Πρωί σε ένα χωριό της Νάουσας. Η Μαρία πηγαίνει στο κοτέτσι για να μαζέψει τα αβγά από τις κότες. Κάποτε έκανε τεμενάδες σε φίλους και γνωστούς για να τα πάρουν δωρεάν, «πεσκέσι» γιατί τα λυπόταν να χαλάσουν και να πεταχτούν.
Το φετινό Πάσχα όμως είναι διαφορετικά τα πράγματα. Παιδιά, εγγόνια και λοιποί συγγενείς θα κάνουν… κράτηση, αφού το χωριάτικο αβγό που κάποτε σνόμπαραν είναι πια είδος πολυτελείας.
Και η Μαρία είναι μια από τις χιλιάδες περιπτώσεις στη χώρα όπου αναζητούνται αβγά, όσο οι τιμές στο σούπερ μάρκετ κάνουν πολλούς να γουρλώνουν τα μάτια.
Είδος πολυτελείας ή αισχροκέρδεια των μεγάλων παιχτών;
Ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης υπεραμύνεται του καλαθιού του νοικοκυριού με τις γνωστές επισκέψεις στα σούπερ μάρκετ. Ωστόσο η τακτική που ακολούθησε εταιρεία παραγωγής αβγών με το ανεβοκατέβασμα των τιμών, όταν ήταν και όταν δεν ήταν στο καλάθι, θέτει σοβαρό ερώτημα για τι συμβαίνει με το άλλοτε ταπεινό αβγό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η συγκεκριμένη εταιρεία όταν η εξάδα αβγών της ήταν στο καλάθι πωλούνταν προς 1,25 ευρώ και όταν έβγαινε εκτός καλαθιού εκτοξευόταν στα 2,73 ευρώ. Το ποσοστό της αύξησης έφτανε στο 118,4%.
Πανευρωπαϊκό φαινόμενο
Το πρόβλημα με τις τιμές των αβγών βέβαια δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά πανευρωπαϊκό. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο πληθωρισμός του αβγού έχει εκτοξεύσει την τιμή του πανευρωπαϊκά κατά μέσο όρο στο 30%.
Πρόκειται για ένα ράλι τιμής από τον Ιανουάριο του 2021 μέχρι και σήμερα.
Η Ελλάδα, όπως δείχνουν τα στοιχεία, βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μαζί με την Ισπανία στο 25%.
Τσεχία, Ουγγαρία και Σλοβακία είδαν αυξήσεις είτε άνω είτε κοντά στο 80%, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι και η Βουλγαρία, από την οποία εισάγουμε αβγά, είχε αυξήσεις κοντά στο 70%.
Η Γερμανία είναι η χώρα της ΕΕ που επηρεάστηκε λιγότερο από την εκτόξευση τιμής του αβγού, η οποία δεν ξεπέρασε το 18%.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα ανέκαθεν ήταν μια χώρα που είχε επάρκεια σε αβγά, αν αναλογιστεί κάποιος ότι την πασχαλινή περίοδο οι ανάγκες φτάνουν μέχρι και τα 300 εκατ. τεμάχια λόγω του εθίμου βαψίματος και τσουγκρίσματος.
Ο Έλληνας πτηνοτρόφος είδε, όπως και πολλοί άλλοι, το κόστος παραγωγής να παίρνει την ανιούσα, αφού τόσο η ζωοτροφές, όσο και το ενεργειακό αυξήθηκαν κατά 50%.
Το κόστος παραγωγής δεν απορροφήθηκε και το τελικό προϊόν πήρε ένα καπέλο τριών λεπτών του ευρώ και από 0,12 ευρώ/τμχ πήγε στα 0,15/τμχ.
Αυτό στη λιανική μεταφράστηκε ποικιλοτρόπως, αφού στα σούπερ μάρκετ η εξάδα των απλών αβγών (όχι ελευθέρας βοσκής ή βιολογικά) πέρυσι ήταν διαθέσιμη σε τιμές από 1,80 έως 2,20 ευρώ.
Πλέον η τιμή έχει εκτοξευθεί, αφού κάτω από την τιμή των 3,20 ευρώ ανά εξάδα δύσκολα θα βρει ο καταναλωτής.
Στη λαϊκή αγορά τα μικρά αβγά μπορούσε ο καταναλωτής να τα αγοράσει μέχρι και 0,12 ευρώ το τεμάχιο, ενώ τώρα δύσκολα μπορεί να βρεθεί αβγό που να πωλείται το τεμάχιο κάτω από 0,20 ευρώ.
«Το κόστος παραγωγής είναι πολύ υψηλό και ασύμφορο για μονάδες με μικρό ζωικό κεφάλαιο. Έτσι πτηνοτρόφοι που έχουν από 5.000 έως 10.000 όρνιθες σε περιοχές όπως Νεοχωρούδα, Σέρρες και Κιλκίς αναγκάστηκαν να κλείσουν ή να στραφούν μόνο στην παραγωγή κρέατος», εξηγεί στην Voria.gr ο πτηνοτρόφος Γιώργος Ροφαλίκος.
