Μεγάλη αναστάτωση επικρατεί στον κλάδο των κατασκευών λόγω της ραγδαίας αύξησης της τιμής πολλών βασικών υλικών εξ αιτίας των οποίων έχουν τιναχτεί στον αέρα οι προϋπολογισμοί σχεδόν όλων των δημοσίων έργων. Η κατάσταση αυτή, πέρα από τις κατασκευαστικές εταιρείες, έχει θορυβήσει και τους δήμους και τις περιφέρειες επειδή πολλά έργα έχουν ήδη σταματήσει, με κίνδυνο μάλιστα να εγκαταλειφθούν οριστικά από τους αναδόχους. Παράλληλα πολλοί νέοι διαγωνισμοί καθίστανται άγονοι καθώς οι εταιρείες αποφεύγουν, μέσα σε αυτό το σκηνικό ρευστότητας, να καταθέσουν προσφορές ή καταθέτουν μηδενικές εκπτώσεις.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως αναφέρουν στην Voria.gr παράγοντες του κλάδου των κατασκευών, αντιμετωπίζουν οι μικρές και μεσαίες εργοληπτικές εταιρείες οι οποίες υλοποιούν μικρά δημόσια έργα, κυρίως σε δήμους και περιφέρειες. Σύμφωνα με τους ίδιους «έχουν αρχίσει το τελευταίο διάστημα να εμφανίζονται φαινόμενα παρατεταμένων διακοπών σε αρκετά έργα, ενώ αυξάνονται οι αιτήσεις διάλυσης των συμβάσεων με πρωτοβουλία των εργολάβων».
Οι ανατιμήσεις στα βασικά υλικά του κατασκευαστικού κλάδου τους τελευταίους μήνες ήταν πέραν κάθε απαισιόδοξης πρόβλεψης. Για παράδειγμα οι αυξήσεις στο τσιμέντο είναι πάνω από 30%, στον χάλυβα η τιμή έχει διπλασιαστεί ξεπερνώντας τα 1.000 δολάρια τον τόνο, στον χαλκό έχει τριπλασιαστεί σπάζοντας το φράγμα των 10.000 δολαρίων ανά τόνο, το αλουμίνιο πήγε τρεις και τέσσερις φορές επάνω κ.ο.κ. Και κοντά σ' αυτά βεβαίως, υπάρχουν οι αυξήσεις στην ενέργεια και κυρίως στα καύσιμα, γεγονός που επηρεάζει όλη την κατασκευαστική αλυσίδα. Στέλεχος μεγάλης εργοληπτικής οργάνωσης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι την τελευταία εβδομάδα εργοστάσιο στην Αθήνα το οποίο παράγει τούβλα αύξησε την τιμή κατά 35%. «Αυτό δεν οφείλεται βεβαίως σε αύξηση της τιμής του πηλού, αλλά στην αύξηση της ενέργειας που χρησιμοποιείται προκειμένου να ψηθεί».
Εκπρόσωπος μεσαίας εργοληπτικής εταιρείας σημειώνει ότι «πέρα από τις ανατιμήσεις άρχισαν να παρατηρούνται και ελλείψεις σε υλικά όπως για παράδειγμα στο pvc που χρησιμοποιείται για δίκτυα ύδρευσης. Επίσης πολλές προμηθευτικές εταιρείες δεν μπορούν να δεσμευτούν για το πότε θα μας παραδώσουν υλικά και φυσικά σε τι τιμές«. Εκτός όλων αυτών, σύμφωνα με τον ίδιο, παρατηρείται και έλλειψη σε εργατικό δυναμικό. «Ένα μεγάλο μέρος το έχει απορροφήσει η οικοδομική δραστηριότητα η οποία, μετά την πολυετή κρίση, ξαναπαίρνει μπρος. Επίσης, πολλοί προτιμούν να εργάζονται στα μεγάλα έργα τα οποία έχουν χρηματοδότηση, ενώ ένα σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού έχει φύγει εκτός Ελλάδας τα τελευταία χρόνια».
Ζητούν διακοπή εργασιών
Πριν από λίγο καιρό, μεγάλος εργοληπτικός φορέας έστειλε επιστολή στα συναρμόδια υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών και το Οικονομικών ζητώντας, πέρα από την αναθεώρηση των προϋπολογισμών των έργων, να δοθεί δυνητικά η δυνατότητα στους εργολάβους να προχωρήσουν σε παύση εργασιών για διάστημα τεσσάρων έως έξι μηνών. «Υπάρχουν και αρκετοί που θέλουν να διαλύσουν τις συμβάσεις, αλλά κάτι τέτοιο δεν το δέχεται το υπουργείο, ούτε οι δήμοι και οι περιφέρειες και είναι λογικό», σημειώνουν κύκλοι εργοληπτικών οργανώσεων. Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι η κατάσταση μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο. «Είμαστε σε κατάσταση ανωτέρας βίας και αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από το υπουργείο».
