Η Κωνσταντινούπολη σε είκοσι σχεδόν χρόνια έγινε αγνώριστη. Σε χρόνο ρεκόρ ολοκληρώνονται πραγματικά μεγάλα έργα, κρεμαστές γέφυρες, υπόγεια τούνελ, εναέριοι σιδηρόδρομοι που επεκτείνουν το Μετρό της πόλης, υψώνονται καλαίσθητοι πύργοι μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, κ.ά. Η Αθήνα, πλην κάποιων αυτονόητων έργων που συνδέθηκαν με το 2004 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ζει στη δική της απερίγραπτη στασιμότητα και το οικιστικό της χάος, σε ένα υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον. Σε όμοια τροχιά κινείται και η Θεσσαλονίκη, η αυτονομαζόμενη πρωτεύουσα των Βαλκανίων! Εδώ και είκοσι χρόνια συζητάμε στη Θεσσαλονίκη την παραχώρηση κάποιων στρατοπέδων στους Δήμους, ακούμε για ένα Μετρό που δεν το βλέπουμε, χρονίζουν τα προβλήματα της δυτικής πλευράς της πόλης, το Παλατάκι ακολουθεί την πορεία των ατελείωτων διαπραγματεύσεων, ενώ η πολιτική της μιζέριας που διαπερνά όλη τη χώρα, είναι κυρίαρχο στοιχείο επιβίωσης της πόλης.
Η χώρα είχε την μοναδική της ευκαιρία να αναδείξει ένα νέο πρόσωπο με δυο μεγάλα επενδυτικά σχέδια. Το πρώτο αφορούσε στο «Ελληνικό» και το δεύτερο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ). Το Ελληνικό θα γίνει τελικά ένας χώρος κατασκευής κατοικιών και η νέα ΔΕΘ, αν εφαρμοστεί η πρόταση της παραμονής της στην πόλη, δε θα έχει την παραμικρή δυναμική. Με την επιλογή αυτή η ΔΕΘ κάνει ένα ανέλπιστο στην Κωνσταντινούπολη δώρο, καθώς της προσφέρει την πρωτοκαθεδρία και στον εκθεσιακό χώρο.
Το «Ελληνικό» θα μπορούσε να παράγει πλούτο, μέσα από τη δημιουργία ενός μεγάλου οικονομικού κέντρου (π.χ. ιατρικού κέντρου, ενός χώρου που συγκέντρωνε τα διεθνής logistics κ.λπ βλ. αναλυτικότερα https://www.tovima.gr/2012/01/10/opinions/elliniko-vs-prigkipatoy-toy-monako/ ). Η ΔΕΘ ομοίως θα μπορούσε να παίξει έναν όμοιο ρόλο με διεθνή εμβέλεια. Χάνονται λοιπόν με τις επιλογές που αποφασίσθηκαν ή είναι σε εξέλιξη δύο ευκαιρίες παραγωγής εισοδήματος και πλούτου για την Ελλάδα.
Η ΔΕΘ δεν είναι μια υπόθεση μόνο της Θεσσαλονίκης ή της Μακεδονίας. Αφορά όλη τη χώρα, τη στρατηγική της στο χώρο του διεθνούς εμπορίου, τη θέση της στα Βαλκάνια και όχι μόνο. Κατά την υποψηφιότητα της Θεσσαλονίκης στην Expo 2008 είχε μελετηθεί και προταθεί η μεταφορά της ΔΕΘ στα δυτικά της πόλης. Μετά από λίγο καιρό εγκαταλείφθηκε αυτό το σχέδιο και αναδείχθηκε ένα άλλο. Το τελευταίο υποστήριζε τη δημιουργία μιας συρρικνωμένης ΔΕΘ μέσα στην πόλη στη θέση της υφιστάμενης.
