Μία από τις… παρενέργειες του κορωνοϊού είναι η επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων στα πεζοδρόμια της χώρας. Ήταν 20 Μαΐου του 2020 όταν η κυβέρνηση έδινε την άδεια στους δήμους της χώρας να επιτρέψουν στις επιχειρήσεις εστίασης -στα καφέ, στα μπαρ, στα εστιατόρια, στις ταβέρνες- να απλώσουν τα τραπέζια και τις καρέκλες τους σε δημόσιους χώρους μεγαλύτερης έκτασης από αυτήν που η καθεμιά τους είχε αδειοδοτηθεί. Η ρύθμιση είχε διπλό στόχο. Αφενός την ενίσχυση των επιχειρήσεων, οι οποίες νωρίτερα είχαν παραμείνει κλειστές λόγω της πανδημίας, και αφετέρου τη δημιουργία όσο το δυνατόν ασφαλέστερου περιβάλλοντος για τους θαμώνες, μέσω της αύξησης της απόστασης ανάμεσα στα τραπέζια. Η ρύθμιση αυτή λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2022 και από την 1η Οκτωβρίου τα τραπεζοκαθίσματα πρέπει να… επιστρέψουν στις θέσεις που βρίσκονταν πριν την πανδημία.
Για τη Θεσσαλονίκη η επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων απλώς επιβάρυνε το αστικό περιβάλλον. Σε μια πόλη στην οποία οι επιχειρήσεις εστίασης είναι ήδη πολλές και ο αριθμός τους εξακολουθεί να αυξάνεται υπάρχουν σημεία -κυρίως πεζοδρόμια, αλλά και πλατείες- από τα οποία οι πεζοί έχουν εξοριστεί προς όφελος των τραπεζοκαθισμάτων. Ιδιαίτερα στο κέντρο της πόλης -αλλά και στις γειτονιές- υπάρχουν σημεία αδιάβατα, όχι μόνο από τις μητέρες και τους πατεράδες με μωρό σε καροτσάκι, αλλά και από απλούς πεζούς.
Χαρακτηριστικά -αλλά όχι μοναδικά- παραδείγματα είναι η οδός Προξένου Κορομηλά μεταξύ της Μητροπολίτου Ιωσήφ και της Πλουτάρχου (φωτογραφία) και η διασταύρωση της Μητροπόλεως με την Κομνηνών. Ιδιαιτέρως φορτωμένη είναι τόσο η πλατεία Αριστοτέλους όσο και η οδός Αριστοτέλους, στο τμήμα μεταξύ Μητροπόλεως και Τσιμισκή, αλλά πρακτικά δεν υπάρχει θέμα προσβασιμότητας επειδή πρόκειται για μεγάλες επιφάνειες χωρίς αυτοκίνητα. Φυσικά το αισθητικό θέαμα και η χωροταξία παραπέμπουν σε πόλεις όπου όλα ρυθμίζονται στη λογική τού «χύμα και τσουβαλάτα».
Η αλήθεια είναι ότι στα τελευταία χρόνια της δημαρχίας του Γιάννη Μπουτάρη είχε γίνει σοβαρή προσπάθεια τουλάχιστον να οριοθετηθούν με ακρίβεια οι υπαίθριοι χώροι των μαγαζιών εστίασης. Προσπάθεια που είχε αποτέλεσμα και συνεχίστηκε -ή τουλάχιστον δεν ανατράπηκε- στους πρώτους μήνες της δημαρχίας Ζέρβα. Η αλήθεια είναι ότι στη Θεσσαλονίκη ο συγκεκριμένος κλάδος έχει σημαντική πολιτική και κοινωνική επιρροή και για αυτό οι επιχειρηματίες δεν σταμάτησαν να πιέζουν για ελαστικότερη αντιμετώπιση. Υπό αυτή την έννοια ο κορωνοϊός αποτέλεσε καλή αφορμή για να χαλαρώσουν οι κανόνες, που θα ήταν ιδανική εάν δεν υπήρχαν οι σοβαρές ανθρωπιστικές και οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.
