέμα των ΠΟΑΥ υπάρχει συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που είναι το καθ' ύλην αρμόδιο, ώστε να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Κελέτσης αναφέρθηκε στα οικονομικά προβλήματα του κλάδου, ενώ σημείωσε ότι η παράτυπη λειτουργία πολλών μονάδων λειτουργεί ανασταλτικά στην άνθησή του. «Η παράνομη λειτουργία μονάδων οστρακοκαλλιέργειας δεν πλήττει μόνο την εθνική οικονομία, αλλά βάζει σε κίνδυνο το καλό όνομα που έχουν χτίσει με κόπο και αγώνα οι μυδοκαλλιεργητές» είπε χαρακτηριστικά.
Μείζον θέμα για την οστρακοκαλλιέργεια αποτελεί και η κλιματική αλλαγή/κρίση και όπως ανέφερε ο κ. Κελέτσης, «απαιτείται σχεδιασμός για να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει».
Το «αισιόδοξο κομμάτι», πρόσθεσε, «είναι ότι η Ελλάδα που έχει την παράδοση και την τεχνογνωσία στον συγκεκριμένο κλάδο, έχει την ευκαιρία να ευνοηθεί σημαντικά στο νέο πλαίσιο που έχει θέσει η ΕΕ, δίνοντας πολλά εργαλεία -χρηματοδοτικά και μη, με την πράσινη συμφωνία και με τη στρατηγική "από τη θάλασσα στο πιάτο"».
Την περίοδο έως το 2027 «θα υπάρξουν πάρα πολλά χρηματοδοτικά εργαλεία και είναι ευθύνη όλων μας να μην τα χάσουμε και να τα εκμεταλλευτούμε, τόνισε ο κ. Κελέτσης και πρόσθεσε: «Είναι κρίμα να υπάρχουν πόροι και να μην τους εκμεταλλευόμαστε μέχρι το τελευταίο σεντς του ευρώ».
Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι το θέμα της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων και της ορθής τους αξιοποίησης «αποτελεί για εμάς το μεγάλο στοίχημα που έχουμε βάλει στόχο να κερδίσουμε» και κάλεσε σε στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων: της πολιτείας, των παραγωγών και των επιχειρηματιών.
Γνωστοποίησε επίσης ότι αρχές του 2024 θα βγουν προσκλήσεις για την ενίσχυση των αλιευτικών κοινοτήτων, την τυποποίηση και μεταποίηση, αλλά και την προώθηση του προϊόντος στις αγορές εντός και εκτός ελληνικών συνόρων καλώντας όλους τους μυδοκαλλιεργητές να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις δυνατότητες που τους προσφέρονται.
Ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα η οστρακοκαλλιέργεια
«Το μέλλον βρίσκεται στην οργανωμένη αλιεία και πρέπει να χωροθετήσουμε άμεσα όλες τις μονάδες μυδοκαλλιέργειας» σημείωσε η υφυπουργός Ανάπτυξης Άννα Μάνη Παπαδημητρίου επισημαίνοντας ότι ο κλάδος βρίσκεται ψηλά στις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ, αλλά και στην κυβερνητική ατζέντα και χαρακτήριζοντας τον τομέα ως δυναμικό με ιδιαίτερα θετικές προοπτικές.
Άλλωστε, όπως είπε, είναι γεγονός ότι καθώς ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται και οι υδάτινοι πόροι μειώνονται «η υδατοκαλλιέργεια θα διαδραματίσει έναν ολοένα και πιο αυξανόμενο ρόλο στη σίτιση της ανθρωπότητας καθώς είναι το μοναδικό σύστημα παραγωγής τροφής μη εξαρτώμενο από την κατανάλωση πόσιμου νερού».
