«Τι κίνηση έκανα μόλις;» θα ρωτήσει η Pepper, ένα ρομπότ που παίζει παντομίμα και ξετρελαίνει μικρούς και μεγάλους οι οποίοι μαντεύουν -όχι πάντα σωστά- τις κινήσεις της. Λίγο πιο δίπλα, οι μικροί λάτρεις του ηλιακού συστήματος θα κρατούν ένα τάμπλετ και μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας ξεναγούνται στο Διάστημα, ενώ το ρομπότ Nao τους δίνει οδηγίες, και λίγο πιο πέρα ένα άλλο ρομπότ πλάθει ιστορίες με… τρεις ζαριές. Και όπως πάντα, στην τελευταία στάση ένα άλλο ρομπότ κάνει ψυχομετρικά τεστ για τους τολμηρούς. Μα -θα σκεφτεί κανείς- μπορούν να συνδυαστούν όλα αυτά; Και όμως, όλα χωρούν στο… οικοσύστημα του περιπτέρου 14, στην 87η ΔΕΘ.
Πίσω από όλα αυτά βρίσκεται το Οικοσύστημα Τεχνολογιών Ρομποτικής του πανεπιστημίου Μακεδονίας που έχει καταφέρει να συνδυάζει τη Ρομποτική με την εκπαίδευση και την κοινωνική έρευνα σε ένα βαθμό μοναδικό. Ο καθηγητής του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Νικόλαος Φαχαντίδης, που είναι ο υπεύθυνος του εργαστηρίου, εξήγησε στη Voria.gr πως το εγχείρημα ονομάστηκε οικοσύστημα γιατί συναποτελείται από τρεις πόλους: το ερευνητικό εργαστήριο εφαρμογών Πληροφορικής και Ρομποτικής στην Εκπαίδευση και στην Κοινωνία (LiresLab) που πρόκειται για ένα θεσμοθετημένο ερευνητικό εργαστήριο, η Ακαδημία Ρομποτικής -που αποτελεί την πρώτη ακαδημία Ρομποτικής πανεπιστημίου- και το πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Επιστήμες Αρωγής: Εφαρμογές ΤΠΕ στην Εκπαίδευση και τη Δια Βίου Μάθηση. «Όλα αυτά έχουν ως στόχο τη γειτνίαση του πανεπιστημίου με την κοινωνία μέσω της προέλκυσης πολιτών αλλά και της παροχής ερευνητικών και εκπαιδευτικών-διδακτικών αποτελεσμάτων και δημιουργούν ένα βιώσιμο μοντέλο. Η λειτουργία του μοιάζει λίγο με τις ιατρικές σχολές που έχουν τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο αλλά και τις κλινικές που γίνονται οι έρευνες», σχολίασε.
Το συγκεκριμένο σύστημα λειτουργεί εδώ και σχεδόν τρία χρόνια και ανήκει τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής.
Όμως, τι θα δει ο επισκέπτης; Με οδηγό τη Χριστίνα Πασαλίδου, που είναι υποψήφια διδακτόρισσα του τμήματος, εισαγόμαστε σε έναν κόσμο ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης με μοναδικό επίκεντρο τον άνθρωπο. «Στη φετινή παρουσία μας στη ΔΕΘ επιλέξαμε οι εφαρμογές των ρομπότ να αποτελούν κατά το πλείστον παιχνίδια και δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους, απλές και ψυχαγωγικές, οι οποίες όμως δίνουν την ευκαιρία να διακρίνουμε χαρακτηριστικά και να συζητήσουμε τα επιστημονικά θέματα του τομέα της κοινωνικής ρομποτικής στα οποία εργαζόμαστε ερευνητικά», λέει η ίδια. Το διδακτορικό της Χριστίνας είναι μία εφαρμογή που έχει ως γνωστικό αντικείμενο το ηλιακό σύστημα και συγκεκριμένα εστιάζει στη Σελήνη σε συνδυασμό με τις οδηγίες και τις συμβουλές που δίνει το Nao, ένα ρομπότ κοινωνικής αρωγή. Όπως λέει η Χριστίνα το διδακτορικό σχετίζεται με την αλληλεπίδραση του ρομπότ με τους μαθητές στον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ αυτοί δουλεύουν σε ένα περιβάλλον επαυξημένης πραγματικότητας. «Η εφαρμογή έχει ως γνωστικό αντικείμενο το ηλιακό σύστημα και συγκεκριμένα εστιάζει στη Σελήνη και πώς θα μελετηθούν οι κινήσεις της Σελήνης και της Γης. Ενώ οι μαθητές εξερευνούν το ηλιακό σύστημα, τα εικονικά μοντέλα στην επαυξημένη πραγματικότητα, παίρνουν ανατροφοδότηση από το ρομπότ και επιπρόσθετες πληροφορίες για τους ενισχύει γνωστικά αλλά βασικός στόχος είναι το ρομπότ και ο μαθητής να συνεργάζονται σε ένα περιβάλλον κοινής εστίασης».
