Η υπόθεση της ανάπλασης και αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης –τα 40 χιλιόμετρα από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι- είναι το σημαντικότερο από τα πρότζεκτ που είτε εξελίσσονται είτε συζητούνται στη Θεσσαλονίκη.
Με δεδομένο ότι μπορεί να αλλάξει τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης για πολλές δεκαετίες και να αποτελέσει το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα της ευρύτερης περιοχής, μπορεί να συγκριθεί μόνο με το μετρό, που όταν λειτουργήσει και όσο αναπτύσσεται θα συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργικότητας μιας πόλης που βρίσκεται σε κατάσταση ασφυξίας.
Το γεγονός ότι σήμερα Σάββατο, μετά τις 11.30 το πρωί και μέχρι τις 6 το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου Θεσσαλονίκης ημερίδα για το προτεινόμενο πολεοδομικό σχέδιο του Παραλιακού Μετώπου, την οποία διοργανώνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αποτελεί μία ακόμη απόδειξη της αίσθησης που υπάρχει ότι πρόκειται για ένα πρότζεκτ καθοριστικό για το μέλλον της Θεσσαλονίκης. Το μόνο προβληματικό σημείο στην εμπλοκή κομμάτων στο θέμα είναι η κακιά συνήθεια που υπάρχει στην πολιτική σκηνή της χώρας οι πάντες να διαφωνούν με τους πάντες, πάντα και στα… πάντα. Αναλόγως του ποιος κυβερνά και ποιος αντιπολιτεύεται οι θέσεις και οι απόψεις αλλάζουν στη λογική της κόντρας, που –όπως πιστεύουν τα πολιτικά στελέχη- οδηγεί αργά ή γρήγορα στην επικράτηση. Διότι –κακά τα ψέματα- στην Ελλάδα ένα σύνθημα, μία κραυγή, μία άρνηση, μία εύκολη λύση, μία αόριστη γενίκευση έχουν συχνά μεγαλύτερη απήχηση, άρα και πολιτική δύναμη, από τα επιχειρήματα.
Εκείνο που θα κρίνει αν το έργο της ανάπλασης του παραλιακού μετώπου ξεκινήσει, προχωρήσει, ολοκληρωθεί και πετύχει μάλλον θα είναι η μέθοδος που θα ληφθούν οι αποφάσεις και θα δρομολογηθούν οι απαιτούμενες ενέργειες. Διότι –το έχουμε ξαναγράψει- στη χώρα μας κάποιος θα πρέπει να είναι αφελής ή υπερβολικά αισιόδοξος για να πιστεύει ότι μια σοβαρή υπόθεση στην οποία εμπλέκονται και έχουν λόγο επτά δήμοι, μία περιφέρεια και τέσσερις –πέντε κρατικοί οργανισμοί, όπως επίσης τα κόμματα και η… κοινωνία των πολιτών, μπορεί να προχωρήσει σε ανεκτούς χρόνους και να επιτύχει υψηλούς στόχους. Σε μια χώρα που η πολιτική, τόσο σε εθνικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο, ασκείται συχνά με τη μέθοδο των εκκρεμοτήτων και των αέναων διαβουλεύσεων προς χάριν μικροσυμφερόντων, το θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης μοιάζει με ιδανικό πεδίο. Μια υπόθεση που στις δημόσιες δηλώσεις πάντα θα προχωράει, αλλά στην πραγματικότητα τα μικρά βήματα που θα γίνονται θα δίνουν περισσότερο την αίσθηση της στασιμότητας. Δεν πρόκειται για δίκη προθέσεων, αλλά για την αποκωδικοποίηση μιας κατάστασης, που είναι φτιαγμένη με δύο ειδών υλικά: την εμπειρία από ανάλογα θέματα στο παρελθόν και τις απόψεις που έχουν κατατεθεί στη διαβούλευση για το θέμα, την οποία συντονίζει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όσοι βλέπουν την υπόθεση με επαγγελματικό μάτι αντιλαμβάνονται ότι για να πετύχει ένα τέτοιου μεγέθους, έκτασης και βάθους εγχείρημα τα… μικροτοπικά ζητήματα πρέπει να παραμεριστούν, κάτι που ως προοπτική και μόνο είναι ικανό να οδηγήσει σε λιγοθυμία δημάρχους, αντιδημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, προέδρους και διευθυντές οργανισμών του κράτους. Αν δεν επικρατήσει απολύτως η μεγάλη εικόνα, αλλά αναλωθεί ενέργεια στις μικρολεπτομέρειες, τίποτε το ουσιώδες δεν θα προκύψει.
