Με το βλέμμα στις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια και ιδιαίτερη βαρύτητα στα μηνύματα που έρχονται από τις Βρυξέλλες θα πραγματοποιηθεί φέτος στις 15 και 16 Νοεμβρίου το Thessaloniki Summit 2018 του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος. Για το λόγο αυτό οι διοργανωτές –για το Summit o ΣΒΒΕ συνεργάζεται με την Σ. Τσομώκος ΑΕ- προσπαθούν να προσελκύσουν πολιτικούς, επιχειρηματίες και ακαδημαϊκούς από τα Βαλκάνια, καθώς και πρόσωπα κομβικά στη διαμόρφωση της περιφερειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ασφαλώς θα συμμετάσχουν και εγχώριοι παράγοντες, χωρίς να αποκλείεται να επαναληφθεί και πάλι άτυπο ντιμπέιτ ανάμεσα στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη, που έχουμε παρακολουθήσει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια σε ανάλογες εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη.
Η διεθνής κατεύθυνση που δίνει ο ΣΒΒΕ στο Thessaloniki Summit 2018 αντικατοπτρίζει εν πολλοίς μία τάση που εμφανώς αναπτύσσεται, πλέον, στη Θεσσαλονίκη. Οι εκπρόσωποι των παραγωγικών φορέων της περιοχής, οι οποίοι τις τελευταίες δεκαετίες συχνά νιώθουν απογοητευμένοι από τις εσωτερικές εξελίξεις στο θέμα της οικονομικής ανάπτυξης, στρέφουν, πλέον, το βλέμμα προς Βορράν. Δεν είναι μόνο ο ΣΒΒΕ που με τον τρόπο του δείχνει να αντιλαμβάνεται ότι ανάμεσα στα πολλά άσχημα που γιγάντωσε η δεκαετία της κρίσης και της ύφεσης είναι η αναποτελεσματικότητα ενός συστήματος που είναι επικεντρωμένο πέριξ της πλατείας Συντάγματος. Οι κυβερνήσεις στα χρόνια των μνημονίων επικεντρώθηκαν στη σωτηρία του δημοσίου τομέα και ώθησαν στα όρια του τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό από μόνο του ευνοεί το λεκανοπέδιο Αττικής και δυσκολεύει -αν δεν υπονομεύει- την επιχειρηματικότητα στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα, που ελάχιστη σχέση έχει με το ελληνικό δημόσιο. Οι επιχειρήσεις της περιοχής αναπτύσσουν δεκαετίες τώρα έντονη εξωστρέφεια, προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν, αφού κατά βάσιν παραμένουν ανέκαθεν αποκομμένες από τις προμήθειες του δημοσίου. Η εξωστρέφεια τις βοηθάει τα τελευταία χρόνια να προχωρούν, παρά τις δυσκολίες που δημιουργούν τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα, η μειωμένη ανταγωνιστικότητα της χώρας, αλλά και η σχεδόν καθημερινή οικονομική δυσφήμιση της Ελλάδας σε όλο τον κόσμο. Πέρα απ’ όλα αυτά η πλήρης απουσία εθνικής περιφερειακής πολιτικής έχει ως αποτέλεσμα, όπως ανέδειξε πρόσφατη μελέτη του ΣΒΒΕ, την τελευταία δεκαετία η ανισότητα ανάμεσα στην Αττική και τις 13 άλλες Περιφέρειες της χώρας να μεγαλώνει. Αυτό δείχνουν όλοι οι αριθμοί. Από τη συμμετοχή στο ΑΕΠ μέχρι την απασχόληση.
Η έλλειψη περιφερειακής κουλτούρας, καθώς η Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ ομοσπονδιακό κράτος, όπως συμβαίνει με τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, δεν επιτρέπει την αισιοδοξία ότι θα γεφυρωθούν εύκολα οι περιφερειακές ανισότητες. Αυτή η πραγματικότητα στρέφει το βλέμμα της Θεσσαλονίκης καθημερινά προς Βορράν, στην πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι μόνο ο ΣΒΒΕ. Φορείς όπως ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), τα Επιμελητήρια, αλλά και μεμονωμένες επιχειρήσεις και δημόσιοι οργανισμοί προσπαθούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που δίνει το κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο και να δικτυωθούν απευθείας με κοινοτικά όργανα και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Ούτε αυτό είναι εύκολο, καθώς μέχρι σήμερα οι πάντες στην ελληνική περιφέρεια βολεύονταν με τη βεβαιότητα ότι όλα τα θέματα –ακόμη και τα ευρωπαϊκά- ρυθμίζονται μέσω του συγκεντρωτικού κράτους, τις υπηρεσίες των υπουργείων. Αλλά τώρα τα πρώτα βήματα απογαλακτισμού γίνονται. Κυρίως διαμορφώνεται η συνείδηση ότι όσοι ενδιαφέρονται για την περιφερειακή ανάπτυξη μπορούν να κάνουν βήματα μπροστά και χωρίς την άμεση εμπλοκή της κεντρικής διοίκησης.
Σε αυτό το νέο σκηνικό τα Βαλκάνια αποτελούν σημαντική διέξοδο για το επιχειρείν και την οικονομία γενικότερα του ελληνικού Βορρά. Ειδικά τα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς οι χώρες της περιοχής δρομολογούν πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια διαδικασία μακρού χρόνου, στη διάρκεια του οποίου αφενός οι υποψήφιες χώρες προσπαθούν να ενσωματώσουν ευρωπαϊκές πρακτικές, η δε ΕΕ τις στηρίζει οικονομικά και θεσμικά, κάτι που σημαίνει μια σχετική κανονικότητα. Το περιβάλλον που δημιουργείται ευνοεί την επιχειρηματικότητα, η οποία με τη σειρά της στηρίζει αυτή την ευρωπαϊκή πορεία. Ως γνωστόν οι Έλληνες επιχειρηματίες –ιδιαίτερα οι Βορειοελλαδίτες- έκαναν δουλειές στα Βαλκάνια από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, σε ζόρικες εποχές, όταν το τοπίο θύμιζε «Άγρια Δύση». Επομένως γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες –τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες- της περιοχής και μπορούν να τις αξιοποιήσουν.