Περίπου δύο χρόνια μετά την εκ νέου μετατροπή της Πλατείας Ελευθερίας σε πάρκινγκ με απόφαση του πρώην δημάρχου Κωνσταντίνου Ζέρβα, δρομολογούνται πλέον οι εξελίξεις από τη διοίκηση του Στέλιου Αγγελούδη που θα ανοίξουν τον δρόμο για την υλοποίηση του Πάρκου Μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Συγκεκριμένα, βγήκε από το συρτάρι η μελέτη για τη μετατροπή της πλατείας Ελευθερίας σε Πάρκο Μνήμης που είχε προχωρήσει από τη διοίκηση του Γιάννη Μπουτάρη και τους τότε αντιδημάρχους Ανδρέα Κουράκη και Θανάση Παππά και έτσι ξεκινούν οι διαδικασίες προκειμένου να δημοπρατηθεί το έργο. Όπως εξηγεί στη Voria.gr ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας Πρόδρομος Νικηφορίδης αυτό το διάστημα γίνεται η επικαιροποίηση στα τεύχη δημοπράτησης, καθώς έχουν αλλάξει οι τιμές λόγω ενεργειακής κρίσης. Η διαδικασία αναμένεται να διαρκέσει περίπου δέκα ημέρες. Στη συνέχεια θα είναι σε θέση ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης να ανακοινώσει τη δημοπράτηση του πρώτου εμβληματικού έργου επί διοίκησής του, υλοποιώντας έτσι και την προεκλογική του δέσμευση για την πολύπαθη πλατεία.
Η μελέτη για την πλατεία Ελευθερίας, όπως σημειώνει ο κ. Νικηφορίδης, που ήταν αποτέλεσμα αρχιτεκτονικού διαγωνισμού παραμένει ως έχει, δηλαδή διατηρείται η πρόβλεψη για τη μετατροπή του χώρου σε πάρκο μνήμης και μόνο, χωρίς υπόγειο πάρκινγκ. «Το έργο θα προχωρήσει, δυστυχώς με καθυστέρηση λίγων ετών και για αυτό θα ακριβότερο, καθώς οι τιμές στο διάστημα που μεσολάβησε έχουν αυξηθεί πάρα πολύ», επισημαίνει ο κ. Νικηφορίδης. Όπως εκτιμά ο ίδιος, το κόστος θα είναι τουλάχιστον 30% πάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό του και πιθανότατα να φτάσει και τα 7 εκατ. ευρώ. Σε περίπτωση που κατά τη διαγωνιστική διαδικασία δεν υπάρχουν ενστάσεις και προσφυγές, εκτιμάται ότι είναι δυνατό υπάρξει ανάδοχος του έργου ακόμα και εντός του 2024.
Για το θέμα της στάθμευσης εξάλλου, ο κ. Αγγελούδης σε πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν μπορεί να γίνει υπόγειο πάρκινγκ. «Το λέμε εδώ και χρόνια ως ενεργοί πολίτες. Ο χώρος στάθμευσης επειδή η θάλασσα είναι πολύ κοντά, ήθελε ένα επιβαρυμένο κόστος. Με τη διαδικασία της παραχώρησης, που ήθελε η προηγούμενη δημοτική αρχή, δεν έβγαινε οικονομικά το έργο», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο νέος δήμαρχος. Για το ζήτημα πάντως του πάρκινγκ που απασχολεί πολλούς δημότες και επισκέπτες και είναι ένα από τα σοβαρά θέματα της πόλης, η δημοτική αρχή σχεδιάζει να αναζητήσει συνεργασία με τον ΟΛΘ ώστε να αξιοποιηθούν περαιτέρω χώροι του λιμανιού για τη στάθμευση των αυτοκινήτων, που σήμερα χρησιμοποιούν το πάρκινγκ της πλατείας Ελευθερίας.
Το έργο ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας αναμένεται να χρηματοδοτηθεί από το «Πράσινο Ταμείο», δέσμευση που έλαβε ο κ. Αγγελούδης από την κυβέρνηση. Η πλατεία Ελευθερίας είχε συζητηθεί και στην πρώτη συνάντηση που είχε ο κ. Αγγελούδης, μετά την εκλογή του, με τον πρωθυπουργό. Τότε, όπως είχε γράψει η Voria.gr, είχε κλειδώσει με εντολή του κ. Μητσοτάκη η εξασφάλιση χρηματοδότησης για το έργο μετατροπής του χώρου σε Πάρκο Μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Πώς θα διαμορφωθεί η Πλατεία Ελευθερίας
Το ηλιακό ρολόι και η δημόσια υπαίθρια οθόνη, η ανάδειξη του βυζαντινού τείχους και τα επιδαπέδια φωτιστικά σώματα είναι μεταξύ των στοιχείων που συμβάλλουν στην αλλαγή εικόνας στην Πλατεία Ελευθερίας, ενώ σχεδιάζεται να αποτελέσει και τόπο μνήμης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
Η Πλατεία Ελευθερίας καλύπτει επιφάνεια επτά στρεμμάτων, ενώ η συνολική έκταση του χώρου που περιβάλλεται από τις προσόψεις των κτηρίων γύρω από την πλατεία είναι 11,4 στρέμματα.
Το 2012 προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας, στον οποίο κέρδισαν το πρώτο βραβείο οι αρχιτέκτονες Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος και Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης που συνέταξαν τη μελέτη του έργου.