Κατά την κ. Παπαδημητρίου, η προσφορά προϊόντων οστρακοκαλλιέργειας στην Ελλάδα υπερβαίνει αυτήν της αλιείας, αντιπροσωπεύοντας το 71% της εγχώριας παραγωγής μαζί με την υδατοκαλλιέργεια και τα προϊόντα αυτά-ψάρια και όστρακα, συγκαταλέγονται στις τέσσερις πρώτες αγροτικές εξαγωγές της Ελλάδα, ξεπερνώντας σε αξία τα 500 εκατ. ευρώ, με το 80% να εξάγεται σε μεγάλες αγορές, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ολλανδία, Γερμανία, Πορτογαλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα, όπως πρόσθεσε, η σημαντική συνεισφορά του κλάδου στην οικονομία αντικατοπτρίζεται και από τους 3.800 μόνιμους και προσωρινούς εργαζόμενους στον κλάδο, αριθμός που ανεβαίνει σε 12.000, αν συνυπολογιστούν και οι έμμεσα απασχολούμενοι.
Η ίδια αναφέρθηκε στο εθνικό πρόγραμμα αλιείας, υδατοκαλλιέργειας και θάλασσας 2121-2027, που υλοποιείται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, είναι ύψους 520 εκατ. ευρώ και στοχεύει στη μετάβαση σε μια ανθεκτική, ανταγωνιστική και περιβαλλοντικά φιλική αλιεία και οστρακοκαλλιέργεια, με έμφαση στην καινοτομία και την αξιοποίηση της τεχνολογικής ανάπτυξης. «Περισσότερα από μισά κονδύλια του προγράμματος θα διατεθούν για τη βιώσιμη αλιεία, ενώ το 25% θα επενδυθεί στη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια, στη μεταποίηση και στην εμπορία» τόνισε.
Στόχος, κατά την ίδια, είναι η αύξηση παραγωγής προϊόντων υδατοκαλιέργειας και οστρακοκαλλιέργειας βραχυπρόθεσμα κατά 3% ετησίως ως το 2025 και μακροπρόθεσμα κατά 5% ως το 2030, με παράλληλη αύξηση της αξίας των προϊόντων μέσω αύξησης της ανταγωνιστικότητάς τους. «Τους προαναφερόμενους στόχους σκοπεύουμε να τους πετύχουμε» υπογράμμισε η κ. Παπαδημητρίου.
Σε ό,τι αφορά τα χρηματοδοτικά εργαλεία για την ενίσχυση του κλάδου, η ίδια πρόσθεσε ότι σύντομα και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα ανακοινώσει νέα, που θα βοηθήσουν ακόμη περισσότερο τους καλλιεργητές στις προσπάθειές τους. Παράλληλα αναφέρθηκε στην πλατφόρμα nοtify business του υπουργείου Ανάπτυξης, λέγοντας ότι με τη λειτουργία της «περιορίσαμε σημαντικά γραφειοκρατικές διαδικασίες και στον πρωτογενή τομέα, καθώς η αδειοδότηση για όλες τις υδατοκαλλιέργειες πραγματοποιείται πλέον μέσω ψηφιακής υποβολής».
«Η Ελλάδα έχει τη μεγάλη ευκαιρία να επενδύσει στη διαφοροποίηση του προϊόντος της και να βελτιώσει ακόμη περισσότερο την υψηλή ποιότητά τους που είναι αδιαμφισβήτητη», επισήμανε και υπογράμμισε την ανάγκη σωστής και έγκαιρης προετοιμασίας απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως και την αξία της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας σε όλα τα στάδια της καλλιέργειας.
Απαραίτητη η συνεχής εξέλιξη και η ενσωμάτωση καινοτομίας
«Οι διεθνείς απαιτήσεις δημιουργούν μεγάλες συνθήκες ανταγωνισμού και είναι απαραίτητη η συνεχής εξέλιξη και η ενσωμάτωση καινοτομίας έτσι ώστε να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η υψηλή ποιότητα στα προϊόντα μας και των οστρακοειδών» επισήμανε στον χαιρετισμό του ο συντονιστής του Γραφείου του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη Γιάννης Παπαγεωργίου προσθέτοντας ότι η κλιματική κρίση είναι ένας παράγοντας που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.
«Καθίσταται σαφές ότι απαιτείται συνεργασία και διαρκής εξέλιξη» τόνισε ο κ. Παπαγεωργίου επισημαίνοντας πως «αυτή είναι η συνταγή για να καταφέρουμε ακόμη περισσότερα επιτεύγματα».