Το 2018 οι ελληνικές εξαγωγές πήγαν πολύ καλά. Για την ακρίβεια συνέχισαν να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Με τη συνδρομή και του τουρισμού, που επίσης κινείται έντονα ανοδικά τα τελευταία χρόνια, η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας βελτιώνεται δίνοντας διέξοδο στο αναπτυξιακό πρόβλημα της χώρας. Επίσης, εξαιρετικά ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία για την ελληνική μεταποίηση, οι επιδόσεις της οποίας βελτιώνονται σταθερά και συνεχώς τους 19 τελευταίους μήνες, όπως καταγράφει ο δείκτης PMI.
Πρόκειται για δύο δεδομένα που εν πολλοίς οφείλονται στον επιχειρηματικό δυναμισμό του βορειοελλαδικού τόξου. Στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη λειτουργούν πολλές παραγωγικές και ταυτόχρονα εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες αναπτύσσονται δυναμικά τα τελευταία χρόνια παρά την παρατεταμένη κρίση και ύφεση, που έχουν επιδεινώσει τις αδυναμίες και τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Στην ουσία οι επιχειρήσεις αυτές αξιοποιούν την ανισορροπία της χώρας. Όπως έλεγε στη Θεσσαλονίκη προ ολίγων ετών Γερμανός τραπεζίτης, εάν η Γερμανία σε συνθήκες ειρήνης βίωνε πολυετή ύφεση, η μοίρα του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά, θα ήταν κοινή, πιθανότατα η ισοπέδωση. Στην Ελλάδα, όμως, της αποκλίνουσας και ανταγωνιστικής λειτουργίας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ένα σημαντικό κομμάτι των επιχειρήσεων, που δεν περιμένουν τίποτα από το κράτος –ούτε καν διεθνείς δημόσιες σχέσεις- κατάφεραν να αναπτυχθούν παραγωγικά και εμπορικά, χάρη στη δουλειά των επιχειρηματιών και των στελεχών τους.
Πέραν, όμως, από τα απολογιστικά συμπεράσματα η ανάπτυξη της βιομηχανίας και η έντονη προώθηση των εξαγωγών δείχνουν το δρόμο στον οποίο καλείται να κινηθεί στη Βόρεια Ελλάδα. Εάν μάλιστα εξετάσει κανείς τόσο τα παραγόμενα προϊόντα της χώρας που εντόνως εξάγονται (τρόφιμα και ποτά, χημικά, διάφορά βιομηχανικά προϊόντα κ.λπ.), όσο και τις αγορές προς τις οποίες κατευθύνονται (το 68% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 32% στις τρίτες χώρες) αντιλαμβάνεται ότι οι όροι ευνοούν απολύτως την μεταποίηση του ελληνικού Βορρά. Στην ουσία πρόκειται για μία κατάσταση που διαμορφώθηκε σε βάθος δεκαετιών. Οι βορειοελλαδικές επιχειρήσεις αναπτύσσονταν ανέκαθεν μακριά από το προστατευτικό καθεστώς των προμηθειών του ελληνικού δημοσίου. Έπαιζαν πάντα σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, κάτι που συνετέλεσε στο να ενταχθούν στη διεθνή παραγωγική και επιχειρηματική κοινότητα από την εποχή που τα σύνορα ήταν πραγματικά εμπόδια για τη διακίνηση κεφαλαίων και προϊόντων.
Δηλαδή, πριν ακόμη η παγκοσμιοποίηση επιβάλλει πλήρως τους δικούς της κανόνες, που σήμερα μοιάζουν αυτονόητοι. Έτσι δημιουργήθηκε τεχνογνωσία και παράδοση, που ήδη παράγουν θετικά αποτελέσματα και μπορούν να αποδώσουν περισσότερα από εδώ και πέρα. Αρκεί να υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και το κράτος να κάνει ορισμένα από αυτά που έχει παραλείψει μέχρι σήμερα. Κι ας μη φανταστεί κανείς φοβερά και τρομερά πράγματα: Τίποτε περισσότερο από τη λογική στήριξη που κάθε ανεπτυγμένη χώρα προσφέρει στον ιδιωτικό της τομέα -και ειδικά στους κλάδους που διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα στο εξωτερικό. Επειδή, όμως, το ελληνικό κράτος δεν έχει αποδείξει μέχρι στιγμής ότι διαθέτει αποτελεσματικές δομές για τη διαμόρφωση στρατηγικής και τη χάραξη πολιτικής σε αυτό το επίπεδο, η ευθύνη των φορέων της επιχειρηματικότητας στη Βόρεια Ελλάδα είναι μεγάλη.
