Να διαλευκάνει το τοπίο που έχει διαμορφωθεί γύρω από το έργο της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας, μετά τις αλλεπάλληλες δηλώσεις οι οποίες έχουν γίνει τις τελευταίες ημέρες από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης καθώς και άλλους παράγοντες, επιχειρεί η Voria.gr, δίνοντας απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα που σχετίζονται με το συγκεκριμένο εγχείρημα. Ερωτήματα τα οποία έχουν να κάνουν με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται σήμερα η υπόθεση, τις αρχαιολογικές εργασίες, τη δυνατότητα κατασκευής υπόγειου πάρκινγκ, καθώς και της προσωρινής λειτουργίας υπαίθριου χώρου στάθμευσης κ.ο.κ.
Υπενθυμίζεται ότι το έργο προέβλεπε την ανάπλαση του χώρου της πλατείας με την κατασκευή πάρκου στη μνήμη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης οι οποίοι ξεκίνησαν από κει το μακάβριο ταξίδι προς τη θανάτωσή τους από τους ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 5.075.000 ευρώ και έπειτα από διαγωνισμό, ανάδοχος ανακηρύχθηκε η εταιρεία ΣΤΕΝΤΩΡ Α.Ε. με έκπτωση 52,65%, δηλαδή ο προϋπολογισμός εκτέλεσης του έργου ανήλθε τελικά στο ποσό των 2.403.118,54 ευρώ. Η σύμβαση υπογράφηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019, με χρόνο περαίωσης τους δώδεκα μήνες, δηλαδή στις 18 Φεβρουαρίου 2020.
Ωστόσο, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι ο εργολάβος δεν ήταν σε θέση να ολοκληρώσει το έργο το οποίο ουσιαστικά εγκατέλειψε.
1. Τελικά τι απέγινε με τον εργολάβο;
Στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας είπε πως «προσπαθούμε να κηρύξουμε έκπτωτο τον εργολάβο», ενώ λίγες μέρες μετά ανέφερε πως τελικά «κηρύχθηκε έκπτωτος». Η πραγματικότητα είναι ότι έπειτα από πρόταση της διοίκησης του δήμου το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε τον περασμένο Απρίλιο να προχωρήσει στη λύση της σύμβασης, διαδικασία η οποία ολοκληρώθηκε τελικά τον Αύγουστο.
Το μόνο που απομένει είναι να οριστικοποιηθεί το ποσόν που θα καταβληθεί στον εργολάβο, ως αποζημίωση για τις εργασίες τις οποίες στο μεταξύ είχε κάνει. Αυτό εκτιμάται γύρω στις 120.000 ευρώ. «Το δημοτικό συμβούλιο συγκρότησε και μια επιτροπή για να παραλάβει το όποιο έργο έγινε ώστε να προχωρήσουμε παρακάτω», αναφέρει στη Voria.gr ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Μάκης Κυριζίδης.
2. Τι ακριβώς γίνεται με τα αρχαία;
Οι μόνες εργασίες στις οποίες είχε προχωρήσει ο εργολάβος, πριν να εγκαταλείψει το έργο, ήταν η αρχαιολογική ανασκαφή, με ευθύνη βεβαίως της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας. Οι ανασκαφικές εργασίες έγιναν στο πάνω μέρος της πλατείας, από το ύψος της νοητής προέκτασης της οδού Καλαποθάκη έως την οδό Μητροπόλεως όπου, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, υπήρχε το θαλάσσιο τείχος.
Πράγματι, η αρχαιολογική σκαπάνη εντόπισε υπολείμματα του τείχους, σε βάθος περίπου 2,80 μέτρων. Σύμφωνα με αρμόδια πηγή «το τείχος βρέθηκε "ξυρισμένο"», σε κακή κατάσταση. Ενδεχομένως οι φθορές να οφείλονται στην απόπειρα που έγινε μετά την πυρκαγιά του 2017 για να χτιστεί εκεί το ταχυδρομείο. Φαίνεται πως είχαν προλάβει να ρίξουν κάποια πέλματα, καθώς βρέθηκαν και μεταλλικές βέργες από τον οπλισμό”.
Ωστόσο, η ανασκαφή δεν ολοκληρώθηκε σε όλο της το μήκος. Ξεκίνησε από την πλευρά της οδού Βενιζέλου, αλλά απομένει να ερευνηθεί περίπου το ένα τρίτο προς την πλευρά της Ι. Δραγούμη. «Εάν και το υπόλοιπο κομμάτι του τείχους είναι στην ίδια κατάσταση, προτιμότερη λύση, στην περίπτωση που γίνει μόνον το 'πάρκο Μνήμης' είναι η κατάχωσή του. Εάν, όμως, επιλεγεί η λύση της κατασκευής και υπόγειου πάρκινγκ τότε θα μπορούσε το τείχος να αναδειχθεί», επισημαίνει η ίδια πηγή.
