Ήταν το μουντό απόγευμα του Σαββάτου της 9ης Ιουλίου 2022 όταν το Λιμενικό ενημερώθηκε για τρεις αγνοούμενους στην παραλία Μύτη στο Ποσείδι της Χαλκιδικής. Άμεσα σήμανε συναγερμός και στήθηκε επιχείρηση, η οποία τελικά θα κατέληγε ως μία από της μεγαλύτερες που έχουν γίνει ποτέ στη Χαλκιδική αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, για τον εντοπισμό των τριών ανδρών που, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ήταν τουρίστες από τη Βόρεια Μακεδονία και είχαν έρθει στη χώρα μας για να γιορτάσουν τα γενέθλια του ενός.
Δύο κατάφεραν να σωθούν. Ο τρίτος, ο Μάρτιν, αγνοείται μέχρι και σήμερα. Παρά τις τεράστιες προσπάθειες που έκανε το Λιμενικό, εθελοντές, φίλοι και η οικογένειά του, έναν χρόνο μετά δεν έχει βρεθεί ίχνος του.
Γεννημένος στις 27 Δεκεμβρίου του 1990, ο Μάρτιν έζησε και μεγάλωσε στα Σκόπια. Ήταν λάτρης του μπαλέτου και μάλιστα είχε τελειώσει την Ανωτάτη Σχολή Μπαλέτου στην πρωτεύουσα της γειτονικής χώρας, ενώ μέχρι και πριν την εξαφάνισή του εργαζόταν σε βιομηχανία κρεάτων. Ήταν καλός κολυμβητής, σύμφωνα με τους συγγενείς του, ωστόσο αυτό δεν στάθηκε αρκετό, όπως αποδείχθηκε, για να σωθεί από τα επικίνδυνα θαλάσσια ρεύματα στη γνωστή αμμόγλωσσα του Ποσειδίου.
Τα γενέθλια που εξελίχθηκαν σε εφιάλτη
Οι φίλοι από τα Σκόπια είχαν φτάσει εκείνη τη μέρα στη Χαλκιδική για τα γενέθλια του Ιβάν, ο οποίος διατηρεί εξοχικό στο Ποσείδι. Παρότι ο καιρός δεν ήταν ιδιαίτερα καλός, ούτε καν ζεστός, και οι άνεμοι έπνεαν με 5 και 6 Μποφόρ, πήγαν για πρώτη φορά στην παραλία Μύτη, μία από τις πιο εντυπωσιακές παραλίες της Χαλκιδικής, μια λωρίδα γης που σκίζει στα δύο τη θάλασσα και αλλάζει συνεχώς μορφολογία.
«Στη μία πλευρά της παραλίας είχε κύματα», είχε αναφέρει σε συνέντευξή του στην Καθημερινή ο 30χρονος Ιβάν, «εμείς ήμασταν στην πλευρά που δεν είχε». Παρ' όλα αυτά, οι δύο φίλοι του, ο Βασίλ Μπρεζόφσκι και ο Μάρτιν Γιοβανόφσκι παρασύρθηκαν από τα ρεύματα της θάλασσας. Ο Ιβάν βούτηξε στο νερό όταν είδε τον Μάρτιν να αρχίζει να πανικοβάλλεται. «Του είπα πως θα κολυμπήσω πίσω για να φέρω βοήθεια», ανέφερε ο Ιβάν, κάτι που ούτε αυτός κατάφερε, με τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα να τον παρασύρουν.
Διαβάστε: Συγκλονίζει ο Ιβάν που διασώθηκε στη Χαλκιδική: Το πρωί αποδέχτηκα ότι μάλλον θα πεθάνω
Ο πιο τυχερός από όλους ήταν ο Βασίλ, ο οποίος, μιλώντας στο iefimerida, είχε αναφέρει ότι προσπάθησε να παραμείνει ήρεμος και να μείνει στην επιφάνεια του νερού. Ένας σέρφερ κατάφερε να πλησιάσει στο σημείο όπου βρισκόταν ο Βασίλ και, καθώς δεν μπορούσε να βοηθήσει λόγω των ορμητικών νερών, ειδοποίησε το Λιμενικό, ένα σκάφος του οποίου τον περισυνέλεξε γρήγορα.
