Το ζήτημα της στάθμευσης στη Θεσσαλονίκη συζητείται στην πόλη από τη δεκαετία του 1990 σε μια βάση προοπτικής για μια πιο λειτουργική πόλη και με γνώμονα τη σύγχρονη λογική του περιορισμού της χρήσης των ΙΧ, της απελευθέρωσης του οδοστρώματος και της αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού προβλήματος, σε συνδυασμό με τη δημιουργία πιο βιώσιμων και ανθρώπινων συνθηκών διαβίωσης στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα.
Έκτοτε πολλά ειπώθηκαν, λίγα έγιναν. Επί τρεις δεκαετίες συζητούμε για τη δημιουργία χώρων στάθμευσης που θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν πολύ μεγάλο αριθμό οχημάτων, διότι οι ανάγκες είναι τεράστιες. Τα ΙΧ που κυκλοφορούν πολλαπλασιάστηκαν, οι χώροι στάθμευσης που προστέθηκαν είναι μηδαμινοί και φυσικά ακόμη είναι σε εκκρεμότητα οι εναλλακτικές μετακινήσεις, δηλαδή ακόμη ένα μέσο μαζικής μεταφοράς, πλην των αστικών λεωφορείων και ένα σύστημα, που θα εξυπηρετεί τις μετακινήσεις των πολιτών, χωρίς αυτοί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν το ΙΧ αυτοκίνητο.
Προτού αλλάξουμε τη νοοτροπία των πολιτών στις μετακινήσεις τους πρέπει να έχουμε βρει τον τρόπο με τον οποίο θα τους διευκολύνουμε να μετακινούνται δίχως το ΙΧ τους. Αυτόν δεν τον βρήκαμε. Επιμένω επί χρόνια ότι οι ιδέες, η στόχευση, η επιμονή στην επιδίωξη μιας πόλης χωρίς κυκλοφοριακό, χωρίς την παρουσία πολλών αυτοκινήτων στους δρόμους είναι θεμιτή. Είναι το όραμα. Δεν μπορεί όμως το όραμα να γίνει πράξη χωρίς να έχει η Πολιτεία διασφαλίσει τα προαπαιτούμενα. Σε μια τριτοκοσμική κοινωνία στην οποία οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό δεν μιλάς για ψηφιακό μετασχηματισμό. Δεν είμαστε σε αυτό το επίπεδο, όμως οι «προωθημένες» ιδέες χρησιμεύουν για να βάλουν βάσεις και στόχους για το μέλλον κι όχι για να υλοποιηθούν άμεσα. Χρησιμεύουν σε όσους τις διατυπώνουν για να λένε αύριο: «Σας τα έλεγα εγώ...». Δεν θέλω επ' ουδενί να πω ότι είναι άχρηστες, δεν είναι όμως επίκαιρες. Δεν απαντούν στο ερώτημα: Πού θα παρκάρω για να πάω στον γιατρό;
Επίκαιρη ήταν η δημιουργία πολλών χώρων στάθμευσης... κάποτε. Έκτοτε, τρεις δεκαετίες μετά, παραμένει αναλόγως επίκαιρη... Αυτό δείχνει πολλά. Όχι για εκείνους που από τότε έβλεπαν το πρόβλημα, πρότειναν και σχεδίαζαν την επόμενη μέρα. Αλλά για εκείνους που είναι αρμόδιοι για να υλοποιήσουν.
Διαρκώς επισημαίνω το σχέδιο για τη δημιουργία 31 πάρκινγκ στα τέλη της δεκαετίας του 1990, που αποτυπώθηκε στη γενική κυκλοφοριακή μελέτη του 2000 και συντηρήθηκε ως στόχος μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Κάποια στιγμή κουράστηκαν όλοι στην εμμονή στο συγκεκριμένο σχέδιο, προσγειώθηκαν στην πραγματικότητα και είπαν –επιτέλους- να το πάρουν αλλιώς, χωρίς βέβαια κάποιος να επωμιστεί την ευθύνη για την αδυναμία να υλοποιηθεί αυτός ο σχεδιασμός. Και κυρίως, χωρίς να το συζητήσουμε ποτέ με σοβαρό και οργανωμένο τρόπο στην πόλη...