Κατ’ επανάληψη έχουμε εκφράσει την άποψη ότι η μικρή νέα ΔΕΘ στο κέντρο της πόλης δεν πρόκειται να παίξει τον ρόλο που της αρμόζει και δεν εξυπηρετεί τους στόχους που επιδιώκει η χώρα στη διεθνή σκηνή. Η πρόταση αυτή κινούμενη στη λογική του μικρού και του μετρίου εξυπηρετεί απλά κάποια ξενοδοχεία, μαγαζιά και εστιατόρια για μια εβδομάδα τη χρονιά, μη δίνοντας την παραμικρή προοπτική σε ένα διεθνή εκθεσιακό χώρο ανταγωνιστικό άλλων πόλεων άλλων κρατών.
Η μεταφορά της όμως στη δυτική Θεσσαλονίκη, που σκόπιμο είναι να ξαναζητηθεί πριν αρχίζει η πραγμάτωση της προτεινόμενης πρότασης, απαιτεί την ανάπτυξη ενός συνόλου υποδομών-δραστηριοτήτων, κρατώντας ζωντανή όλη τη χρονιά την περιοχή που θα τη φιλοξενήσει και όχι μόνο κατά τις περιόδους όπου θα έχουμε κλαδικές εκθέσεις. Παραδείγματα προς μίμηση υπάρχουν πολλά.
Δεν μπορούμε φυσικά να αντιγράψουμε τα πολύ μεγάλα μεγέθη διεθνών εκθέσεων όπως της Κίνας λόγου χάριν, μπορούμε όμως να «κλέψουμε» ιδέες που αναπτύσσονται εκεί. Έτσι, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία μπορούν να λειτουργήσουν στη νέα ΔΕΘ στη δυτική Θεσσαλονίκη μόνιμα εκθετήρια ξένων αντιπροσωπειών και επιχειρήσεων κατά τα πρότυπα άλλων Κέντρων Εμπορίου. Επίσης είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν υπηρεσίες logistics, τελωνειακές αποθήκες, ηλεκτρονικές πλατφόρμες πωλήσεων, πολυχώροι για λιανικές πωλήσεις κ.ά. Ακόμη θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας χώρος με κινηματογράφους ή ένα μικρό «χωριό» με εστιατόρια που θα αναδεικνύουν την παγκόσμια και τη βαλκανική κουζίνα.
Μπορεί πρόσθετα να γίνει ένα κέντρο για τη νέα γενιά, για αναψυχή και όλα αυτά σε συνδυασμό με τα όσα προσφέρει η εκεί φύση των 200 χιλ. στρεμμάτων της Natura. Επιπλέον, δίνεται η ευκαιρία να αξιοποιηθεί και οτιδήποτε άλλο γειτνιάζει με την περιοχή όπως π.χ. τα μοναδικά λασπόλουτρα της Παραλίμνης του Κιλκίς.
Τέλος, μπορεί να κτισθεί μια δεύτερη Ελληνική Disneyland με θέμα τη ζωή και το οδοιπορικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη ζωή του Αριστοτέλη και τόσα άλλα από τη Μακεδονία. Μια πρώτη Ελληνική Disneyland θα μπορούσε να κτισθεί στον «Ελληνικό» με θέμα την μυθολογία μας και την αρχαία ελληνική ιστορία, την Αθήνα του Περικλή, τη Σπάρτη του Λεωνίδα, τις Θερμοπύλες, τον Μαραθώνα κ.λπ. Τα δυο αυτά κέντρα αναψυχής θα αποτελούσαν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών δίνοντας και μια διαφορετική αίγλη στις περιοχές όπου θα τα φιλοξενούσαν.
Δεν είμαστε Ρώμη ή Νέα Υόρκη για να αρκούμαστε σε μικρά εκθεσιακά κέντρα μέσα στην πόλη. Εδώ ανήκουμε σε μια άλλη γεωγραφική περιοχή με άλλες προοπτικές. Οπότε χρειαζόμαστε μια ΔΕΘ ανάλογων διαστάσεων, πιο μεγάλη και απομακρυσμένη από συντεχνιακές λογικές. Διαφορετικά λύσεις βολικές, εύκολες, χωρίς ιδιαίτερη φαντασία και τόλμη που κινούνται σε λογικές ημίμετρων παγιδεύουν την Ελλάδα σε μια απερίγραπτη μετριότητα.
* Ο Δημήτρης Μάρδας είναι καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και Υφυπουργός Εξωτερικών