Ήταν λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 όταν η επιβατική αμαξοστοιχία Intercity 62 η οποία είχε ξεκινήσει από την Αθήνα με προορισμό τη Θεσσαλονίκη, συγκρούστηκε μετωπικά στο ύψος του Ευαγγελισμού Τεμπών με την εμπορική αμαξοστοιχία 63503 που εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Λάρισα.
Η σύγκρουση των δύο τρένων τα οποία βρέθηκαν να κινούνται στην ίδια γραμμή ήταν ολέθρια. Κόλαση φωτιάς. Άνθρωποι και σίδερα μια άμορφη μάζα. Ουρλιαχτά παντού... κάποια έσβησαν σύντομα. Κομμάτια... τα σώματα και οι ψυχές όσων επέβαιναν στην μοιραία αμαξοστοιχία.
Από την ανάφλεξη και την πυρκαγιά που ακολούθησε αναπτύχθηκαν τρομακτικές θερμοκρασίες που έφτασαν τους 1300 βαθμούς κελσίου με αποτέλεσμα επιβάτες στο πρώτο βαγόνι σχεδόν να εξαϋλωθούν.
Το αρχικό σοκ ακολουθούν κραυγές για βοήθεια απελπισμένων ανθρώπων. Κάποιοι προσπαθούν μέσα στη νύχτα να βοηθήσουν συνεπιβάτες τους που έχουν τραυματιστεί ή εγκλωβιστεί.
Οι εικόνες με τους απανθρακωμένους και τους θανάσιμα τραυματισμένους επιβάτες μέσα στα πυρακτωμένα συντρίμμια και άλλους να προσπαθούν σαν νεκροζώντανοι να βγουν από τα βαγόνια θυμίζουν την Κόλαση του Δάντη.
Τραγικός απολογισμός 57 νεκροί, κυρίως νέα παιδιά και δεκάδες τραυματίες και εγκαυματίες. Πρόκειται για το πιο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα.
Οι ώρες και ημέρες που ακολούθησαν έφεραν στο φως τις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού σιδηρόδρομου, από τις αμαρτωλές συμβάσεις και τα έργα που δεν υλοποιήθηκαν, την επικινδυνότητα του δικτύου, μέχρι τις προσλήψεις ατόμων με ημιτελή εκπαίδευση αλλά και το χρόνιο πρόβλημα της υποστελέχωσης ακόμη και σε νευραλγικά πόστα.
Το δυστύχημα στα Τέμπη πριν από έναν χρόνο ήταν το σημείο μηδέν για τον σιδηρόδρομο και η ατάκα «πάμε και όπου βγει» έγινε σήμα κατατεθέν στα χείλη της ελληνικής κοινωνίας.
Από τη μαύρη εκείνη ώρα και υπό την πίεση για την ασφάλεια των μετακινήσεων τα πολιτικά -και όχι μόνο- σκουριασμένα μέχρι τότε γρανάζια άρχισαν να κινούνται, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν έργα για την ανάταξη του δικτύου.
Ωστόσο στην ήδη αρνητική συγκυρία προστέθηκαν οι φονικές θεομηνίες που χτύπησαν αμείλικτα την Θεσσαλία με αποτέλεσμα ένα τμήμα περίπου 100 χιλιομέτρων της γραμμής Αθήνας – Θεσσαλονίκης και άλλες κρίσιμες υποδομές στο ύψος της Θεσσαλίας να καταστραφεί.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μέχρι και σήμερα σε ένα μήκος 90 χιλιομέτρων να μην λειτουργούν τα συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης.
Σε 80 χιλιόμετρα η κίνηση των αμαξοστοιχιών γίνεται σε μονή γραμμή και πιο συγκεκριμένα από την βόρεια έξοδο του σιδηροδρομικού σταθμού Άγιος Στέφανος Αττικής μέχρι και την είσοδο του Μεζούρλου στη Λάρισα (ΧΘ 246+000 μέχρι ΧΘ 326+000).
