Στη Θεσσαλονίκη όλοι θεωρητικά αγαπάμε τα μέσα ήπιας μετακίνησης, απαντάμε με θέρμη υπέρ των μορφών βιώσιμης αστικής μετακίνησης και βιώσιμης ανάπτυξης, υποστηρίζουμε με πάθος τον πολλαπλασιασμό των ελεύθερων δημόσιων χώρων και των χώρων πρασίνου, μισούμε όσους καταλαμβάνουν τις διαβάσεις πεζών, τις θέσεις για τα άτομα με αναπηρίες, τα πεζοδρόμια και ό,τι θεωρούμε και δικό μας και σχεδόν ορκιζόμαστε στην προοπτική μιας πόλης χωρίς τα σημερινά λειτουργικά προβλήματα και τα προβλήματα καθημερινότητας, από την καθαριότητα και τα σκουπίδια μέχρι τη στάθμευση, την παραβατικότητα και το... κιτς.
Πόσο ωραία είναι όλα αυτά στα λόγια; Ειδικά όταν δεν συνοδεύονται από πράξεις ή ακόμα χειρότερα όταν οι πράξεις μας αναιρούν τα λόγια. Στη θεωρία παίρνουμε άριστα. Στην πράξη παίρνουμε επίσης άριστα για την υποκρισία μας και τον εγωκεντρισμό μας.
Δεν ακούγονται καθόλου όμορφα αυτά που γράφω, όμως ούτε ακούγονται ούτε φαίνονται όμορφα αυτά που οι διαπρύσιοι κήρυκες της βιωσιμότητας πράττουν όταν οι θεωρίες τους φτάσουν στην πόρτα τους και κληθούν οι ίδιοι να υπερασπίσουν όχι θεωρητικά, αλλά πρακτικά τα δήθεν «πιστεύω» τους.
Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της υποκριτικής στάσης είχαμε στο δημοτικό συμβούλιο της Θεσσαλονίκης, με το θέμα του ποδηλατοδρόμου της οδού Παπάφη.
Προσωπικά έχω πάρει θέση για τους ποδηλατοδρόμους και θα την επαναλάβω για να είμαι ξεκάθαρος: Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται δίκτυο ποδηλατοδρόμων, χρειάζεται να επενδύσει σ' αυτό, είναι το μέλλον, δεν είναι όμως το παρόν. Ένα τέτοιο δίκτυο προϋποθέτει κοινωνική συμφωνία, προϋποθέτει ύπαρξη χρηστών, προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας (πραγματική, όχι θεωρητική), προϋποθέτει και ένα ολοκληρωμένο σχέδιο λειτουργίας της πόλης. Να δοκιμάσουμε. Δοκιμάσαμε. Μάθαμε όμως από τη δοκιμή;
Ωραία είναι τα σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας, ωραίες οι ιδέες να «σπείρουμε» παντού ποδηλατοδρόμους, ωραία η προσπάθεια να ωθήσουμε τον κόσμο σε ήπιες μορφές μετακίνησης (μέσα μαζικής μεταφοράς, ποδήλατα, πατίνια, πεζή κτλ.), αλλά όταν ακόμη κι αυτοί που τα παρουσιάζουν ως ωραία όταν έρχεται η ώρα να τα στηρίξουν λακίζουν και σφυρίζουν αδιάφορα, τα ωραία γίνονται άσχημα και η βιωσιμότητα παραμένει άγνωστη έννοια, ελέω πολιτικού κόστους. Διότι ποιος θα τα βάλει ενάμιση χρόνο πριν τις δημοτικές εκλογές με έναν σύλλογο κατοίκων; Μήπως τάχα οι κοινοτικοί σύμβουλοι;
Ως πολίτης θεωρώ ότι ακόμη η Θεσσαλονίκη δεν είναι έτοιμη να αποδεχτεί μια άλλη πραγματικότητα από αυτή που βιώνει. Παίρνει βελτιώσεις, αλλά όχι ριζικές αλλαγές. Ούτε υπάρχει κάποια μαζικότητα στην υποστήριξη ενός άλλου μοντέλου μετακινήσεων ή καθημερινότητας συνολικά στην πόλη. Όσοι το ευαγγελίζονται δεν κατόρθωσαν μέχρι σήμερα να το επικοινωνήσουν επαρκώς, δεν κατόρθωσαν να το κάνουν μέρος της καθημερινής συμπεριφοράς, ούτε καν της προοπτικής της πλειοψηφίας των πολιτών και το χειρότερο είναι ότι όταν φτάνει η ώρα να υλοποιηθεί μια –και δική τους- τέτοια ιδέα είναι έτοιμοι να παριστάνουν τους Πόντιους Πιλάτους και να θυσιάσουν τα πάντα για τα χαμένα ψηφαλάκια.
Αν είμαι σκληρός στην κριτική μου (πράγμα που συνήθως αποφεύγω διότι δεν μου αρέσουν οι δογματισμοί και τα αλάθητα) είναι επειδή στην περίπτωση του ποδηλατοδρόμου της Παπάφη ορισμένοι με τη στάση τους έκαψαν την όποια πρόοδο είχε γίνει στην πόλη σε επίπεδο κατανόησης και αφομοίωσης της νοοτροπίας της βιώσιμης κινητικότητας.