Τώρα, λοιπόν, ήρθε η ώρα των αποφάσεων για την κυβέρνηση και τους δήμους. Οι επιχειρηματίες της εστίασης πιέζουν -όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αλλά κεντρικά- για παράταση της ρύθμισης που επιτρέπει τα διευρυμένα… τραπεζάκια έξω. Βασικό επιχείρημα είναι ότι στην Ελλάδα ο καιρός ευνοεί για λειτουργία των μαγαζιών σε ανοιχτούς χώρους, αλλά και ότι η τουριστική χρονιά διαρκεί ακόμη και θα τραβήξει φέτος τουλάχιστον μέχρι τον Νοέμβριο. Οι δήμοι σιγοντάρουν, αφού έχουμε εισέλθει στην κρίσιμη τελευταία χρονιά πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι στην κυβέρνηση δεν είναι αρνητικοί σε αυτό το ενδεχόμενο, αφού την Άνοιξη του 2023 υπάρχουν εθνικές εκλογές. Επιπροσθέτως τα επιχειρήματα της οικονομικής ενίσχυσης και της αυξημένης απασχόλησης ακούγονται πειστικά. Δεδομένου, μάλιστα, ότι η συντριπτική πλειονότητα των δημάρχων έχουν εκλεγεί με το χρίσμα της Νέας Δημοκρατίας η παράταση της… χαλάρωσης συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες.
Στη Θεσσαλονίκη οι ενδιαφερόμενοι παρακολουθούν με εξαιρετικό ενδιαφέρον, μεγάλη προσμονή και αυξημένες προσδοκίες. Πολύ συχνά στη δημόσια συζήτηση για την πόλη προβάλλεται το επιχείρημα της σημαντικής οικονομικής δραστηριότητας στην εστίαση, που δίνει δουλειά σε πολλούς -κυρίως νέους- ανθρώπους. Κάτι που ισχύει. Εξίσου ισχυρή είναι όμως και η άποψη ότι η Θεσσαλονίκη «ως ένα απέραντο καφενείο» αδικεί τον εαυτό της. Χάνει περισσότερα από όσα κερδίζει. Τις επόμενες εβδομάδες θα φανεί εάν οι τοπικοί άρχοντες, συγκεκριμένα η δημοτική αρχή και ο Κωνσταντίνος Ζέρβας, σκέφτονται περισσότερο την αισθητική και λειτουργική εξέλιξη της πόλης ή τα συμφέροντα μιας συντεχνίας. Βέβαια το πιθανότερο σενάριο είναι η γνωστή μεσοβέζικη τακτική της παράτασης μερικών μηνών και… βλέπουμε. Άλλωστε στον συγκεκριμένο επιχειρηματικό κλάδο το τώρα και το σήμερα έχουν μεγαλύτερη αξία από το αύριο και το μεθαύριο.
Για την ιστορία, πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά σύμπτωση αυτή την περίοδο έντονη συζήτηση για τα τραπεζάκια έξω γίνεται στη Νέα Υόρκη, αφού πολλοί κάτοικοι της αμερικανικής μητρόπολης διαμαρτύρονται ότι είναι υπερβολικά απλωμένα στα πεζοδρόμια. Μάλιστα, κατά τα αμερικάνικα πρότυπα, έχουν στραφεί δικαστικά κατά του δήμου, επικαλούμενοι λόγους λειτουργικότητας και ασφάλειας. Κι επειδή στις ΗΠΑ, παρά το ότι είναι πρωτεύουσα του καπιταλισμού και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ο σεβασμός στον δημόσιο χώρο είναι μεγάλος, τα δικαστήρια για ανάλογα θέματα δικαιώνουν συχνά τους πολίτες και χρεώνουν αποζημιώσεις πολλών χιλιάδων δολαρίων.