Υπό τον συντονισμό του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης στήθηκε μεγάλη επιχείρηση διάσωσης για τους άλλους δύο Βορειομακεδόνες, στην οποία συμμετείχαν ένα πλοίο του Λιμενικού Σώματος, ένα περιπολικό όχημα, ένα ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας, δύο ιδιωτικά σκάφη και εθελοντές της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης από το παράρτημα Κασσάνδρας, καθώς και εθελοντές του ΟΦΚΑΘ.
Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, ο 30χρονος Ιβάν εντοπίστηκε το μεσημέρι της επόμενες μέρας, 18 ολόκληρες ώρες μετά την εξαφάνισή του, από το ελικόπτερο της πολεμικής αεροπορίας. Ο Ιβάν έδωσε μία πραγματική μάχη για να κρατηθεί ζωντανός και περισυνελέγη από φορτηγό πλοίο σημαίας Γιβραλτάρ που έπλεε στα ανοιχτά της Νέας Σκιώνης και είχε δεσμευτεί από το υπουργείο Ναυτιλίας για τις ανάγκες των ερευνών. Το πλήρωμα του φορτηγού πλοίου περισυνέλεξε τον 30χρονο, ώσπου να καταφθάσει σκάφος του Λιμενικού για να τον παραλάβει και να τον μεταφέρει στο λιμάνι της Νέας Σκιώνης για τις πρώτες βοήθειες.
Σε δηλώσεις του μετά τη διάσωσή του ο Ιβάν είχε εξηγήσει πως κατάφερε να κρατηθεί στη ζωή με μεθοδευμένο κολύμπι, στάσεις ανάπαυλας και μία... μπάλα. Κράτησε την ψυχραιμία του, ίσως το σημαντικόντερο από όλα όσα έκανε, και βουτούσε κάτω από τα κύματα όταν αυτά έρχονταν κατά πάνω του. Τα ξημερώματα εντόπισε στη θάλασσα μία μπάλα, την οποία χρησιμοποίησε για να τον ανασηκώνει έστω και λίγο στο νερό. Ήταν η μπάλα που λίγες μέρες πριν, στις 30 Ιουνίου 2022, ξέφυγε από το χέρια δύο αδελφών που έπαιζαν στην παραλία Εβγάτη στη Λήμνο, ταξίδεψε επί 10 μέρες και έπλευσε... καρμικά ώς τα χέρια του 30χρονου.
Διαβάστε: Χαλκιδική: Η μπάλα που έσωσε τον Ιβάν είχε χαθεί πριν 10 μέρες από δύο παιδάκια στη Λήμνο!
Στις 12:30 το μεσημέρι η τύχη χαμογέλασε στον Ιβάν, ο οποίος διασώθηκε και το ταξίδι της επιβίωσής του αποτέλεσε πρώτη είδηση στη χώρα, ενώ παράλληλα αναπτέρωσε το ηθικό για το ενδεχόμενο εύρεσης και του Μάρτιν. Όσο ο Ιβάν νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη, η οικογένεια του Μάρτιν, που εξακολουθούσε να αγνοείται, συνέχιζε να ελπίζει σε ένα θαύμα.
Εφιάλτης που δεν λέει να τελειώσει
Η οικογένεια του Μάρτιν περίμενε σε αναμμένα κάρβουνα για το τηλεφώνημα που θα τους έλεγε ότι ο γιος τους βρέθηκε, ότι είναι καλά στην υγεία του. Το τηλεφώνημα αυτό δεν έγινε ποτέ. Αντ' αυτού οι γονείς και ο αδελφός του Μάρτιν ενημερώνονταν τηλεφωνικά από το Γενικό Προξενείο της Βόρειας Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη για τις εξελίξεις στις έρευνες, έως ότου φτάσουν οι ίδιοι στη Χαλκιδική.
