Στην αγορά της Θεσσαλονίκης ο εμπορικός κόσμος θεωρεί τη χριστουγεννιάτικη περίοδο χαμένη επί της ουσίας. Ακόμη και αν τα πράγματα πάνε καλά με την πανδημία και το lockdown στο οποίο βρίσκεται η χώρα -η Θεσσαλονίκη 12 ημέρες περισσότερο- και τα εμπορικά καταστήματα και η εστίαση ανοίξουν μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου ελάχιστα μπορούν να σωθούν, πλέον, για τους ακόλουθους λόγους:
Πρώτον, οι οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού είναι συγκλονιστικές. Συνιστούν μια πολύ μεγάλη οικονομική κρίση, αμέσως μετά την ύφεση της δεκαετίας του 2010. Παρά τις ενέσεις ρευστότητας που έχει εφαρμόσει η κυβέρνηση από τον περασμένο Απρίλιο η μείωση του ΑΕΠ κατά πάνω από 10% και η απώλεια εισοδήματος στα περισσότερα νοικοκυριά, δεν αφήνουν περιθώρια για κατανάλωση ανάλογη με το… εορταστικό πνεύμα των Χριστουγέννων. Η συγκρατημένη συμπεριφορά των καταναλωτών είναι δεδομένη, κάτι που δεν μπορεί να καλύψει τον στόχο των εμπορικών καταστημάτων για έναν Δεκέμβριο που να αντιπροσωπεύει το 30% του ετήσιου τζίρου.
Δεύτερον, οι ίδιες οι προετοιμασίες των εμπορικών επιχειρήσεων για την εορταστική περίοδο είναι περιορισμένες. Οι παραγγελίες είναι για τους περισσότερους εμπόρους συντηρητικές και σε καμία περίπτωση δεν θυμίζουν Χριστούγεννα παλαιότερων ετών. Όσοι έμποροι από υπεραισιοδοξία έχουν ήδη κινηθεί δυναμικά παραγγέλνοντας προϊόντα πιθανότατα θα έχουν πρόβλημα, το οποίο θα κληθούν να διαχειριστούν, μεταξύ άλλων με εκπτώσεις και προσφορές μέσα στα γιορτές.
Τρίτον, η ψυχολογική πίεση του κόσμου και η πεσμένη διάθεση, σε συνδυασμό με το αξίωμα που λέει ότι «η οικονομία είναι και ψυχολογία» οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ακόμη και οι καταναλωτές που διατηρούν την οικονομική τους δυνατότητα μέσα στην κρίση δεν θα την εξαντλήσουν. Πολλοί ανάμεσά μας έχουν το νου τους στα μελλούμενα, τα οποία είναι αβέβαια και εκ των πραγμάτων λειτουργούν προσεκτικά και είναι φειδωλοί στις δαπάνες τους.
Τέταρτον, επειδή ακόμη και αν είναι ανοιχτή η χριστουγεννιάτικη αγορά θα ισχύουν προστατευτικά μέτρα, το πρακτικό κομμάτι της κατανάλωσης δεν θα είναι άνετο. Αντιθέτως θα είναι προβληματικό. Αφενός, λόγω της ταλαιπωρίας (αναμονή για είσοδο στο κατάστημα, πρόσβαση στο εμπορικό κέντρο και σε άλλα εμπορικά κέντρα κ.λπ.) και αφετέρου λόγω της επιφυλακτικότητας που έχουν πολλοί ανάμεσά μας για την ασφάλεια των κοινωνικών επαφών και του συνωστισμού σε κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι η αγορά.