Στο μεταξύ, ανασκαφικές εργασίες θα πρέπει να γίνουν και στο υπόλοιπο, κάτω τμήμα της πλατείας, έως την παραλιακή οδό. Εκεί, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, από ιστορικές πηγές είναι γνωστό ότι τον 9ο αιώνα έγινε προσπάθεια ενίσχυσης του θαλάσσιου τείχους, κάτι σαν κυματοθραύστης με διάφορα υλικά, κυρίως μάρμαρα. «Το έργο δεν είχε ολοκληρωθεί, ωστόσο, δεν ξέρουμε τι θα βρούμε. Μπορεί επίσης να βρεθούν υπολείμματα από το θαλάσσιο τείχος ενώ, σε ένα ακραίο σενάριο, το οποίο συναντήσαμε στην Κωνσταντινούπολη, μπορούν να βρεθούν ακόμη και βυθισμένα πλοία. Θα είναι βεβαίως εντυπωσιακό ένα τέτοιο εύρημα, αλλά το απεύχομαι για την πόλη γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι στο συγκεκριμένο σημείο το ανοιχτό όρυγμα θα παρέμενε για πάρα πολλά χρόνια», δήλωσε στη Voria.gr πηγή της αρχαιολογίας.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, σε κάθε περίπτωση, η ολοκλήρωση των αρχαιολογικών ερευνών θα απαιτήσει περίπου δύο μήνες για το πάνω μέρος της πλατείας και άλλους τέσσερις έως έξι μήνες για το κάτω μέρος ως την παραλία. Στη συνέχεια θα κληθεί το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να αποφασίσει τι θα γίνει με τις αρχαιότητες.
3. Μπορεί να γίνει υπόγειο πάρκινγκ;
Ως γνωστόν, ο αρχικός σχεδιασμός με βάση τον οποίο έγινε η ανάθεση του έργου, δεν προέβλεπε κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ. Αυτό αποτελεί επιδίωξη του σημερινού δημάρχου η οποία, όμως, δεν είναι προς το παρόν ξεκάθαρο, εάν είναι εφικτή, όχι τόσο από κατασκευαστικής πλευράς όπου βεβαίως υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες, αλλά κυρίως από οικονομικής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της διοίκησης του δήμου το πάρκινγκ θα αναπτυχθεί σε δύο επίπεδα και θα έχει χωρητικότητα περίπου 200 έως 220 θέσεων το οποίο μεταφράζεται σε περίπου χίλιες σταθμεύσεις ημερησίως. Το πάρκινγκ δεν μπορεί να αναπτυχθεί στο σύνολο του οικοπέδου λόγω του τείχους που υπάρχει στο επάνω μέρος του.
Επιπλέον, θα απαιτηθούν ειδικές, ενισχυμένες κατασκευές καθώς, όπως προέκυψε από τις τομές της αρχαιολογίας, ήδη σε βάθος μόλις τριών μέτρων, βρέθηκε θαλασσινό νερό. Αυτό ανεβάζει το κόστος κατασκευής του έργου το οποίο θα γίνει με ΣΔΙΤ. Άρα θα πρέπει να βρεθεί ο ιδιώτης κατασκευαστής ο οποίος θα βάλει περί τα 20 με 25 εκατ. ευρώ που, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα απαιτηθούν για το σύνολο του έργου. Σύμφωνα με τον κ. Κυριζίδη κάποιοι κατασκευαστικοί όμιλοι στους οποίους έχει απευθυνθεί ο δήμος έχουν δείξει ενδιαφέρον. Πάντως, ο κ. Ζέρβας δήλωσε προ ημερών ότι «αφού δούμε τι γίνεται με τα αρχαία, στη συνέχεια θα έχουμε μέσα στο 2021 την οικονομοτεχνική εικόνα για το αν η ανάπλαση μπορεί να γίνει με ΣΔΙΤ και με υπόγειο πάρκινγκ».
Πέραν αυτού, η κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ συνεπάγεται σημαντικό κυκλοφοριακό φόρτο στην περιοχή, κατασκευή ράμπας εισόδου και εξόδου, γεγονός που θα απαιτήσει αλλαγές και νόθευση του αρχιτεκτονικού σχεδίου βάσει του οποίου δημοπρατήθηκε το έργο της ανάπλασης της πλατείας.