Διαβάστε: Χαλκιδική: Φωτογραφία του Μάρτιν από την ημέρα της εξαφάνισης - Δύο αεροπλάνα στις έρευνες
«Σας εκλιπαρώ, βρείτε τον γιο μου. Κάντε ό,τι μπορείτε, σας ικετεύω!», εκλιπαρούσε τους εθελοντές με δάκρυα στα μάτια η μητέρα του Μάρτιν, η οποία έκανε το μακρινό ταξίδι από τις ΗΠΑ για να βρεθεί στο σημείο όπου εξαφανίστηκε ο γιος της.
Έγινε έκκληση από τον αδελφό του 31χρονου σε όσους είχαν βάρκες, κιάλια ή άλλες παρόμοιες συσκευές που ζουμάρουν να βοηθήσουν και να συμμετέχουν στην αναζήτηση του Μάρτιν. Ο διασωθείς Ιβάν κάλεσε με ανάρτησή του όσους μπορούν να ενισχύσουν οικονομικά την οικογένεια για να συνεχιστούν οι έρευνες. Ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών της γειτονικής χώρας, Μπουγιάρ Οσμάνι, είχε επικοινωνήσει με τον τότε ομόλογό του, Νίκο Δένδια, για να συνεχιστεί η έρευνα παρά την εκπνοή της προβλεπόμενης προθεσμίας των 72 ωρών, με τον Έλληνα αξιωματούχο να τον ενημερώνει ότι έχει ήδη ληφθεί απόφαση για τη συνέχιση των ερευνών.
«Ο Μάρτιν ακόμα αγνοείται, η υπόθεση δεν έκλεισε για μας»
«Σηκώθηκαν αεροπλάνα, drones, μαζεύτηκε πολύς κόσμος, ταχύπλοα, σκάφη, αλλά, δυστυχώς, μείναμε με την πίκρα ότι ακόμα δεν έχει βρεθεί κάτι. Ο Μάρτιν ακόμα αγνοείται, η υπόθεση δεν έχει κλείσει για εμάς», σημειώνει στη Voria.gr ο επικεφαλής του ΟΦΚΑΘ, Χρήστος Ράμος, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στις έρευνες και είχε στενή επαφή με την οικογένεια. «Η προσπάθεια ήταν πάρα πολύ μεγάλη, μία από τις μεγαλύτερες που έχουμε κάνει όλα αυτά τα χρόνια, αν εξαιρέσουμε την υπόθεση του Γραικού, όπου εκεί παλεύαμε τέσσερα χρόνια», τονίζει.
Διαβάστε: Από την υπόθεση Γραικού ως το Μάτι και την αναζήτηση του Μάρτιν - Ποιος είναι ο ΟΦΚΑΘ
Ο κ. Ράμος έχει κρατήσει όλον αυτόν τον καιρό επαφή με την οικογένεια του Μάρτιν και σημειώνει πως ο αδελφός του επέστρεψε στις ΗΠΑ, όπου ζει και δουλεύει, ενώ η μητέρα του παραμένει στα Σκόπια. «Ερχόμαστε σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί της και μας ρωτάει αν έχουμε νέα για την υπόθεση. Προσπαθούμε να της δίνουμε κουράγιο», αναφέρει στη Voria.gr ο επικεφαλής του ΟΦΚΑΘ και σημειώνει ότι «δώσαμε τον λόγο μας στην οικογένεια πως αν βρεθεί κάτι από τον Μάρτιν εμείς οι ίδιοι θα πάμε στα Σκόπια να τους το παραδώσουμε».