Έναντι όλων αυτών το εμπόριο έχει να αντιτάξει το κανάλι των ηλεκτρονικών πωλήσεων, μέσω του Διαδικτύου. Μία μέθοδος που εφαρμόζεται και έχει πολύ σημαντική προβολή στο μέλλον, αλλά δεν μπορεί να υπηρετήσει τη βασική αρχή των εορταστικών αγορών, που είναι το κάτι παραπάνω στην κατανάλωση λόγω διάθεσης. Επίσης, είναι δεδομένο ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο ευνοεί τις μεγαλύτερες και με καλύτερα οργανωμένα e-shops επιχειρήσεις. Γι’ αυτό ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης έχει δρομολογήσει τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τις μικρότερες εμπορικές επιχειρήσεις, που προγραμματίζεται να λειτουργήσει τον Δεκέμβριο. Σε κάθε περίπτωση τα μεμονωμένα καταστήματα είναι περίπου υποχρεωμένα να φτιάξουν τη δική τους εμπορική ιστοσελίδα και να συνεργαστούν με κάποια από τις μεγάλες πλατφόρμες πωλήσεων.
Αγωνία στην Ευρώπη
Καθώς πλησιάζει ο Δεκέμβριος και δεδομένου ότι οι χώρες της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωπες με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, το οποίο έχει οδηγήσει πολλές κυβερνήσεις στην επιβολή αυστηρών περιορισμών, ένα ερώτημα παραμένει. Θα σωθούν τελικά τα Χριστούγεννα στην Ευρώπη; Το ερώτημα έχει υπαρξιακό χαρακτήρα, καθώς για το εμπόριο και τις υπηρεσίες πολλών ευρωπαϊκών χωρών τα Χριστούγεννα είναι τόσο σημαντικά, όσο καθοριστικό είναι το καλοκαίρι για τον ελληνικό τουρισμό. Οι αναλυτές της JP Morgan, πάντως, απαντούν καταφατικά προβλέποντας πως οι περιορισμοί θα χαλαρώσουν κατά την εορταστική περίοδο. Τα αυστηρά μέτρα που έχουν υιοθετήσεις οι χώρες της γηραιάς ηπείρου, όπως η Γερμανία που είναι σε μερικό lockdown ή η Γαλλία και η Ελλάδα που είναι σε καθολικό lockdown, έχουν επιφέρει μεγάλο πλήγμα στον κλάδο των υπηρεσιών, εγείροντας ανησυχίες για την διάρκεια των περιορισμών αυτών.
Το μερικό lockdown της Γερμανίας αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το τέλος του Νοέμβρη, ενώ οι περιορισμοί στη Γαλλία μέχρι την 1η Δεκεμβρίου. Η Ελλάδα είναι επίσης σε γενικό lockdown μέχρι τις 30 Νοεμβρίου. Όσες χώρες έχουν επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς έχουν ορίσει ημερομηνία λήξης, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει πως τα μέτρα θα λήξουν αυτόματα. Απαιτείται πρώτα σημαντική βελτίωση της επιδημιολογικής κατάστασης.
Αυτό που αναφέρουν κυβερνητικά στελέχη στη χώρα μας υποστήριξε την περασμένη Πέμπτη και η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, η οποία απέφυγε να δεσμευθεί για την επαναλειτουργία της εστίασης από τον Δεκέμβριο. Προδιαθέτοντας, ωστόσο, θετικά τους Γερμανούς υποστήριξε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επαναλειτουργία της εστίασης αποτελεί ο περιορισμός των νέων κρουσμάτων κάτω από τα 50 ανά 100.000 κατοίκους.
Εξετάζοντας την κινητικότητα των πολιτών στις ευρωπαϊκές χώρες συγκριτικά με τα δεδομένα της πρώτης φάσης της πανδημίας, η JPMorgan κατέληξε πως Γερμανία, Ισπανία και Μεγάλη Βρετανία έχουν ρίξει τόσο τα ποσοστά κινητικότητας ώστε να μπορούν να διατηρήσουν την πανδημία σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Επιπλέον, χώρες που υιοθέτησαν από νωρίς επιπλέον περιορισμούς, όπως η Ιρλανδία, η Σλοβακία και η Ολλανδία, παρατηρεί η JPMorgan, καταγράφουν ήδη σημαντική μείωση των ημερήσιων κρουσμάτων. Εξέλιξη την οποία υπογραμμίζει και το πρακτορείο Bloomberg τονίζοντας, ωστόσο, ότι είναι λίγο νωρίς για πανηγυρισμούς.