Επειδή οι ιστορικές αναδρομές δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία όσο το τι κάνουμε σήμερα, απλώς θα κλείσω αυτή την αμαρτωλή ιστορία των πάρκινγκ με την επισήμανση ότι η γενική κυκλοφοριακή μελέτη στην οποία περιλαμβάνονταν προέβλεπε να έχουμε σε λειτουργία το μετρό πριν από δέκα χρόνια από σήμερα, προέβλεπε δημοτικές και διαδημοτικές συγκοινωνίες και μια σειρά άλλες παρεμβάσεις, οι οποίες δεν υλοποιήθηκαν ακόμη, οπότε αυτή είναι μια «εξήγηση» γιατί δεν έγιναν και τα πάρκινγκ...
Θα μείνω μόνο στις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τους χώρους στάθμευσης στην πόλη και ειδικά στον κεντρικό δήμο, όπου άλλωστε εντοπίζεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Η διοίκηση Μπουτάρη το καλοκαίρι του 2018 είχε σχεδιάσει οχτώ πάρκινγκ περιμετρικά του κέντρου, είχε σχεδιάσει την εξυπηρέτηση της μετακίνησης όσων θα στάθμευαν εκεί με mini bus, εφάρμοσε και την ελεγχόμενη στάθμευση και πραγματοποίησε μια σειρά από παρεμβάσεις, προκειμένου να διευκολύνει κυρίως όσους δεν χρησιμοποιούν το ΙΧ (ήταν μια συνεπής πολιτική στάση). Μέχρις εκεί. Στην πράξη; Τα πάρκινγκ, εκτός από εκείνα που ήδη λειτουργούσαν, παρέμειναν... όνειρο. Όπως ελάχιστα απέδωσαν οι παρεμβάσεις για τις λεγόμενες ήπιες μετακινήσεις, τις οδούς ήπιας κυκλοφορίας κτλ. Η συγκεκριμένη δημοτική διοίκηση είχε στοχεύσει στον περιορισμό της κυκλοφορίας των ΙΧ στο κέντρο της πόλης, όμως δεν θα μπορούσε να πετύχει το στόχο της όσα κι αν έκανε. Σωστή η λογική ότι η δημιουργία πάρκινγκ εντός του κέντρου της πόλης προσελκύει περισσότερα ΙΧ. Λανθασμένο είναι να κλείνεις τα μάτια στην πραγματικότητα, που και χτες και σήμερα είναι η ίδια: οι Θεσσαλονικείς προκειμένου να μετακινηθούν στην πόλη είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν το ΙΧ αυτοκίνητό τους.
Επί δεκαετίες αναλωνόμαστε σε ιδέες που δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε, είτε επειδή δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε καν τα προαπαιτούμενά τους, είτε επειδή τελικά στην πράξη οι ιδέες δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Κάθε χρόνος που περνά όμως το πρόβλημα επιδεινώνεται. Τη δυνατότητα έγκαιρης αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού και της στάθμευσης τη χάσαμε προ πολλού. Και επιμένοντας να συζητάμε για το πόσο κακή είναι η χρήση του ΙΧ, χάνουμε διαρκώς ευκαιρίες να βελτιώσουμε την κατάσταση.
Η σημερινή διοίκηση του δήμου επιχειρεί με τον δικό της τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Έχει δημιουργήσει θέσεις στάθμευσης σε πολλές γειτονιές και ήδη τρέχει ένα πρόγραμμα δημιουργίας 764 θέσεων στάθμευσης σε 20 χώρους, πολλοί από τους οποίους ήδη χρησιμοποιούνται για την ανοργάνωτη στάθμευση αυτοκινήτων. Προφανώς έγιναν κι άλλες παρεμβάσεις, προφανώς υπήρξε και η γνωστή ιστορία με την εκ νέου προσωρινή λειτουργία της πλατείας Ελευθερίας ως πάρκινγκ. Δεν μπαίνω στη συζήτηση εάν αυτή η τακτική της δημιουργίας πολλών μικρών χώρων στάθμευσης είναι μακροπρόθεσμα σωστή ή λανθασμένη. Η πράξη θα δείξει. Ωστόσο, η διοίκηση Ζέρβα έχει ξεκάθαρη στόχευση αντιμετώπισης του προβλήματος της στάθμευσης έστω και με μικρότερα πάρκινγκ ή με πάρκινγκ... ανάγκης. Προσπαθεί δηλαδή να ανακουφίσει το πρόβλημα μέχρι τουλάχιστον να λειτουργήσει το μετρό και να αλλάξουν –αν αλλάξουν- οι συνθήκες μετακίνησης στην πόλη. Μέχρι τα προαπαιτούμενα να εκπληρωθούν, διότι προφανώς σε ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα όπως το κυκλοφοριακό ένα μέτρο, ένα έργο, μια παρέμβαση δεν είναι ποτέ αρκετή.
