Αλεξία Καλαϊτζή - Ανταπόκριση από τα Σκόπια
Στην ηλιόλουστη πόλη των Σκοπίων, η ήρεμη ατμόσφαιρα που επικρατεί στους δρόμους και τις πλατείες δεν προδίδει με τίποτα πως σε μία μόλις ημέρα θα διεξαχθεί στη χώρα ένα δημοψήφισμα που θα κρίνει την πορεία της συμφωνίας με την Ελλάδα αλλά και το μέλλον της ίδιας της ΠΓΔΜ.
Μοναδικές ενδείξεις της ιστορικής αυτής στιγμής είναι οι δημοσιογράφοι και ξένοι παρατηρητές που έχουν κατακλύσει τα καφέ της μικρής πόλης αλλά και οι αφίσες που καλύπτουν τους δρόμους των Σκοπίων. Κάποιες από αυτές δείχνουν μόνο την ευρωπαϊκή σημαία και τη λέξη «ζα» που σημαίνει «υπέρ» ενώ άλλες φιλοξενούν πιο πιασάρικα μηνύματα όπως «η εθνική ταυτότητα δεν είναι τηλέφωνο για να το ξεχάσεις» ή «η εθνική ταυτότητα δεν είναι ποδήλατο για να το χάσεις». Η εκστρατεία του «υπέρ» κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα καθώς είναι πιο δυναμική από το αντίθετο στρατόπεδο, όχι μόνο στους δρόμους τη πόλης, αλλά τόσο στην τηλεόραση όπου προβάλλονται συνεχώς μηνύματα που καλούν τον λαό να υπερψηφίσει τη συμφωνία όσο και στα social media. Εξάλλου, μεγάλο μέρος της αντιπαράθεσης εξαντλείται πια μόνο στη σφαίρα του ίντερνετ και όχι στα καφέ και στις ταβέρνες.
Μόνη ορατή παρουσία του αντίπαλου στρατοπέδου στο κέντρο των Σκοπίων είναι μια χούφτα ανθρώπων που μοιράζουν φυλλάδια απέναντι από το Κοινοβούλιο καλώντας τον κόσμο να μποϊκοτάρει τη διαδικασία.
Έτσι φαίνεται εξάλλου να διαμορφώνεται και το πραγματικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι πολίτες της γειτονικής χώρας: η πλειοψηφία όσων προσέλθουν στις κάλπες, θα ψηφίσει «υπέρ», ενώ όσοι διαφωνούν απλά θα απέχουν.
Τι λένε πολίτες στα Σκόπια
O 23χρονος Κρίστιαν, φοιτητής Κοινωνιολογίας, είναι από αυτούς που θα σπεύσουν αύριο στις κάλπες για να ψηφίσουν υπέρ της συμφωνίας. Για τον ίδιο αλλά και πολλούς συνομηλίκους του, το ιερό δισκοπότηρο δεν είναι άλλο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Πιστεύω ότι το δημοψήφισμα θα επηρεάσει το μέλλον τη χώρας μόνο αν καταφέρουμε να μπούμε στην ΕΕ. Θα αργήσει να αλλάξει ίσως η κατάσταση αλλά θα αλλάξει». Ο νέος δηλώνει πως δεν έχει κανένα πρόβλημα να μετατραπεί το όνομα της χώρας σε Βόρεια Μακεδονία. «Δεν καταλαβαίνω γιατί γίνεται τόσος σαματάς για το όνομα. Δεν με νοιάζει πώς θα λεγόμαστε αρκεί η κατάσταση να βελτιωθεί στη χώρα για τι επόμενες γενιές». Αναφορικά με το ζήτημα της ταυτότητας, ο ίδιος απαντάει: «Δεν με ενδιαφέρει τι έγινε πριν από 500 χρόνια, με νοιάζει το παρόν και το μέλλον».
Πολλοί νέοι πολίτες συμμερίζονται την άποψη του Κρίστιαν, η οποία φαίνεται να είναι η επικρατούσα στην κοινωνία των Σκοπίων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλοι όσοι θα ψηφίσουν «υπέρ» είναι απόλυτα ικανοποιημένοι με τη συμφωνία.
«Το δημοψήφισμα είναι επιτέλους ένα θετικό γεγονός που συμβαίνει στη χώρα μετά από τόσα χρόνια κατά τα οποία δεν συνέβαινε τίποτα. Αν χάσουμε αυτή την ευκαιρία, τίποτα καλύτερο δεν θα έρθει», επισημαίνει η 33χρονη Μαρία, μητέρα δύο παιδιών.
Η Μάγια ωστόσο διαφωνεί. «Δεν θα ψηφίσω την Κυριακή, γιατί αγαπώ τη χώρα μου», δηλώνει στη Voria.gr. Η 33χρονη γυναίκα που ζει και εργάζεται στα Σκόπια στον τομέα των Οικονομικών δεν είναι διατεθειμένη να αλλάξει το όνομα της χώρας ώστε αυτή να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Είναι άδικο. Είμαστε η μόνη χώρα που πρέπει να αλλάξει το όνομα της για να γίνουμε μέλος της ΕΕ. Καμία άλλη χώρα δεν έχει δώσει τόσα πολλά, δεν έχει δώσει κάτι τόσο ξεχωριστό, όπως το όνομά της. Η χώρα γεννήθηκε με το όνομα αυτό, δεν νομίζω ότι πρέπει να το δώσουμε», τονίζει.