Η πρόταση των μελετητών αποσκοπεί στη δημιουργική ανάδειξη του σημαντικότατου ιστορικού φορτίου που ενυπάρχει στον χώρο και παράλληλα στη μετατροπή της σε μια πραγματική ελκυστική πλατεία για τους πολίτες. Επιχειρεί να αναδείξει την εγκλωβισμένη και ξεχασμένη ιστορικότητα του χώρου με χειρισμούς εύληπτους κατανοητούς και χρηστικούς.
Σε περίοπτη θέση το μνημείο Ολοκαυτώματος
Η Πλατεία Ελευθερίας αποτελεί έναν τόπο μαρτυρίου για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, καθώς είναι ο χώρος όπου τον Ιούλιο του 1942 διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν όλοι οι άνδρες, ηλικίας από 18 έως 45 ετών.
Το μνημείο του Ολοκαυτώματος, το οποίο τοποθετήθηκε στην Πλατεία Ελευθερίας προς τιμήν των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, σήμερα στην ουσία παραμένει αθέατο. Στο πλαίσιο της ανάπλασης το μνημείο θα μεταφερθεί σε νέα περίοπτη θέση. Θα αναδειχθεί περαιτέρω και κατά τη διάρκεια της νύχτας με την τοποθέτηση ειδικής φωτιστικής εγκατάστασης.
Το βυζαντινό τείχος
Αποτελούσε το όριο μεταξύ της πόλης (στεριάς) και θάλασσας βρίσκεται σήμερα κάτω από την επιφάνεια του χώρου. Οι μελετητές προτείνουν την ανάδειξή του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η πλατεία μετατρέπεται σε αρχαιολογικό χώρο, αλλά αντίθετα η πλατεία θα διατηρήσει τον ενιαίο χαρακτήρα της.
Το «ηλιακό ρολόι» και η υπαίθρια οθόνη
Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, η ανάδειξη των ιστορικών γεγονότων της πλατείας υλοποιείται με ένα χειρισμό «μεγαλύτερο» από ένα μνημείο ή μια επιγραφή. «Η κοσμικής διάστασης υπόμνησή τους πραγματοποιείται μέσω μιας στήλης που λειτουργεί ως «επιλεκτικό ηλιακό ρολόι» επιτρέποντας στις ακτίνες του ηλίου να στοχεύουν αποκλειστικά και με απόλυτη ακρίβεια (μέρας και ώρας) σημεία (μνημεία των ιστορικών γεγονότων) που επισημαίνονται στο δάπεδο της πλατείας.
Ταυτόχρονα αυτή η εγκατάσταση είναι μια δημόσια υπαίθρια οθόνη (φωτεινός πίνακας τεχνολογίας led - info board) που διαρκώς παρέχει πληροφορίες για τα τρέχοντα γεγονότα της πόλης. Με αυτόν τον τρόπο η εγκατάσταση «παραμένει» ένα πιστό εργαλείο επισήμανσης της ιστορίας σε χρόνο παρελθόντα, παρόντα και μέλλοντα» σημειώνεται στη μελέτη.
Τα φωτιστικά σώματα
Η αρχική πλατεία καταλάμβανε ένα μικρό μόνο τμήμα του σημερινού ελεύθερου χώρου, αποτελώντας στην ουσία μια διερεύνηση της οδού Ελ. Βενιζέλου στην κατάληξη της στη θάλασσα. Το υπόλοιπο τμήμα του χώρου αυτού αποτελούσε τμήμα του αστικού ιστού της πόλης.
Στην πρόταση η υπόμνηση του γεγονότος αυτού υλοποιείται με την τοποθέτηση επιδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων που ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις των δρόμων και των κτηρίων. Τα ενδοδαπέδια φωτιστικά σώματα τύπου «walk over» δημιουργούν με τη στοχευμένη δέσμη τους ένα «φωτεινό πέπλο» πάνω από τον χώρο της πλατείας. Συμπληρωματικά χρησιμοποιούνται φωτιστικά σώματα σε στύλους που τοποθετούνται επίσης στο περίγραμμα των παλιών οικοδομικών τετραγώνων της πλατείας και ως στόχο έχουν την περαιτέρω επιθυμητή διάχυση του τεχνητού φωτισμού.
Το πράσινο
Στη νέα Πλατεία Ελευθερίας που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί θα κυριαρχούν το πράσινο και τα ψηλά δέντρα, όπως προβλέπεται και από τις προτάσεις στις οποίες κατέληξαν οι μελετητές για τη βιοκλιματική ανάπλαση του χώρου.
Ο χώρος της πλατείας θα διαμορφωθεί με ενιαία δαπεδόστρωση από το μέτωπο των κτηρίων στα ανατολικά μέχρι τη δυτική πλευρά και από το βόρειο μέτωπο μέχρι τη θάλασσα. Η μικρή υψομετρική διαφορά που υπάρχει προς την οδό Μητροπόλεως εμφανίζεται εντονότερη στη γραμμή του αρχαίου τείχους. Στο σημείο αυτό προβλέπεται να οργανωθεί η ζώνη των καθιστικών, η οποία θα βρίσκεται κάτω από τα δέντρα και θα έχει θεατρική διάταξη προς τη θάλασσα. Το κεντρικό τμήμα της πλατείας προς τη λεωφόρο Νίκης παραμένει ελεύθερο από φυτεύσεις και ανοίγεται προς τη θάλασσα.