Ρεύματα, ανάποδο ρολόι, συμπίεση, δίνες: Πώς «λειτουργεί» η Μύτη και γιατί είναι επικίνδυνη
Η παραλία Μύτη στο Ποσείδι είναι μία από τις πιο εντυπωσιακές παραλίες στη Χαλκιδική, κυρίως για τον γεωλογικό σχηματισμό της. Ωστόσο, η ομορφιά της κρύβει πολλούς κινδύνους, όπως επισημαίνει στη Voria.gr o Κωνσταντίνος Αλμπανάκης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ.
Συγκεκριμένα, η αμμόγλωσσα στο Ποσείδι είναι μία λωρίδα γης που εξέχει και εισέρχεται στη θάλασσα για αρκετές εκατοντάδες μέτρα , σαν μία μύτη, που στην ουσία κόβει ένα θαλάσσιο ρεύμα που κινείται παράλληλα στην ακτή. Το ρεύμα αυτό, όπως εξηγεί ο κ. Αλμπανάκης, έρχεται από τον νότο με κατεύθυνση προς βορρά, ενώ στη συνέχεια ανεβαίνει προς Θεσσαλονίκη, ανάποδα από τη φορά του ρολογιού, και ακολούθως κυκλικά κατεβαίνει από τις ακτές της Κατερίνης. Κάποιες εποχές αντιστρέφεται, αλλά αυτήν την εποχή, δηλαδή το καλοκαίρι, έχει τη συγκεκριμένη κυκλοφορία και κινείται με αυτόν τον τρόπο.
Ως εκ τούτου, στην αμμώδη ακτή, σε αυτή τη μύτη δηλαδή και όχι σε όλο το ακρωτήριο, συμπιέζονται τα θαλάσσια ρεύματα γιατί υπάρχει αυτό το ακρωτήριο που μπαίνει στη θάλασσα για περίπου 2,5 χιλιόμετρα. Πολλαπλασιάζεται, λοιπόν, η ταχύτητα των ρευμάτων, με αποτέλεσμα να προκαλούνται δίνες στη λεγόμενη μύτη.
Η μύτη αυτή, επειδή απέναντι βρίσκεται πρακτικά όλο το συγκρότημα των βουνών της Πιερίας, του Πηλίου, ο Όλυμπος, η Όσσα κτλπ, δεν έχουμε ανέμους που χτυπούν κάθετα τη συγκεκριμένη ακτή. Έτσι οι άνεμοι είναι είτε από νότο προς βορρά, δηλαδή κάθε φύσεως νοτιάδες, είτε από βορρά προς νότο, δηλαδή ο Βαρδάρης, ο βόρειος-βορειοδυτικός άνεμος. Σύμφωνα με τον καθηγητή, κάθε απόγευμα το καλοκαίρι -όπως στην περίπτωση των τριών Βορειομακεδόνων- έχουμε το ακρωτήριο να δέχεται τη λεγόμενη μπουκαδούρα, ένα είδος θαλάσσιας αύρας, τον αέρα που μπαίνει μέσα στη θάλασσα, με γενική κατεύθυνση από νότο προς βορρά. Στη μύτη, η θαλάσσια αύρα, η οποία σε άλλες περιοχές είναι κάθετη στην ακτή, παίρνει κατεύθυνση προς το εσωτερικού του βόρειου Θερμαϊκού, επειδή η μάζα του κόλπου έχει λοξή κατεύθυνση. Αυτή η μπουκαδούρα τα απογεύματα προκαλεί κύματα από νότο προς βορρά το καλοκαίρι και από βορρά προς νότο το υπόλοιπο διάστημα, με αποτέλεσμα οι δύο αυτές αντίθετες κινήσεις να κάνουν την ακτή να προχωρά μέσα στη θάλασσα για αρκετά μεγάλη απόσταση, αλλά και να βαθαίνουν απότομα τον πυθμένα, που φτάνει και τα 40-50 μέτρα, σε πολύ μικρή απόσταση από τη μύτη.