Την ίδια γνώμη έχει και ο 38χονος Νίκολα. Ο ίδιος επιθυμεί επίσης την ένταξη της χώρας αλλά δεν θα ανεχόταν ποτέ την αλλαγή του ονόματος. «Δεν πιστεύω ότι πρέπει να αλλάξουμε κάτι. Πιστεύω ότι θα βρεθεί ένας συμβιβασμός χωρίς να αλλάξουμε το όνομα μας και πως θα μπούμε ούτως ή άλλως στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα έχει μια περιοχή που λέγεται Μακεδονία ενώ εμάς είναι η χώρα μας “Μακεδονία”. Δεν καταλαβαίνω πού είναι το πρόβλημα», σημειώνει.
Παρά τον βομβαρδισμό των μηνυμάτων και την αυξανόμενη ένταση της εκστρατείας, αρκετοί είναι οι αναποφάσιστοι που δεν είναι ακόμα σίγουροι αν θα συμμετέχουν στο δημοψήφισμα αλλά και αυτοί που θα απέχουν γιατί είτε είναι απογοητευμένοι από το σύστημα είτε δεν πιστεύουν ότι η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ θα αλλάξει την καθημερινότητα στη μικρή βαλκανική χώρα.
Η 20χρονη Νίνα, φοιτήτρια μοριακής βιολογίας είναι μία από τους αναποφάσιστους. «Μάλλον το δημοψήφισμα είναι για καλό. Αλλά θα δείξει. Δεν ξέρω ακόμα αν θα ψηφίσω», τονίζει. Η ίδια πάντως σπεύδει να ξεκαθαρίσει πως και ακόμα και αν ψηφίσει «υπέρ», δεν θα πει ποτέ τη χώρα Βόρεια Μακεδονία.
Η Νίνα δεν είναι η μόνη που δεν έχει πλήρη γνώση της συμφωνίας. Άλλωστε και η ίδια η εκστρατεία του «υπέρ» στη χώρα αναφέρεται μόνο σε ευρωπαϊκή Μακεδονία, αποκρύπτοντας αριστοτεχνικά την αλλαγή στο όνομα.
Το «επιτυχές» δημοψήφισμα
Απαντώντας στα ερωτήματα που εγείρονται αναφορικά με το ποσοστό των ψηφοφόρων που θα προσέλθουν στις κάλπες αύριο και άρα την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος, πηγές της κυβέρνησης υπογραμμίζουν πως το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό και η διεξαγωγή του δεν αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση της συμφωνίας των Πρεσπών.
Ωστόσο, προσθέτουν, το δημοψήφισμα θα θεωρηθεί επιτυχές αν σε αυτό συμμετάσχει ευρεία πλειοψηφία του λαού, κάτι για το οποίο δηλώνουν αρκετά αισιόδοξοι, αν και αποφεύγουν να ορίσουν συγκεκριμένο ποσοστό επί της συμμετοχής πάνω από το οποίο θα θεωρηθεί ως τέτοιο. Και αυτό γιατί, όπως σημειώνουν οι ίδιες κυβερνητικές πηγές, αν και οι εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο είναι περίπου 1.8 εκατ. πολίτες, ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ χαμηλότερος καθώς υπολογίζεται ότι περίπου 450.000 με 600.000 ζουν στο εξωτερικό. Προσπαθώντας μάλιστα να παρουσιάσουν ένα συγκρίσιμο αριθμό, υπενθύμισαν πως ο Γκιόργκε Ιβάνοφ, που έχει καλέσει τους Σκοπιανούς να μποϊκατάρουν το δημοψήφισμα με αποχή, εξελέγη πρόεδρος με περίπου 550.000 ψήφους.
Όπως επισημαίνουν, το δημοψήφισμα διεξάγεται για να εκπληρώσει την πολιτική υπόσχεση όλων των κυβερνήσεων στην πρόσφατη ιστορία της χώρας. Μόνη περίπτωση που θα επηρεάσει την εξέλιξη της συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών είναι να προσέλθει η μειοψηφία του κόσμου ή να επικρατήσει το «κατά». Αν επικρατήσει ένα από τα δύο σενάρια, η κυβέρνηση θα παραιτηθεί και η συμφωνία θα ακυρωθεί.
Αναφορικά με το κόστος των εκστρατειών, οι ίδιες πηγές διευκρινίζουν πως στο Κοινοβούλιο δόθηκαν 80 εκατ. δινάρια, δηλαδή, περίπου 1,3 εκατ. ευρώ για την «αγορά» τηλεοπτικού χρόνου. Μερίδιο από τα χρήματα αυτά ζήτησαν μόνο 71 βουλευτές που ανήκουν στο στρατόπεδο υπέρ της συμφωνίας. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, κανένας άλλος βουλευτής δεν ζήτησε το μερίδιο που του αναλογεί.
Η συμμαχία «Μαζί για μια ευρωπαϊκή Μακεδονία», η οποία αποτελείται από κόμματα, ΜΚΟ και ιδιώτες, χρηματοδότησε το κομμάτι της εκστρατείας που είχε σχέση με το έντυπο υλικό, όπως τις αφίσες ενώ η κυβέρνηση διέθεσε 6.000 ευρώ για την εκστρατεία στα social media.