Ο συγκεκριμένος ποδηλατόδρομος μπορεί να αποδοθεί ως ιδέα στη διοίκηση Μπουτάρη. Προωθήθηκε και επρόκειτο να υλοποιηθεί. Όλοι όμως εκείνοι που παρέμειναν στο νέο δημοτικό συμβούλιο από εκείνη την εποχή, όπως και όσοι υποστήριξαν τη νοοτροπία που θέλησε να καλλιεργήσει ο πρώην δήμαρχος, μόλις ήρθε η ώρα της υλοποίησης του συγκεκριμένου έργου, αντί να το στηρίξουν με θέρμη, να το υπερψηφίσουν και να το δουν να γίνεται πράξη, την έκαναν με ελαφρά πηδηματάκια.
Να είναι άραγε επειδή δεν πιστεύουν στο συγκεκριμένο ποδηλατόδρομο; Να είναι επειδή δεν πιστεύουν γενικώς στους ποδηλατοδρόμους, μετά και την αποτυχία και το ξήλωμα του ποδηλατοδρόμου στην Κωνσταντίνου Καραμανλή; Να είναι επειδή υλοποιεί την ιδέα η νέα διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης;
Επειδή έτσι το εκλαμβάνω εγώ (μπορεί να κάνω και λάθος), ως μια μίζερη αντίθεση στη διοίκηση Ζέρβα, μου προξενεί αλγεινή εντύπωση η στάση τους. Και μου προκαλεί ακόμη χειρότερα συναισθήματα η οπισθοχώρησή τους για έναν ποδηλατόδρομο επειδή θέλουν για ψηφοθηρικούς λόγους να μη χάσουν τους περιοίκους, οι οποίοι δεν θέλουν τον ποδηλατόδρομο. Εκεί πάει το ζήτημα καλώς ή κακώς κι όχι μόνο για μένα... Μήπως την ίδια στάση δεν είχαν όλοι οι περίοικοι σε κάθε μέτρο βιώσιμης κινητικότητας; Είτε πρόκειται για τον ποδηλατόδρομο στην Παπάφη είτε στην Κωνσταντίνου Καραμανλή, είτε για τον λεωφορειόδρομο και τον ποδηλατόδρομο στη Δωδεκανήσου είτε για τον λεωφορειόδρομο και τα πασαλάκια στη Λεωφόρο Στρατού και πάει λέγοντας;
Είπαμε... όλοι είμαστε υπέρ μιας Θεσσαλονίκης πιο βιώσιμης, αρκεί να μη μας στερήσουν τη θέση για το δεύτερο ΙΧ μας, αρκεί να μη μας ενοχλούν όταν παρκάρουμε τη μοτοσικλέτα μας στο πεζοδρόμιο, αρκεί να μη μας γράφουν όταν παρκάρουμε στον ποδηλατόδρομο ή όταν κινούμαστε στη λεωφορειολωρίδα.
Το ξαναλέω η πλήρης αποτυχία κάθε μέτρου βιώσιμης αστικής κινητικότητας έχει ως φωτεινό παράδειγμα τη Θεσσαλονίκη. Στη Γεωργίου Παπανδρέου (Ανθέων), στη Μητροπόλεως, στη Δωδεκανήσου, στην 26ης Οκτωβρίου, στη Λεωφόρο Στρατού, μέχρι όπου θέλει καθένας μας.
Κι όλα αυτά επειδή οι αρχές και τα οφέλη της βιώσιμης αστικής κινητικότητας και των μέτρων της δεν έγιναν κτήμα των πολιτών και η πλειοψηφία νομίζει ότι με αυτά τα μέτρα και αυτή τη στροφή ωφελείται μια μειοψηφία κάποιων εκατοντάδων φίλων του ποδηλάτου και όλων των εχθρών του ΙΧ.
Εδώ δεν πιστεύουν στα έργα που θα κάνουν πιο βιώσιμες τις μετακινήσεις μας στην πόλη οι ίδιοι οι δήθεν υποστηρικτές τους (αν δεν τα κάνουν οι ίδιοι να μην τα κάνει κανένας), περιμένουμε να τα πιστέψουν οι πολίτες. Που στο φινάλε ακόμη δεν έχουν εναλλακτικό μέσο μαζικής μετακίνησης εκτός του αστικού λεωφορείου...
Άντε τώρα να πείσεις τον λάτρη του ΙΧ να εγκαταλείψει τη συνήθειά του...
Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμη για να φτάσουμε ως πόλη στο σημείο να υιοθετούμε πιο φιλικές προς το περιβάλλον, πιο βιώσιμες μορφές μετακίνησης. Προηγούνται πολλά άλλα να γίνουν για να αλλάξει νοοτροπία ο κόσμος. Κυρίως όμως θα πρέπει να αλλάξουν νοοτροπία οι ίδιοι οι κήρυκες της βιωσιμότητας και να το αποδείξουν στην πράξη, όχι στα κούφια λόγια. Από τέτοια χορτάσαμε. Κι από τέτοιες «κωλοτούμπες» άλλο τίποτα σ' αυτή την πόλη...