Πού λειτουργεί η τηλεδιοίκηση
Σύμφωνα με ενημέρωση του Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΟΣΕ, Παναγιώτη Τερεζάκη στη Voria.gr, τα συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης λειτουργούν σε όλο το μήκος του άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη πλην των σημείων που επλήγησαν από την κακοκαιρία Daniel και πιο συγκεκριμένα από την νότια είσοδο της σήραγγας της Όθρυος μέχρι και την είσοδο του Μεζούρλου (ΧΘ 236+000 μέχρι ΧΘ 326+000, δηλ σε μήκος 90 χλμ.).
Αναφορικά με το σύστημα ETCS ο κ. Τερεζάκης αναφέρει ότι ενώ έχει εγκατασταθεί ο εξοπλισμός γραμμής και έχει αδειοδοτηθει, εν τούτοις δεν χρησιμοποιείται από τους συρμούς, επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση και πιστοποίησή του σε όλο το τροχαίο υλικό, κάτι που σύμφωνα με τον ίδιο είναι ευθύνη της ΓΑΙΟΣΕ.
Μονή γραμμή για 80 χιλιόμετρα
Τα τρένα στο τμήμα των 80 χιλιομέτρων που είναι σε μονή γραμμή κινούνται με την χαμηλή ταχύτητα των 80 χλμ την ώρα, ενώ οι σιδηροδρομικοί σταθμοί του Αγίου Στεφάνου, του Παλαιοφάρσαλου και της Λάρισας, καθώς και τα κέντρα τηλεδιοίκησης στο Λιανοκλάδι και τη Λάρισα είναι στελεχωμένα με προσωπικό όλο το 24ωρο.
Όπως σημειώνει ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ, «η πειθαρχία του προσωπικού στην απόλυτη εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας ελέγχεται σε τακτική βάση, καθώς και με έκτακτες επιθεωρήσεις. Υπάρχει συνεχής επικοινωνία με τα αντίστοιχα τμήματα της HELLENIC TRAIN και ο σχεδιασμός των δρομολογίων έχει γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε δεν διασταυρώνονται τρένα στο τμήμα από το Λιανοκλάδι μέχρι και τη Λάρισα.
Το χρονοδιάγραμμα αποκατάστασης των εργασιών
Από τις 10 Δεκεμβρίου 2023 για τα εμπορικά και από τις 16 Δεκεμβρίου 2023 για τα επιβατικά έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες προσωρινής αποκατάστασης της μονής σιδηροδρομικής γραμμής με ηλεκτροκίνηση από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Θαυμακού Φθιώτιδας μέχρι τον Κραννώνα Λάρισας.
Μέχρι τέλη του Φεβρουαρίου ολοκληρώνονται οι μελέτες και τα τεύχη δημοπράτησης για την οριστική αποκατάσταση στα τμήματα Δομοκός – Κρανώνας, Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα, Λάρισα – Βόλος και για την πλήρη ανάταξη της σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης και ETCS για το τμήμα Δομοκός – Λάρισα και σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα τα έργα θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2025.
Η κατάσταση του δικτύου στη Βόρεια Ελλάδα
Μπορεί η αποκατάσταση των ζημιών στη Θεσσαλία, αν και με αργούς ρυθμούς, να έχει μπει στις ράγες ωστόσο η ανάταξη του δικτύου στη Βόρεια Ελλάδα παραμένει ζητούμενο.
Αναλυτικότερα το τμήμα του σιδηροδρομικού άξονα: Θεσσαλονίκη – Στρυμόνας – Σέρρες λειτουργεί βάση των δρομολογίων που καθορίζει η HELLENIC TRAIN, ωστόσο στη γραμμή υπάρχουν προβλήματα στα Αυτόματα Συστήματα Ισόπεδων Διαβάσεων (ΑΣΙΔ) λόγω παλαιότητας ή και έλλειψης ανταλλακτικών, τα οποία σύμφωνα με τον κ. Τερεζάκη επισκευάζονται άμεσα από τις τεχνικές υπηρεσίες του ΟΣΕ.
«Όσα από τα ΑΣΙΔ δεν είναι δυνατόν να επιδιορθωθούν, ο ΟΣΕ τα φυλάσσει με προσωπικό εξασφαλίζοντας έτσι της ασφαλή διέλευση των συρμών», τονίζει.