Το ηλιακό σύστημα είναι μία μόνο εφαρμογή, μπορεί να εφαρμοστεί σε οτιδήποτε αρκεί να γίνει σε ένα περιβάλλον επαυξημένης πραγματικότητας και να έχει κάποια προστιθέμενη αξία ώστε οι μαθητές να δουν πράγματα που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να αντικρύσουν. Με τη χρήση του τάμπλετ ενισχύεται η συνεργατικότητα, καθώς οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες των δύο ή των τριών ατόμων και όχι μόνοι τους όπως θα συνέβαινε αν γινόταν χρήση των AR γυαλιών. Το γνωστικό περιεχόμενο της εξερεύνησης του ηλιακού συστήματος απευθύνεται σε μαθητές δημοτικού αλλά μπορεί να διαμορφωθεί για όλες τις ηλικίες. Όπως εξηγεί ο καθηγητής του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του πανεπιστημίου, η παρουσία του ρομπότ έχει έναν ειδικό σκοπό. «Όπως ένα παιδί όταν κάνει μία δραστηριότητα αναζητεί ένα οικείο πρόσωπο ή κάποιον άλλο για να την παρουσιάσει, έτσι και το ρομπότ λειτουργεί ως μία παρουσία που συμβάλλει επικουρικά στην εξέλιξη του παιδιού», λέει.
Τα βλέμματα, όμως, τραβάει και το ρομπότ Pepper που για τους σκοπούς της έκθεσης παίζει παντομίμα και ζητεί από το κοινό να μαντέψει τι κίνηση κάνει διαλέγοντας ανάμεσα σε τρεις επιλογές. «Το ρομπότ χρησιμοποιεί τις κινήσεις για να αλληλεπιδράσει με τα άτομα και να τους δώσει επιπλέον πληροφορίες ώστε να το καταλάβουν», λέει η Χριστίνα Πασαλίδου. Ρομπότ όπως η Pepper έχουν χρησιμοποιηθεί και στον τομέα του τουρισμού, όπως σε ρεσεψιόν ξενοδοχείων, ενώ η ομάδα το πήγε και στην έκθεση Hotelia και στο Hotel Show. Το συγκεκριμένο ρομπότ είναι κατασκευασμένο από μία γαλλική εταιρεία και η ακαδημία είναι υπεύθυνη για όλον τον προγραμματισμό, αλλά και το περιεχόμενο όσων λέει που έχουν ερευνητικό υπόβαθρο. «Δεν είναι τυχαίος ο τρόπος που μιλά και απαντά καθώς το ό,τι πει και ό,τι κίνηση κάνει έχει ένα σημαντικό θεωρητικό υπόβαθρο», προσθέτει η κ. Πασαλίδου.
Παράλληλα, στο περίπτερο θα δει κανείς και ένα ακόμα ρομπότ που τρέχει με τεχνητή νοημοσύνη. Το μοντέλο έχει εκπαιδευτεί σε συγκεκριμένες εικόνες που έχουν τοποθετηθεί σε διαφορετικές πλευρές τριών ζαριών. Έτσι, ο επισκέπτης ρίχνει τα ζάρια, δείχνει στο ρομπότ τι έτυχε και αυτό πλάθει μία ιστορία -διαφορετική κάθε φορά- με τις εικόνες που είδε. Μπορεί να αναγεννήσει νέες ιστορίες ακόμα και αν τύχουν τα ίδια αντικείμενα στο ζάρι.
Τέλος υπάρχει το ψυχομετρικό τεστ, το τεστ κηλίδων μελάνης Ρόρσαχ, στο οποίο τα άτομα βλέπουν τις εικόνες και λένε στο ρομπότ τι πιστεύουν ότι βλέπουν και αυτό απαντά με το τι ποσοστό έχει δει την ίδια εικόνα. Έχει παρατηρηθεί πως κάποιος δεν λέει ακριβώς αυτά που θέλει σε έναν άνθρωπο. Αυτό που ερευνάται είναι αν η απάντηση που θα δώσει στο ρομπότ είναι αφιλτράριστη και αυτή που ακριβώς σκέφτεται.
Παράλληλα, το εργαστήρι έχει αναπτύξει και τη «Μαργαρίτα», ένα ρομπότ σε σχήμα… μαργαρίτας που χρησιμοποιείται ερευνητικά σε διδακτορικό πλαίσιο για την υποστήριξη παιδιών στο φάσμα του αυτισμού. Συνήθως ένα παιδί στο φάσμα παρουσιάζει δυσκολίες στις κοινωνικές δεξιότητες και έλλειψη διάθεσης επικοινωνίας. Στην αλληλεπίδραση με τη «Μαργαρίτα» φάνηκε ότι υπήρχε ένα άνοιγμα από την πλευρά του παιδιού. Αυτό μπορεί να το αξιοποιήσει ο εκπαιδευτικός εργαλειακά ως γέφυρα για να υλοποιήσει το μάθημά του και να ξεπεράσει τα εμπόδια που μπορεί να αντιμετώπιζε.