Δεν αρκούν όμως οι προσπάθειες ενός ή περισσότερων δήμων. Χρειάζεται και η συνδρομή της Πολιτείας. Όχι μόνο σε χρήμα, αλλά και σε τεχνογνωσία και σε γραφειοκρατία. Πού είναι άραγε η Πολιτεία να πείσει την ΕΤΑΔ και την κάθε ΕΤΑΔ (τον κάθε ιδιοκτήτη εγκαταλειμμένου χώρου, που θα μπορούσε να μετατραπεί έστω για κάποιο χρονικό διάστημα σε πάρκινγκ) να παραχωρήσει χώρους για να γίνουν πάρκινγκ; Επαναλαμβάνω έστω προσωρινά, για να βελτιωθεί η κατάσταση μέχρι να εκπληρώσει (πρωτίστως η Πολιτεία) τα προαπαιτούμενα, που επιτέλους θα μας φέρουν σε θέση να μιλήσουμε για πιο βιώσιμες μετακινήσεις, για έργα και δράσεις αποτροπής της χρήσης του ΙΧ, για αλλαγή νοοτροπίας, για μέτρα αποτροπής των διπλοπαρκαρισμένων, για τη λελογισμένη στάθμευση παρά την οδό, για μια Θεσσαλονίκη με περισσότερους ελεύθερους, δημόσιους και πράσινους χώρους. Όσο η Πολιτεία είναι αμέτοχη, όσο η γραφειοκρατία βάζει εμπόδια και καθυστερεί επί χρόνια τις λύσεις, τόσο η Θεσσαλονίκη θα βράζει στο ζουμί της. Κι όσο οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται οπουδήποτε αλλού εκτός από την πόλη, τόσο θα συζητάμε τα ίδια και τα ίδια και θα κινούμαστε στο πολεοδομικό συγκρότημα με μεγαλύτερη ταλαιπωρία.
Και θα επιμείνω σε κάτι που είχα γράψει πριν από δυο χρόνια: Κανένας δεν μας εμποδίζει όταν εκπληρωθούν τα προαπαιτούμενα να αρχίσουμε σταδιακά να καταργούμε τα πάρκινγκ, όπου είναι «ανεπιθύμητα», και στη θέση τους να δημιουργήσουμε πολλούς ελεύθερους, δημόσιους, πράσινους χώρους. «Ράβε ξήλωνε»; Έστω κι έτσι. Τώρα το επείγον είναι να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της στάθμευσης για να βελτιωθεί η λειτουργικότητα της πόλης και οι συνθήκες μετακίνησης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών. Το μετά έχουμε χρόνο να το δούμε κι έχουν χρόνο να το σχεδιάσουν εκείνοι που είναι ειδικοί. Με αυτό τον τρόπο θα γίνουν αποδεκτές ακόμη και ρηξικέλευθες προτάσεις από την κοινωνία. Διότι σήμερα αντιμετωπίζουν την απαξίωση και την πολεμική που δεν τους αξίζει. Στον αντίλογο του «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού» η απάντηση είναι ότι τη λύση τη δίνει η ίδια η ζωή και η πράξη είναι αυτή που «ξεγυμνώνει» όσους υποκριτικά θα υποστηρίξουν τη μονιμοποίηση του προσωρινού. Και θα είναι υπόλογοι στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης, διότι σήμερα όλοι ομόφωνα επιθυμούν διακαώς τον περιορισμό της χρήσης του ΙΧ. Θα είναι μια ευκαιρία να δούμε ποιοι πραγματικά το εννοούν και το επιθυμούν και ποιοι κάνουν δεύτερες σκέψεις...
Σημείωση: Πιθανώς μια «λύση» μπορεί να δώσει και πάλι η ακρίβεια και τα 2+ ευρώ του λίτρου της βενζίνης. Κι αυτή τη «λύση» την έχουμε ξαναζήσει στη Θεσσαλονίκη με τα μνημόνια. Και δεν μας άρεσε...