Βεβαίως το να συζητείται ένα θέμα είναι πολύ καλύτερο από το να μη συζητείται. Αλλά η υλοποίηση ενός σχεδίου με την εφαρμογή ενός πλάνου είναι εκτός από ζήτημα δυνατοτήτων, και ζήτημα μεθόδου. Επί της ουσίας, για να προχωρήσει η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης απαιτείται να εφαρμοστούν πρακτικές Ολυμπιακών Αγώνων. Στην Αθήνα το 2004, αλλά και σε άλλες πόλεις χωρών του δυτικού κόσμου, που διοργάνωσαν το κορυφαίο αθλητικό γεγονός κάθε τετραετίας, η ολοκλήρωση των έργων απαίτησε ρυθμίσεις εκτάκτου ανάγκης. Οι ασφυκτικές και απολύτως συγκεκριμένες ημερομηνίες, σε συνδυασμό με τον διεθνή έλεγχο –οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι υπόθεση όλου του πλανήτη, αφού όλος ο πλανήτης τους περιμένει και θέλει να βρίσκεται στο ραντεβού- οδηγούν συχνά τα κράτη να επιστρατεύουν διαδικασίες πραγματικού fast track για να μην πέσει έξω το χρονοδιάγραμμα και να παρακαμφθούν μεμονωμένες αντιρρήσεις ή κωλύματα. Αυτό δε σημαίνει ούτε μειωμένη δημοκρατική αντίληψη, ούτε –πολύ περισσότερο- έλλειψη διαφάνειας. Σημαίνει αφενός λιγότερη γραφειοκρατία και αφετέρου σαφείς προτεραιότητες.
Να εφεύρει τους δικούς της... «Ολυμπιακούς Αγώνες»
Επειδή, λοιπόν, η Θεσσαλονίκη δεν προβλέπεται να διοργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες, οφείλει να τους… εφεύρει, προκειμένου να πετύχει στην υπόθεση με κωδικό «θαλάσσιο μέτωπο». Σε μια συγκυρία, μάλιστα, κατά την οποία η απλοποίηση και η επιτάχυνση διαδικασιών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά παρεμβάσεις, συμβάσεις και έργα του δημοσίου, αποτελεί ζητούμενο, η περίπτωση του θαλάσσιου μετώπου συνιστά ιδανικό πεδίο εφαρμογής τέτοιων πρακτικών. Για να προχωρήσει η δουλειά χρειάζεται το ελληνικό κράτος, ως υπερκείμενη αρχή στη χώρα που ονομάζεται Ελλάδα, να πάρει πρωτοβουλίες που ξεπερνούν την παραδοσιακή λειτουργία του. Χρειάζεται ένα ευέλικτο νομικό πρόσωπο που θα έχει τη συνολική ευθύνη στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση. Που θα συζητάει, θα ενημερώνει, θα συνθέτει απόψεις, αλλά δεν θα διαπραγματεύεται. Ούτε την μικροϊδιοκτησία κάθε δήμου ή κάθε δημόσιου φορέα, τον οποίο όσοι τον διαχειρίζονται τον βλέπουν περίπου σαν προσωπικό τους τρόπαιο, ενίοτε και φέουδο, ούτε την φαεινή ιδέα κάθε εμπλεκόμενου, που συχνά προσπαθεί να προωθήσει τα συμφεροντάκια του μέσω μιας δήθεν δημιουργικής προσέγγισης.
Η ανάπλαση και η αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης αφορούν όλη την περιοχή και –κυρίως- τις επόμενες γενιές. Πρέπει να προχωρήσει με ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα και συντονισμό του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος μπορεί να προσφέρει ιδέες και κεφάλαια. Επειδή οι πρώτες αντιρρήσεις που εκφράζονται αφορούν την… εμπορευματοποίηση του έργου, η απάντηση είναι μια: χωρίς εμπορευματοποίηση δεν θα γίνει απολύτως τίποτα, διότι –ως γνωστόν- λεφτόδενδρα δεν υπάρχουν. Όπως –για παράδειγμα- δεν θα γινόταν τίποτα ούτε στο Ελληνικό, ούτε στην λεγόμενη Αθηναϊκή Ριβιέρα, για να μιλήσουμε μόνο για την Αττική. Η σημερινή ημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ δικαίως δεν θα αγγίξει αυτά τα θέματα, αφού ακόμη θεωρούνται –και ίσως είναι- πρόωρα. Αλλά με κάθε αφορμή καλό είναι να θυμόμαστε που θα κριθεί η τύχη μιας μείζονος παρέμβασης, που είναι ικανή να αλλάξει προς το καλύτερο τη φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης. Η πόλη που σήμερα εν πολλοίς έχει γυρισμένη την πλάτη της στη θάλασσα θα γυρίσει το βλέμμα προς τον ορίζοντα και την προοπτική. Και ποιος ξέρει, ίσως έτσι αλλάξει τη μοίρα της.