Οι εκπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου και κυρίως οι εργολήπτες μικρών και μεσαίων δημοσίων έργων, πέρα από την παράταση ή την προσωρινή παύση υλοποίησης των ενεργών συμβάσεων ζητούν:
1. Να υπάρξει επικαιροποίηση των προϋπολογισμών των έργων τα οποία πρόκειται να δημοπρατηθούν, διαφορετικά η πλειονότητα των εταιρειών θα αδυνατεί να συμμετάσχει στους διαγωνισμούς.
2. Για όσο διάστημα διαρκεί η κρίση, να θεσπιστεί ένας μηχανισμός αναθεώρησης των τιμών για τα υλικά τα οποία επηρεάζονται από τις αυξήσεις ώστε στη συνέχεια, να υπάρχει αναθεώρηση της αξίας των εκτελούμενών έργων σε μηνιαία ή διμηνιαία βάση.
«Τον προηγούμενο Δεκέμβριο το υπουργείο Υποδομών προχώρησε σε μια πρώτη αναθεώρηση στις τιμές συγκεκριμένων υλικών καθώς και για περίπου 500 εργασίες η οποία ίσχυε για τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2021. Όμως υπάρχουν πολλά ακόμη υλικά τα οποία έχουν μείνει εκτός αυτής της υπουργικής απόφασης, ενώ και οι τιμές έχουν αυξηθεί κι άλλο», αναφέρει παράγοντας του κατασκευαστικού κλάδου.
Σε αναμμένα κάρβουνα δήμοι – περιφέρειες
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι μικρές εργοληπτικές εταιρείες. «Αυτό συμβαίνει γιατί πήραν τα έργα με μεγάλες εκπτώσεις και σε τιμές που δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές. Επίσης, οι μικρές εταιρείες δεν έχουν δυνατότητα χρηματοδότησης», αναφέρουν κύκλοι των εργοληπτικών οργανώσεων.
Τα έργα αυτά, αφορούν κυρίως δήμους και περιφέρειες και γι' αυτό οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα, καθώς πολλά έργα έχουν «παγώσει», ενώ σε νέες δημοπρασίες δεν προσέρχονται εταιρείες και όσες εκδηλώνουν ενδιαφέρον προσφέρουν σχεδόν μηδενικές εκπτώσεις.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δημήτρης Παπαστεργίου δηλώνει στην Voria.gr ότι «η επίπτωση που βλέπουμε προς το παρόν στα έργα των δήμων είναι κάποια καθυστέρηση στην υλοποίησή τους. Μόνο σε μία περίπτωση, στο δήμο Ναυπάκτου, έχουμε ενημέρωση ότι ζητήθηκε διάλυση της εργολαβίας. Οι εργολάβοι προσπαθούν να τρενάρουν τα έργα, κυρίως τα έργα ασφαλτόστρωσης, μπας και πέσουν οι τιμές, αλλά και για να δουν τις αναθεωρημένες τιμές που βγαίνουν ανά τρίμηνο».
Ο αντιπεριφερειάρχης Υποδομών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Πάρις Μπίλλιας δηλώνει ότι «προς το παρόν δεν αντιμετωπίζουμε μεγάλα προβλήματα. Όμως αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, αν δεν υποχωρήσουν οι τιμές, τότε σίγουρα θα υπάρξουν προβλήματα». Μέχρι στιγμής το μόνο που παρατηρείται είναι κάποια καθυστέρηση στην υλοποίηση έργων ασφαλτόστρωσης. Όσον αφορά τις προκηρύξεις νέων έργων ο κ. Μπίλλιας εκτιμά ότι «σ' αυτές θα πρέπει να αναμένουμε σχεδόν μηδενικές εκπτώσεις».
Χαρακτηριστική της κατάστασης που επικρατεί είναι η περίπτωση της κατασκευής του νέου κλειστού γηπέδου στην περιοχή της Μίκρας του δήμου Θέρμης. Όπως εξηγεί ο δήμαρχος Θεόδωρος Παπαδόπουλος, «το έργο είχε ανάδοχο πριν από μήνες και φυσικά και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Ο εργολάβος, όμως, δεν ήρθε να υπογράψει τη σύμβαση, αλλά και ο ένας μετά τον άλλον οι επιλαχόντες ανάδοχοι που είχαν καταθέσει προσφορές, παραιτούνται καθώς θεωρούν ασύμφορο το έργο. Φτάσαμε στον όγδοο υποψήφιο ανάδοχο κι ακόμη το έργο δεν ξεκίνησε».