Ως αποτέλεσμα, λοιπόν, το θαλάσσιο ρεύμα, όπως χτυπά τη λωρίδα γης, συμπιέζεται χτυπώντας σε αυτό το «τείχος», προκαλώντας δίνες. Αυτές είναι που δημιουργούν την επικίνδυνη κατάσταση, σε συνδυασμό με τους δυνατούς ανέμους που μπορεί να καταγράφονται στο σημείο. Το μοιραίο απόγευμα αυτοί έφταναν σε ένταση και τα 6 Μποφόρ.
Παράλληλα, όπως εξηγεί ο κ. Αλμπανάκης, παρατηρείται το εξής περίεργο: η μία πλευρά της μύτης να έχει κύμα και η άλλη να μην έχει καθόλου, όπως ανέφεραν εξάλλου και οι δύο επιζήσαντες.
Ωστόσο, το θαλάσσιο ρεύμα, που κινείται μες στη μάζα του νερού, είναι εντελώς ανεξάρτητο από τον επιφανειακό κυματισμό. Σύμφωνα με τον καθηγητή, τα κύματα δεν πνίγουν έναν καλό κολυμβητή, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως στα βελοειδή ρεύματα, που σε τραβούν μόνο 50-100 μέτρα από την ακτή.
«Κανένας δεν μπορεί να κολυμπήσει κόντρα σε αυτό το ρεύμα»
Στη συγκεκριμένη περίπτωση της μύτης του Ποσειδίου υπάρχουν ρεύματα που οφείλονται στη γενικότερη κυκλοφορία του Βόρειου Αιγαίου και, συμπιεζόμενα από το ακρωτήριο, δημιουργούν αυτές τις δίνες, που σε παρασύρουν προς τα μέσα, γιατί είναι αρκετά έντονα. «Δεν υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να κολυμπήσει ενάντια σε αυτό το ρεύμα όταν τον "τραβήξει"», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
«Αν σε τραβήξει στα ανοιχτά, μετά σε παραλαμβάνει το άλλο ρεύμα και αρχίζει και σε πηγαίνει προς τα κάτω, προς νότο, από την απέναντι πλευρά, προς τις ακτές της Πιερίας», σημειώνει ο ίδιος στη Voria.gr. Προς εκείνη την κατεύθυνση, άλλωστε, είχε βρεθεί να πλέει στα ανοιχτά και ο Ιβάν.
Τι απέγινε ο Μάρτιν;
Κληθείς να εκτιμήσει τι μπορεί να απέγινε η σορός του Μάρτιν, που μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί παρά το γεγονός ότι οι έρευνες ήταν ευρύτατες, σε μια τεράστια περιοχή, και παρά τη μεγάλη χρονική περίοδο που έχει παρέλθει, ο κ. Αλμπανάκης υποστηρίζει ότι πιθανότατα βρίσκεται στον βυθό. Λόγω της παρουσίας του έμβιου θαλάσσιου κόσμου, που σπεύδει αναπόφευκτα να τραφεί με τη σάρκα, η πλευστότητα της σορού μειώνεται. Έτσι, επικρατεί το βάρος από τα κόκαλα, που βυθίζονται και παραμένουν στον πυθμένα. Υπάρχει, ωστόσο, πιθανότητα, σύμφωνα με τον ίδιο, στο μέλλον μερικά εξ αυτών να ξεβραστούν σε κάποια ακτή.
Η αντίστοιχη περίπτωση στον Ποταμό Επανομής και η σύσταση
Η ίδια ακτομηχανική, με μικρότερο βέβαια βαθμό επικινδυνότητας, ισχύει και στη μύτη στον Ποταμό της Επανομής. «Και εκεί είναι επικίνδυνα, αν και με μικρότερο βάθος και με πιο εξασθενημένα ρεύματα, τα οποία φτάνουν στον μυχό του Θερμαϊκού Κόλπου», σημειώνει ο καθηγητής.
Συνιστά, τέλος, να αποφεύγουμε το κολύμπι σε αυτές τις μύτες χωρίς να έχουμε κοντά μας κάποιο σωσίβιο, κάποιο σκάφος ή κάποιο αγκυροβόλιο.