Κυρίως των δύο Συνδέσμων –Βιομηχανιών και Εξαγωγών-, που φιλοδοξούν να παίξουν πανελλαδικό ρόλο. Διότι τα προβλήματα της ελληνικής παραγωγικότητας, ιδιαίτερα της μεταποίησης, έχουν και γεωγραφικό πρόσημο. Ο συγκεντρωτικός τρόπος οργάνωσης του ελληνικού κράτους και η εγγύτητα της Β. Ελλάδος στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω χερσαίων συνόρων διαμορφώνουν ιδιαίτερες συνθήκες για την επιχειρηματικότητα, που απαιτούν ειδική διαχείριση και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργικές λύσεις. Τα πολλά τελευταία χρόνια –από την εποχή που ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία μαινόταν κοντά στα βόρεια σύνορα της χώρας- ο κεντρικός μηχανισμός των παραγωγικών υπουργείων απέδειξε ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί.
Ο ΣΒΒΕ και ο ΣΕΒΕ οφείλουν να λειτουργήσουν με υπευθυνότητα και δυναμισμό. Για να ανταποκριθούν στον ρόλο και την αποστολή τους οι αρμόδιοι των δύο συλλογικοτήτων του Βορρά με το υψηλότερο κύρος και τη μεγαλύτερη διεισδυτικότητα και εμβέλεια στον επιχειρηματικό κόσμο της περιοχής, θα πρέπει να δουλέψουν με υψηλό επαγγελματισμό. Να επεξεργαστούν και να παρουσιάσουν συγκεκριμένες δημιουργικές προτάσεις και έτοιμες, εφαρμόσιμες και ρεαλιστικές, λύσεις, τουλάχιστον στα βραχυπρόθεσμα και στα μεσοπρόθεσμα ζητήματα που αφορούν τη μεταποίηση και την εξωστρέφεια. Παράλληλα, σε μια εποχή που δεν ευνοεί τη συμμετοχικότητα, να εμπνεύσουν στα μέλη τους ότι το παιχνίδι του επιχειρείν είναι σε σημαντικό βαθμό ομαδικό. Ότι υπάρχουν κοινά προβλήματα που οφείλονται είτε σε αντικειμενικούς λόγους, είτε στην ελληνική ιδιοτυπία. Άρα κοινές λύσεις.
Ο μεν ΣΒΒΕ ως κοινωνικός εταίρος θα διαθέτει από εδώ και στο εξής ασυνήθιστα υψηλούς πόρους, που θα πρέπει να αποδείξει ότι αξίζει και μπορεί να τους αξιοποιήσει. Άρα και μεγαλύτερες δυνατότητες. Ο δε ΣΕΒΕ, χωρίς μεγάλους πόρους, οφείλει να κινηθεί έξυπνα, κινητοποιώντας το μηχανισμό του και ξοδεύοντας ενέργεια σε πεδία με πρακτικό αποτέλεσμα για τα μέλη του. Στο κάτω κάτω πρόκειται για δύο συλλογικότητες του επιχειρηματικού τομέα, που μέχρι τώρα σε κάποιο βαθμό αυτοχρηματοδοτούνται, όχι τόσο μέσω των συνδρομών των μελών τους, που αν και δεν είναι υψηλές, εισπράττονται με κόπο, όσο μέσω των κοινοτικών προγραμμάτων. Η ευθύνη των δύο διοικήσεων, λοιπόν, είναι να επιτύχουν παραγωγικό αποτέλεσμα υπέρ των μελών τους.
Αναγκαία προϋπόθεση γι’ αυτό, πέραν του καθορισμού σαφών στόχων και της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων, είναι ο προσανατολισμός τους προς Βορράν, προς το κέντρο της Ευρώπης, προς τις Βρυξέλλες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η αποκλειστική προσήλωση προς την Αθήνα δεν έχει να προσφέρει πολλά περισσότερα στους βιομηχάνους και τους εξαγωγείς της Βορείου Ελλάδος, απ’ όσα λίγα έχουν επιτύχει μέχρι σήμερα. Πέραν ίσως της εξυπηρέτησης της προσωπικής ατζέντας, κάποιων προσώπων στις δύο διοικήσεις.