4. Μπορεί να επαναλειτουργήσει προσωρινά το πάρκινγκ στην πλατεία;
Σύμφωνα με τον κ. Ζέρβα στους σχεδιασμούς της διοίκησης είναι «αφού καταλήξουμε με τα αρχαία, να βγάλουμε τις λαμαρίνες για να δούμε μήπως μπορούμε να το αξιοποιήσουμε για πάρκινγκ έως ότου καταλήξουμε τι θα γίνει με το υπόγειο πάρκινγκ». Το ερώτημα είναι εάν μπορεί να επαναλειτουργήσει το πάρκινγκ της πλατείας, καθώς υπάρχει προηγούμενη απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 152 της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης το 2014, με την οποία είχε ακυρωθεί απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του δήμου για την εκμίσθωση του χώρου προκειμένου να λειτουργήσει ως πάρκινγκ.
Σε εκείνη την απόφαση αναφερόταν μεταξύ άλλων ότι «στους χώρους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται σε σχέδιο πόλεως ως κοινόχρηστοι, όπως εν προκειμένω, δεν είναι επιτρεπτή η στάθμευση αυτοκινήτων και η διαμόρφωση τμήματος αυτών ως χώρου σταθμεύσεως αυτοκινήτων». Στις τελευταίες δηλώσεις του ο κ. Ζέρβας ανέφερε πως «θα ρωτήσουμε και την Αποκεντρωμένη και την αρχαιολογική υπηρεσία, εάν μπορεί να αξιοποιήσουμε τον χώρο ως πάρκινγκ για ένα χρονικό διάστημα».
Ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων θεωρεί πως η απόφαση εκείνη της Αποκεντρωμένης δεν εμποδίζει το δήμο να επαναφέρει προσωρινά το πάρκινγκ καθώς «δεν θα πρόκειται για μίσθωση. Εμείς θα εντάξουμε προσωρινά το χώρο της πλατείας στο σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης που ήδη λειτουργεί. Αυτό είναι διαφορετικό». Ο κ. Κυριζίδης αποκαλύπτει, επίσης, ότι «όσες νέες θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης λειτουργήσουν στην πλατεία, θα αφαιρεθούν από τις υπάρχουσες στο κέντρο και θα δοθούν στους μόνιμους κατοίκους».
5. Χάθηκε η χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο;
Για το θέμα αυτό ρωτήθηκε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης ο οποίος απάντησε ότι «η διοίκηση πηγαίνει αρχικά να κάνει υπόγειο πάρκινγκ μαζί και το πάρκο μνήμης μέσω ΣΔΙΤ. Εάν αυτό δεν προκύψει, θα δούμε στη συνέχεια εάν θα αξιοποιήσουμε το Πράσινο Ταμείο ή πόρους της ΕΤΕπ ή κονδύλια από το νέο ΕΣΠΑ».
Σύμφωνα με τον κ. Κυριζίδη, πάντως, τα περίπου 1,4 εκατ. ευρώ που θα διέθετε το Πράσινο Ταμείο για την υλοποίηση του προηγούμενου έργου δεν πρόκειται να χαθούν. «Είμαστε σε συνεννόηση με το Πράσινο Ταμείο, έχουμε συμφωνήσει να παγώνει η χρηματοδότηση μέχρι να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς θα γίνει στην πλατεία», είπε.
6. Το χρονοδιάγραμμα
Το τελευταίο αλλά ίσως σημαντικότερο ερώτημα, αφορά το χρονοδιάγραμμα. Δηλαδή, για πόσο χρόνο ακόμη θα παραμένει αυτή η μαύρη τρύπα στην πλατεία η οποία άνοιξε τον Μάρτιο του 2019 όταν έκλεισε το υπαίθριο πάρκινγκ προκειμένου να ξεκινήσουν τα έργα. Σύμφωνα με τις πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις, για την ολοκλήρωση των αρχαιολογικών εργασιών θα απαιτηθούν τουλάχιστον έξι μήνες και στη συνέχεια θα πρέπει να γίνει οικονομοτεχνική μελέτη για να αποφασιστεί εάν μπορεί να κατασκευαστεί το υπόγειο πάρκινγκ.
Σε περίπτωση που προκριθεί αυτή η λύση τότε θα γίνει διαγωνισμός για ανάθεση του έργου μέσω ΣΔΙΤ, με τη μέθοδο μελέτη – κατασκευή. Λόγω, δε, της κατασκευαστικής δυσκολίας του εγχειρήματος, ουδείς μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια πότε θα μπορεί να ολοκληρωθεί το έργο. Σίγουρα, πάντως, όχι νωρίτερα από το τέλος του 2023. Στην αντίθετη περίπτωση, εάν αποφασιζόταν τώρα η συνέχιση του έργου της ανάπλασης, χωρίς τον υπόγειο σταθμό αυτοκινήτων, το έργο θα μπορούσε να παραδοθεί το αργότερο ως το τέλος του 2021, αρχές του 2022.