Το τμήμα από Σέρρες μέχρι Ξάνθη πάντα, σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του ΟΣΕ, χρειάζεται βαριά συντήρηση και ο Οργανισμός σε συνεργασία με το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών κάνει όλες τις αναγκαίες ενέργειες ώστε να ενταχθεί άμεσα σε ένα από τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ.
Τα τμήματα Ξάνθη – Κομοτηνή – Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο ναι μεν είναι διαθέσιμα για κυκλοφορία, ωστόσο παρουσιάζουν επίσης προβλήματα στα Αυτόματα Συστήματα Ισόπεδων Διαβάσεων.
Για το τμήμα από Σέρρες μέχρι Ξάνθη, όπως παραδέχεται ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ, ακόμη δεν υπάρχει καθορισμένο χρονοδιάγραμμα για τον εκσυγχρονισμό του, ενώ για εκείνο Αλεξανδρούπολης – Ορμενίου η πλήρης ανακαίνιση με ηλεκτροκίνηση, σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση βρίσκεται στην φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου.
Το έργο το χειρίζεται η ΕΡΓΟΣΕ και με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα η διάρκεια της σύμβασης που θα υπογραφεί μετά τον διαγωνισμό προβλέπεται να είναι 40 μήνες.
Στα θετικά είναι ότι γίνονται έργα αναβάθμισης σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του τμήματος ΤΧ1 (Διαλογή) – Ειδομένη στο πλαίσιο υλοποίησης της Σύμβασης 713 που υλοποιείται υπό την επίβλεψη της ΕΡΓΟΣΕ. Τα έργα προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί σε 24 μήνες.
Με σφιγμένη ψυχή οι εργαζόμενοι
Οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο, έναν χρόνο μετά την τραγωδία, εξακολουθούν να φωνάζουν, όπως άλλωστε έκαναν και πριν το δυστύχημα, για τα προβλήματα στο δίκτυο. Οι διαμαρτυρίες τους είναι εύλογες καθώς, όπως λένε, με την επαναλειτουργία των γραμμών ξεκίνησαν να σημειώνονται ατυχήματα.
Ο Θοδωρής Βαριδάκης, τεχνικός στον ΟΣΕ αναφέρει στη Voria.gr ότι οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο, όπως άλλωστε όλη η κοινωνία, είναι φορτισμένοι με τη συμπλήρωση ενός έτους από το «έγκλημα», όπως το χαρακτηρίζει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα έργα τα οποία έχουν γίνει είναι μηδαμινά μπροστά στις ανάγκες που υπάρχουν. «Το βασικό κομμάτι του δικτύου δεν είναι καλυμμένο για αυτό ναι μεν εκτελούνται δρομολόγια στη γραμμή Θεσσαλονίκη – Αθήνα, αλλά κινούνται με χαμηλή ταχύτητα, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η σήμανση σε όλο το δίκτυο».
Ο κ. Βαριδάκης επισημαίνει ότι παρά τα προβλήματα που υπάρχουν η κυβέρνηση ιεραρχεί άλλα έργα όπως τις συνδέσεις των λιμανιών Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης και Καβάλας. «Είναι κοροϊδία όταν ένα χρόνο μετά τα Τέμπη δεν έχουν προχωρήσει πολύ βασικά έργα και το τροχαίο υλικό είναι απαρχαιωμένο η κυβέρνηση να θέτει άλλες προτεραιότητες», αναφέρει και συνεχίζει λέγοντας πως «υποτίθεται ότι η διαχειρίστρια εταιρεία θα έκανε επενδύσεις αλλά δεν έχει κάνει τίποτα και το κράτος απλά την επιδοτεί χωρίς να επιβάλει κάποιες κυρώσεις».
Το μέλος του σωματείου της ΔΕΣΚ Σιδηροδρομικών επισημαίνει πως μεγάλο πρόβλημα αποτελεί και η υποστελέχωση του ΟΣΕ καθώς, όπως λέει, υπάρχουν 1600 κενές οργανικές θέσεις
Στις 28 του μήνα οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο έχουν κηρύξει 24ωρη απεργία, καθώς, όπως σημειώνουν, εκτός από ημέρα μνήμης είναι και ημέρα διεκδίκησης.