Για τον Θωμά Δίγκαλη, διοικητικό στέλεχος της «Αυγοδιατροφική ΑΕ», οι συγκεκριμένες αυξήσεις αποτελούν αναμενόμενη εξέλιξη, χαρακτηρίζοντάς τες διορθωτική συμπεριφορά της αγοράς.
«Το περσινό αυξημένος κόστος σε δημητριακά και ενέργεια δεν επηρέασε ουσιαστικά την παραγωγή κάτι που συμβαίνει φέτος», εξηγεί ο κ. Δίγκαλης στη Voria.
Όπως λέει, οι λόγοι που συνηγορούν στην αναταραχή στην αγορά του αβγού είναι τέσσερις.
Το πρώτο, είναι το αυξημένο κόστος παραγωγής που μετακυλήθηκε φέτος στο προϊόν.
Ακολουθεί η μεγάλη έλλειψη σε αβγά στη χώρα, όπως και σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα η επάρκεια σε εγχώριο προϊόν που βρίσκεται σε ποσοστό περίπου 75%, ενδέχεται να πέσει και άλλο και να είναι δύσκολο να καλυφθεί και από εισαγωγές.
Τρίτος παράγοντας είναι η αυξημένη ζήτηση, παρά την αύξηση τιμής. Το αβγό, ως πρωτεϊνούχα τροφή, παρά το ότι είναι ακριβό παραμένει μια φθηνή λύση σε σύγκριση με το κρέας. Άρα ο κόσμος παρά την πτώση της αγοραστικής του δύναμης συνεχίζει να το επιλέγει.
Τέταρτος παράγοντας είναι η πασχαλινή περίοδος, όπου τα αβγά τα οποία αξιοποιούνται προέρχονται από νεαρές κότες λόγω του ότι διαθέτουν σκληρό κέλυφος, σε αντίθεση με των ηλικιωμένων που είναι λεπτό και στο βάψιμο σπάει προκαλώντας αρκετές απώλειες.
«Συν τοις άλλοις έχουμε και το Πάσχα των Καθολικών με μια εβδομάδα διαφορά από το δικό μας, οπότε δεν υπάρχει χρόνος ώστε να καλυφθούν ο απώλειες από τις ανάγκες που θα προκύψουν», σημειώνει ο κ. Δίγκαλης.
Μέσα σε όλα χάνεται και το εισαγωγικό πλεονέκτημα από Βουλγαρία και Ρουμανία, καθώς το πολύ υψηλό κόστος ειδικά στη Βουλγαρία έχει κάνει παρελθόν το φθηνό αβγό από τη γειτονική βαλκανική χώρα.
Μεγαλύτερα προβλήματα θα προκύψουν το καλοκαίρι, καθώς η αύξηση του τουρισμού από το εξωτερικό θα φέρει μεγάλη ζήτηση στο συγκεκριμένο προϊόν, αφού όπως λέει ο Θωμάς Δίγκαλης «η κατ' άτομο κατανάλωση αβγού στους ξένους είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή στους Έλληνες».
Στροφή στις λαϊκές αγορές
Για ανησυχητικό κύμα αισχροκέρδειας κάνει λόγο στην Voria ο πρόεδρος του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών, Νίκος Τσεμπερλίδης.
«Έχει τύχει για αβγό της ίδιας εταιρείας να δω ότι το τεμάχιο σε μια λαϊκή αγορά κοστίζει 0,25 ευρώ, ενώ το ίδιο αβγό στο σούπερ μάρκετ μέσα σε συσκευασία εξάδας να φτάνει τα 0,66 ευρώ. Μιλάμε ξεκάθαρα για αισχροκέρδεια», λέει χαρακτηριστικά.
Από την καταγραφή που έχει γίνει από το ΚΕΚΠΑ, οι τιμές στις εξάδες στα σούπερ μάρκετ δείχνουν να έχουν ξεφύγει πολλές φορές αδικαιολόγητα, αφού ο καταναλωτής μπορεί να βρει μια συσκευασία που παλιότερα αγόραζε με κάτι παραπάνω από 2 ευρώ να πωλείται πια προς 4 ευρώ ή και παραπάνω.
«Είναι προτιμότερο οι καταναλωτές να στραφούν προς τις λαϊκές αγορές για την αγορά αβγού αφού έχει καταστεί είδος πολυτελείας. Βέβαια και εκεί οφείλουν να προσέχουν τι αγοράζουν, αφού το προϊόν πρέπει να είναι σφραγισμένο, καθώς σε άλλη περίπτωση προκύπτει ζήτημα ιχνηλασιμότητας. Βέβαια, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναζητούν τα χωριάτικα αβγά από γνωστούς που και ποιοτικά είναι καλύτερα, αλλά και το κόστος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μηδενικό», αναφέρει ο κ. Τσεμπερλίδης.
Σημειώνεται δε ότι και η ερασιτεχνική πτηνοτροφία στην επαρχία κρίνεται ασύμφορη, καθώς το κόστος για την τροφή είναι δυσανάλογο σε σχέση με τα παραγόμενα αβγά που μπορεί να έχει κάποιος από τις κατά μέσο όρο δέκα κότες που μπορεί να έχει σπίτι του.